تقابل دموکراسی و تصمیم‌‌های تجاری در اروپا

اقتصاد ایرانی: هفته گذشته تلاش ها برای امضای توافقنامه تجاری میان کانادا و اتحادیه اروپا در پی رای منفی پارلمان منطقه والونی در بلژیک به این توافقنامه، به بن بست رسید و هیات کانادایی مذاکرات را ترک کردند. این درحالی است که دو طرف برای این مذاکرات زحمت زیادی کشیده بودند و ازسوی دیگر، ساکنان منطقه والونی تنها یک درصد از کل جمعیت اتحادیه اروپا را تشکیل می دهند. در چنین شرایطی، این سوال مطرح می شود که آیا لازم است در همه تصمیم گیری های دولتی نظر عموم مردم پرسیده شود؟ و آیا نادیده گرفتن مخالفت های درصد اندکی از کل یک جامعه، نقض دموکراسی است؟!
به گزارش تعادل، نشریه اکونومیست در مطلبی در این باره، شهر کلیولند در ایالت اوهایوی امریکا را مثال زده و این پرسش را مطرح می کند که اگر قرار بود ساکنان این شهر حق وتوی توافقنامه های تجاری بالقوه میان امریکا و دیگر کشورها را داشته باشند، تاکنون چند توافقنامه تجاری به امضا رسیده بود؟ احتمالا هیچی. و آیا حالا که این شهر حق وتوی توافقنامه های تجاری را ندارد، دموکراسی نقض شده است؟

والونی یکی از سه منطقه یی است که کشور بلژیک را تشکیل می دهند و این منطقه به بلوکه کردن توافقنامه تجارت اقتصادی جامع (سی ای تی ای) رای داد که توافقی جاه طلبانه میان کانادا و اتحادیه اروپا بود. جمعیت والونی حدود یک درصد از کل جمعیت اتحادیه اروپاست، تقریبا نسبتی معادل جمعیت شهر کلیولند به کل جمعیت امریکا. در چنین شرایطی، اینکه منطقه یی تا این اندازه کوچک بتواند بر توافقی با آن اهمیت چنین تاثیری بگذارد، چندان درست به نظر نمی رسد، به ویژه اینکه طرف دیگر معاهده کانادا بود، کشوری که هر شریک تجاری می تواند آرزوی آن را داشته باشد.
دنی رودریک، کارشناس اقتصادی از دانشگاه هاروارد، در این باره می گوید: «این رای به طور عمده ابراز نگرانی سران کشور است. من مقصر اصلی را شخصیت های اصلی در این جریان و فن سالارهای تجارت می دانم که با توافقنامه های تجاری پیشین بر نگرانی های مردم عادی دامن زده اند.»
ازجمله این نگرانی ها این است که منافع اکتسابی در این توافقنامه تجاری از وعده های داده شده کمتر باشد، اینکه تمامیت ارضی نادیده گرفته شود و عدم توازن در سهم ها وجود داشته باشد. در این میان، به نظر می رسد مردمان والونی بیش از اندازه از عدم تساوی در منافع و هزینه های محتمل این توافقنامه آگاه شده اند. بسیاری از ساکنان این منطقه را کشاورزان تشکیل می دهند و نگرانی عمده آنها این است که با حذف تعرفه های گمرکی پس از این توافقنامه، کسب وکارهای کوچک محلی توان رقابت با غول های تجاری چند ملیتی را نداشته باشند و تجارت آزاد عملا به پایان کار آنها بینجامد.
نگرانی های مردمان والونی مانع از پیوستن بلژیک به این پیمان شد و درنتیجه، اتحادیه اروپا نتوانست موافقت همه اعضا را که لازمه یک پیمان است، جلب کند. اتحادیه اروپا می گوید مذاکرات هنوز به پایان نرسیده است، اما به نظر می رسد کانادایی ها دیگر تمایلی به این توافق نداشته باشند. کانادا پس از این اتفاقات اعلام کرد که سهم خود را در تلاش برای پیشبرد توافقنامه انجام داده و حالا توپ در زمین اتحادیه اروپاست و از این اتحادیه خواست تا توافق را نجات دهد. اما این کار چندان هم ساده به نظر نمی رسد. گروه هایی ازجمله فعالان محیط زیست، اتحادیه های کارگری و برخی گروه های چپ گرا هم به جمع منتقدان این توافقنامه تجاری افزوده شده و کار را برای پیشبرد آن دشوار کرده اند. روز شنبه هم حدود ۶۰۰ نفر در تجمعی در شهر آمستردام، پایتخت هلند، حمایت خود را از مخالفت منطقه والونی با این توافقنامه تجاری، اعلام کردند. دولت بلغارستان نیز با انتشار بیانیه یی امضای توافقنامه تجارت آزاد با کانادا را به لغو روادید شهروندانش از سوی اوتاوا، مشروط کرده است.
۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و حتی دولت بلژیک با این توافقنامه موافق هستند، اما توافقنامه یی که برای به نتیجه رسیدنش سال ها تلاش شده بود، تنها به دلیل مخالفت منطقه یی کوچک در بلژیک، رو به نابودی است. نشریه اکونومیست در ادامه تحلیلش درمورد شرایط موجود درمورد این توافقنامه، این پرسش را مطرح می کند که اگر منطقه یی همانند اسکاتلند می توانستند مانع برگزیت شوند، چنین کاری می کردند؟ پاسخ به طور قطع مثبت است. اما آیا دادن چنین حقی به ساکنان هر منطقه به معنای اجرای بیشتر دموکراسی بود یا مفهوم دموکراسی به کلی تغییر می کرد؟
دنی رودریک درمورد جهانی سازی به یک سه گانگی اشاره کرده و این ایده را مطرح می کند که تنها دو مورد از این موارد سه گانه را می توان در یک زمان واحد داشت؛ ائتلاف اقتصادی، تمامیت ارضی ملی و دموکراسی. آزادسازی هم همانند بسیاری از تغییرات اقتصادی دیگر، برندگان و بازندگانی دارد. برای حرکت به سمت آزادسازی بیشتر یا باید نظر عموم را در محل هایی مشابه والونی نادیده گرفت که بدین ترتیب دموکراسی نادیده گرفته می شود یا باید موضع تصمیم گیری سیاسی را تغییر داد که بدین ترتیب تمامیت ارضی ملی نادیده گرفته شده است. اما گاهی به نظر می رسد نادیده گرفته شدن سلسله مراتب خاص حاکمیت با نادیده گرفته شدن دموکراسی اشتباه می شود. در شرایط موجود، انتقال قدرت تصمیم گیرنده از والونی به دولت بلژیک یا پارلمان اروپایی، اقدامی غیردموکراتیک نیست. اما به هر حال، تغییر در قدرت تصمیم گیرنده است. مساله مهم برای حامیان جهانی سازی این است که دریابند چه نوع از تقسیم قدرت سیاسی به بهترین نحو با آزادی و شکوفایی بیشتر همخوانی دارد. هر چه قدرت تصمیم گیرنده بر منطقه بیشتری تسلط داشته باشد، از آزادسازی هم حمایت بیشتری می شود، چراکه توازن میان برندگان و بازندگان به توازن جهانی نزدیک تر می شود. در حقیقت، رای کنونی والونی یا شرایط موجود درمورد برگزیت، مشروعیت یک سیاست گذاری خاص همانند تجارت آزاد را زیر سوال نمی برد، بلکه بیشتر به مشروعیت و عدم مشروعیت قدرت تصمیم گیرنده بزرگ تر مربوط می شود و این مساله نگران کننده است.