بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 18 آبان 1395      14:53

اقتصاد سیاسی روسیه کنونی

دراین گزارش گوبانف استاد اقتصاد دانشگاه دولتی مسکو نقدی تند به نظام سیاسی اقتصادی روسیه کنونی دارد پیشنهاد می‌کند که روسیه به نظام اقتصاد سوسیالیستی یا مالکیت دولت بر اقتصاد بازگردانده شود.

اقتصاد ایرانی: پروفسور "سرگی گوبانف" استاد اقتصاد دانشگاه دولتی مسکو، سردبیر نشریه اکونومیست و نماینده اتحادیه کارگران مسکو مصاحبه ای تحت عنوان «رژیم کمپرادور روسیه به تار موئی بند است» در 24 فوریه 2015 در مجله روسی زبان «بیزینس آنلاین» به چاپ رسانده است. اگرچه مصاحبه مربوط به مسائل اقتصادی روسیه در سال 2015 می باشد ولی اصول و نکاتی درآن طرح شده که قابل تامل است.

این مصاحبه نشان می دهد که تفکرات برای بازگشت به نظام سوسیالیستی در روسیه هنوز قوی است و علیرغم فروپاشی نظام شوروری در 25 سال قبل (اوت 1991) اندیشه های سوسیالیستی همچنان به صورت یک دلتنگی (نوستالژی) در میان روشنفکران وجود دارد. این مصاحبه نشان می دهد که تئوری ساختار اقتصاد سیاسی روسیه هنوز بر سر دوراهی است ـ راه سرمایه داری حاکم را ادامه دهد ویا به نوعی سوسیالیزم بازگشت نماید. فروپاشی نظام شوروی و بقای این تفکرات نشان از این است که نظام های سیاسی اقتصادی فرو می پاشند ولی اندیشه ها نمی میرند، بلکه مانند جزر و مد دریا بالا و پایین می شوند و اندیشه های مخالف مخصوصا در دوران بحران های سیاسی و اقتصادی قد علم می کنند و بیشتر جلوه گر می شوند.

مصاحبه گوبانف که نقدی تند به نظام سیاسی اقتصادی روسیه کنونی است پیشنهاد می کند که روسیه به نظام اقتصاد سوسیالیستی یا مالکیت دولت بر اقتصاد بازگردانده شود ولی خطاهای گذشته نظام سوسیالیستی اصلاح گردد، ازجمله در نظام جدید اقتصادی بهره وری یکایک افراد در تولید حساب شود و به آنها پراخت گردد، وابستگی ارزش روبل به دلار و قیمت نفت که در اثر فروپاشی نظام سوسیالیستی پدید آمده از بین برود و از ورود سرمایه خارجی به کشور ممانعت شود. او همچنین پیشنهاد می کند که اقتصاد روسیه از صادرات مواد خام خارج شود و صادرات محصولات نهائی و با ارزش افزوده بالا تحقق پذیرد، تکنولوژی های جدید برای تولید وارد شود، سرمایه گذاری های عمده برای نوصنعتی شدن صورت پذیرد وشرکت های روسی بزرگ در محیط بین المللی ایجاد گردد. گوبانف در نهایت معتقد است که تحقق این امور در قالب نظام فعلی حاکم بر روسیه که آن را «الیگارشی کمپرادور» خوانده است ممکن نیست و بنابراین لازم است که کلیه مقامات کرملین از جمله پوتین کنار بروند.

نقطه نظرات گوبانف در مورد وجود دو نوع دلار در مبادلات بین المللی، رکود همراه با تورم در اقتصاد روسیه، خروج منابع طبیعی وسرمایه ها از اقتصاد نفتی روسیه و دریافت دلارهای بی ارزش و بدون قدرت خرید و همچنین صدماتی که به روشنفکران کشور در اثر صادرات مواد خام وارد می شود و تعارضات بعدی که در این زمینه پدید می آید که باز مورد استفاده غرب قرار می گیرد جالب و قابل تامل می باشند.

استراتژی «یکپارچگی عمودی توام با زنجیره ارزش افزوده» آن طور که گوبانف دراین مصاحبه در مورد اقتصاد روسیه توضیح داده است با توجه به تشابهات ساختار رانتی اقتصاد ایران و روسیه می تواند مبنایی برای تهیه استراتژی صنعتی ج.ا.ایران نیز باشد. ولی پیش فرض یا پیش نیاز توفیق در این استراتژی در این است که کشورمان در تولید علم و تکنولوژی آن گونه به مرحله انبوهی از تراکم مقداری (critical mass) رسیده باشد که با اضافه شدن کوچک ترین مقدارعلم وتکنولوژی برآن مرحله تولید انبوه آغاز گردد. البته بدون علم و دانش کافی که پیش شرطی اساسی است اتخاذ چنین استراتژی ای نه تنها نرخ رشد صنعتی کشورمان را به صورتی با ثبات بالا نخواهد برد بلکه ساختار یکپارچگی عمودی توام با زنجیره ارزش افزوده عملا ایجاد نخواهد شد.

در چارچوب اقتصاد رانت نفتی و سایر مواد خام روسیه گوبانف در طرح خود تحت عنوان «ایجاد یکپارچگی عمودی و زنجیره ارزش افزوده» که از آن به عنوان قانون نیز نام می برد می گوید در این یکپارچگی عمودی قیمت حامل های انرژی و مواد میانی برای صنایع باید مطابق هزینه تولید آنها باشد و رانت قیمتی آنها به طورکلی از بین برود تا در زنجیره تولید نهائی با ارزش افزوده بالا هزینه تولید کالاهای صنعتی نهائی روسیه کاهش یابد و کالاهای صنعتی روسی در محیط بین المللی رقابتی ترشوند و در چارچوب «یکپارچگی عمودی و زنجیره ارزش افزوده» روسیه بتواند شرکت های چند ملیتی خود را ایجاد کند.

این نقطه نظرات وی با نقطه نظرات و توصیه های صندوق بین المللی پول به کشورهای مختلف جهان ازجمله به کشورهای صادرکننده نفت در مورد قیمت سوخت و حامل های انرژی که در این کشورها باید برابر قیمت بازار جهانی باشد، مغایر است. می توان گفت این مغایرت نیز ناشی ازاختلاف در پارادایم فکری سرمایه داری حاکم و اقتصاد سوسیالیستی است.

در مورد نوصنعتی شدن و به خصوص تاکید او بر سرمایه گذاری در بخش انرژی های نو و بازیافت منابع، آن طور که اروپا از این بخش شروع نموده، وی مشخص نکرده است که سرمایه لازم از کجا باید تامین گردد. آیا باید از سرمایه اجتماعی تامین شود و جامعه از رفاه خود بکاهد یا فداکاری کند تا این گونه سرمایه گذاری ها تحقق پذیرد، یا این که سرمایه لازم در اثر صادرات مواد تامین شود که او با هرگونه صادرات مواد خام مخالف است و دلارهای نفتی را فاقد ارزش برای دستیابی به تکنولوژی پیشرفته می داند. صنایع قدیمی هم که درآمدزا نیستند تا توسط سرمایه های آنها پروژه نو صنعتی شدن تحقق پذیرد.

علیرغم اینکه ادعاهای سیاسی گوبانف بر نظریات اقتصادی اش می چربد و به همه چیز در قالب ایدئولوژی و از دریچه تئوری اقتصاد سوسیالیستی می نگرد، ولی به طور کلی هر بخشی از این مصاحبه جالب و دارای مباحثی چالش انگیز است که در چارچوب اقتصاد سیاسی می تواند موضوع یک سمینار علمی باشد.

رژیم کمپرادور فقط به تار موئی بند است        

برای اینکه کشور را از فاجعه بی تحرکی نجات دهیم به یک الگوی اقتصادی نو با اقداماتی خاص نیازاست. باید اعتبارات را به بخش صنعتی و کشاورزی هدایت کنیم، ازافزایش تعرفه ها و مالیات ها جلوگیری کنیم و کارت اعتباری اجتماعی به فقرا و نیازمندان ارائه نماییم.

- آقای گوبانف، سئوال اول من در مورد بودجه سال 2015 است. این بودجه بر اساس نقطه نظرات دومای دولتی و شورای فدراسیون روسیه بر اساس نفت به قرار بشکه ای 100 دلار تنظیم شده است ولی «آنتون سیلانوف» وزیر خزانه داری که اخیرا از این بودجه دفاع کرده است اعلام نموده که باید تجدید نظر شود و بودجه بر اساس نفت به قرار بشکه ای 80 دلار تنظیم گردد. به نظر شما کدام واقعی تر است و وزارت خزانه داری چگونه فکر می کرده است؟

گوبانف: سیستم اقتصادی روسیه پس از فروپاشی بر پایه دروغ ایجاد شده. وضعیت اقتصادی سختی در روسیه به وجود آمده و ارزیابی ها متفاوت است. متخصصین رکود اقتصادی و رکود همراه با تورم را خوب می فهمند. رشد اقتصادی ممکن است که نیم درصد باشد هر چند که خطاهای آماری وجود دارد. در حقیقت سقوط اقتصادی و بلکه مرگ اقتصادی ایجاد شده. از سال 2013 کشور به ورطه سقوط اقتصادی افتاده است و قدرت خرید سه گروه کم شده است. هم قدرت خرید دولت کاهش یافته که بودجه را در دست دارد، هم قدرت خرید مردم وهم قدرت خرید خانوارها کم شده است. از سال 2014 کوشش ها برای بی ارزش کردن پول ملی آغاز شده و جامعه به دام گرانی افتاده است.

اما اینکه چرا شاخص های ارزیابی رسمی رکود نشان نمی دهد و رشد اقتصادی مثبت است یک سئوال اساسی است که تلاش می شود میان بر بزنند. وزارت اقتصاد و دارائی اعلام داشته است که نرخ رشد اقتصادی نزدیک به صفر خواهد بود. دولتی ها کرملین را به دام حقه بازی های آماری انداخته و بلکه به صورت غیر هوشمندانه ای حقه بازی نموده اند و هر پایگاه اطلاعاتی را بی اثر و یا کم اثر نموده و هر ضریب کاهنده ای را از محاسبات حذف و بقیه پایه های شاخص های آماری را بزرگ شمرده اند. مثلا مقامات اقتصادی کشور در سال 2013 سه بار ارزیابی های خود مربوط به رشد اقتصادی را با توجه به تغییر قالب های محاسباتی عوض کردند که قابل توجیه نیست.

از سال 2013 شیوه محاسبات ملی عوض شده که میزان درست بودن این محاسبات را از بین برده است. از آنجا که افراد حرفه ای به پایگاه های اطلاعاتی مراجعه می نمایند و از آنجا که تهیه آمارهای قابل اعتماد کار تحلیلی سختی است اگر در کنار دستور و فرمان قرار گیرد درآن صورت علم از بسیاری از ابزارهای تحلیلی محروم می شود و امکان مقایسه و ارزیابی را از دست می دهد. اگر آمار دروغ باشد تحلیل گر ابزار تحلیلی دقیقی برای مقایسه ندارد. تفاوت آمار سوم با آمار اول 900 میلیارد روبل است که معادل 25 تا 27 میلیارد دلار می گردد. بنابراین آمارهای رشد اقتصادی غلط می باشد. این آمار قلابی دولت را با عدم استفاده صحیح از بودجه روبرو کرده است. رشد اقتصادی روسیه منهای هفت دهم درصد است. کرملین به اشتباه دوری و فزاینده (اسپیرال) کشیده شده است که این اشتباهات برای آحاد مردم، دولت و شرکت ها خیلی سنگین تمام می شود.

این اشتباهات از دوره جناح حاکم گورباچف شروع شد. در آن زمان حکام کرملین عقل و شعور خودشان را از دست داده بودند. سرمایه داری کمپرادور یک ماده مخدر و مثل تریاکی بود که حاکمان کرملین به آن علاقمند شدند و عقل خودشان را ازدست دادند. آنها منافع دولت را به دلار وابسته کردند واز آن موقع عقل خودشان را از دست دادند. پس ازآن تصمیمات غلط در چارچوب حزب و دولت اتخاذ گردید که نوعی خودکشی همگانی بود. به قول «اولکایف» همان اشتباهات گورباچف که سیاست خود فریبی همگانی دولت و کشور بوده همچنان ادامه یافته است.

منبع: دیده بان روسیه


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir