سازمان ملل هشدار داد؛ بیداری عربی دیگری در راه است

اقتصاد ایرانی: در دسامبر ۲۰۱۰ کابینه مصر درباره یافته های سازمان ملی جوانان بحث کرد. این گزارش نشان داد تنها ۱۶ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال در انتخابات شرکت کرده اند، تنها ۲ درصد که برای شرکت داوطلبانه در کار ثبت نام کرده اند. وزرا به این جمع بندی رسیدند، یک نسل بی تفاوت. جوانان مصری به خیابانها ریختند و حکومت حسنی مبارک را سرنگون کردند. 

تازه ترین گزارش توسعه عربی سازمان ملل که ۲۹ نوامبر منتشر شد نشان می دهد درس های کمی از این جریان گرفته شده است. ۵ سال بعد از شورشی که موجب سرنگونی رهبران عرب شد، رژیم ها بی رحمانه مخالفان را سرکوب می کنند اما توجه چندانی به عوامل اصلی نمی کنند. با شکست دولتها، هویت جوانها با مذهب و قبیله خود بیشتر از کشورشان پیوند می خورد. در ۲۰۰۲ پنج کشور عربی با نزاع روبرو شد. امروز ۱۱ کشور. تا ۲۰۲۰ پیش بینی می شود حدود سه چهارم اعراب احتمالا در کشورهایی زندگی می کنند که در برابر نزاع و جنگ آسیب پذیرند. در حالی که کشورهای عربی تا ۲۰۱۴ تنها ۵ درصد جمعیت جهان را تشکیل می دادند، ولی ۴۵ درصد تروریسم جهانی، ۶۸ درصد مرگ های ناشی از جنگ، ۴۷ درصد آوارگان و ۵۸ درصد پناهجویان را شامل می شوند. جنگ نه تنها می کشد و معلولیت ایجاد می کند، زیرساختهای اساسی را نیز به سرعت از بین می برد.

جمعیت جوانان عرب فعلا به ۱۰۵ میلیون نفر رسیده و به سرعت رو به رشد است ولی بیکاری، فقر و به حاشیه رانده شدن به سرعت رو به افزایش است. نرخ بیکاری جوانان به ۳۰ درصد رسیده که دو برابر بیشتر از میانگین جهانی ۱۴ درصدی است. حدود نیمی از زنان جوان عرب که دنبال شغل هستند موفقیتی برای یافتن شغل ندارند.

با این حال حکومتداری به طور پایدار و اساسی در بین نخبگان عربی، ارثی شده است.

گزارش توسعه عربی سازمان ملل در ادامه می افزاید: جوانان با یک حس ذاتی تبعیض و محرومیت آزرده می شوند و این مساله تعهد آنها برای حفظ نهادهای دولتی را تضعیف می کند. بسیاری از کسانی که مسئولیت دارند نیز کمی بیشتر از چیزی که دریافت می کنند، خدمات ارائه می دهند. احمد الهنداوی جوان 32 ساله اردنی و سفیر سازمان ملل برای جوانان گفت: ما در شرایط بدتری نسبت به قبل از بهار عربی قرار داریم.

رژیم های عربی مایل هستند تا به تهدیدات امنیتی با تشدید کنترل ها واکنش نشان دهند. دولتها سرمایه توسعه ای خود را برای خریداری سلاح منحرف کرده اند. جوانان عرب نیز برای دستیابی به جایگاه اجتماعی به طور سنتی به خارج سفر می کنند. اما این سوپاپ های اطمینان به سرعت بسته می شود. با وجود ادعاهای اتحادیه عرب در خصوص برادری، سفر بدون ویزا بین ۲۲ کشور آن غیر معمول است. بسیاری از اعراب برای خروج از کشور نیاز به مجوز دارند. در حالی که برخی کشورها با جنگ درگیر هستند، بسیاری از افراد در مناطقی زندگی می کنند که در کشور خودشان محدود شده است. ولی موانع فیزیکی و اداری می تواند مانند تدابیر امنیتی غیر سازنده باشد. جاد شعبان نویسنده این گزارش گفت: زمانی که من یک آواره را از سفر برای کار منع می کنم در واقع او را قربانی ایدئولوژی افراطی خودم کرده ام.

بسیاری از تحصیل کرده ترین افراد تسلیم شده و منطقه را ترک می کنند. آیا برای تغییر دیر شده است؟ تسهیل شرایط سفر در بین کشورهای منطقه شاید یک آغاز باشد. هر چند بخش زیادی از منطقه تنها یک قرن پیش تحت حکومت عثمانی بوده و یک بازار مشترک داشته اند. اعطای ویزای کار یا دانشجویی به اروپا شاید آسانتر از انجام آن در بین کشورهای ناامن عربی باشد. یک اتحادیه گمرکی و ارتقای شرایط سفر شاید موجب افزایش ۷۶۰ میلیارد دلاری GDP طی ۷ سال آینده شود، رقمی که از کل GDP مراکش بیشتر است.

گرچه شاید کمتر محتمل به نظر برسد ولی جوانان عربی تمایل بیشتری برای اعتراض دارند. گزارش سازمان ملل نشان می دهد که جنبش های اعتراضی عربی در یک چرخه ۵ ساله شکل می گیرد. ناآرامی های شمال آفریقا در ۲۰۰۱ و ۲۰۰۶ و ۲۰۱۱ شکل گرفت هر دفعه آشفته تر از قبل. جوانان عرب شاید ابزارهای مستقیم تر و خشن تر را ترجیح می دهند به خصوص وقتی به این نتیجه برسند که مکانیسم های موجود برای مشارکت و مسئولیت پذیری بی فایده است.

نسل جدید بزرگترین، تحصیلکرده ترین و غیر شهری ترین در تاریخ منطقه عربی است. به لطف رسانه های اجتماعی، آنها بیشتر از هر زمان دیگری با جامعه جهانی هماهنگ هستند. تنها اگر حاکمان آنها بفهمند که چگونه با آنها رفتار کنند.

منبع: اکونومیست