فرافکنی اقتصادی با کارت سیاست خارجی

اقتصاد ایرانی: در حالی که روسیه با مشکلات اقتصادی و سیاست خارجی ازقبیل اخراج دیپلمات هایش از ایالات متحده دست و پنجه نرم می کند، به نظر می رسد که دولت ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه در میانه خویشتن داری یا اظهارات جنگ طلبانه دو دل مانده است.

در آغاز تحریم های غرب علیه روسیه در سال 2014، مسکو هم با اعمال تحریم های متقابل تجاری واکنش نشان داد. اما درگیری های منجر به تحریم های اقتصادی پایان نیافتند و در جدیدترین اختلافات، واشنگتن از روز 29 ماه دسامبر با محکوم کردن مسکو به تلاش برای نفوذ به نهادهای سیاسی و تاثیرگذاری بر انتخابات ریاست جمهوری امریکا، تحریم های جدیدی علیه روسیه و دیپلمات های این کشور اعمال کرد.
به گزارش تعادل، خبرگزاری الجزیره در گزارشی به قلم ماریا پتکووا می نویسد، در 2014 و با آغاز تحریم های غرب علیه روسیه با درخواست پایان مداخله کرملین در امور اوکراین، بهای نفت هم به شدت سقوط کرد، ارزش روبل پایین آمد و بحران اقتصادی با تمام قوا بر روسیه ضربه وارد کرد. با این حال، بحران اقتصادی بر بسیاری از مردم روسیه حتی در طبقه متوسط تاثیر چندانی نداشته است و بسیاری از مردم آن اندازه که نگران افزایش احتمال درگیری نظامی هستند، برای امنیت مالی خود در آینده بیم و نگرانی ندارند.
اظهارات خشونت گرایانه دولت و رسانه های ملی در مورد بحران در اوکراین و رویارویی روسیه با غرب افزایش یافته است و در همین حال، اقتصاد روسیه هم بیشتر و بیشتر به ورطه رکود سقوط می کند. الیوت بورنشتاین، استاد مطالعات زبان روسی و اسلاوی در دانشگاه نیویورک در این باره گفت: «از بسیاری جهات، تحریم های امریکا و اتحادیه اروپا برای پوتین یک هدیه بود؛ چراکه آنها کرملین را قادر کردند هرگونه سقوط اقتصادی در روسیه را به دشمنان این کشور نسبت دهد. به علاوه، این مساله کنار آمدن با مشکلات اقتصادی را به صورت اقدامی وطن پرستانه تسهیل کرد.» به نظر می رسد استفاده دولت از احساسات وطن پرستانه روس ها در تلاش برای کنترل نارضایتی عمومی موفق بوده است. بسیاری از روس ها خود را برای رکود اقتصادی طولانی مدت آماده کرده اند و در عین حال، حاضر نیستند عواقب اظهارات جنگ طلبانه کرملین را بپذیرند.

نادیده گرفتن بحران

همزمان با سقوط بهای نفت در اواخر سال 2014، ارزش روبل روسیه هم در برابر دلار امریکا حدود 60 درصد کاهش یافت. سرانه تولید ناخالص داخلی هم از 15 به 9 هزار دلار کاهش یافت و اقتصاد با سقوطی 4 درصدی مواجه شد. دولت مخارج خود را کاهش داد و نرخ فقر در کشور هم افزایش یافت. استانداردهای زندگی به ویژه در خانواده های فقیر روسی که ساکن مراکز اقتصادی بزرگ کشور نیستند، وخامت بیشتری داشت. حادثه 19 دسامبر سال 2016 که در آن بیش از 70 نفر در شهر ایرکوتسک در صربستان در پی خوردن مایع صابونی حاوی بیش از 90 درصد اتانول جان خود را از دست دادند، تنها یکی از موارد استیصال مردم را نشان می داد و بیشتر قربانیان هم افرادی فقیر و بی خانمان بودند. طبق گزارش های منتشر شده، با کاهش بیش از 10 درصدی ارزش حقیقی دستمزدها، فقر در 2سال گذشته به شدت در این منطقه افزایش داشته و بیش از 21 درصد از جمعیت را در بر گرفته است.
در چنین شرایطی دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه بیشتر زمان خود را به سخنرانی های عمومی در مورد تلاش دولت برای کنترل بحران اختصاص داده است. وی در ماه سپتامبر، مقاله یی منتشر کرد و در آن به توصیف دیدگاهی برای اصلاحات در اقتصاد روسیه، با هدف جذاب کردن این کشور برای تجارت پرداخت. پس از تعیین بودجه سال 2017 هم وی در گفت وگو در یکی از شبکه های تلویزیونی به مردم اطمینان داد که بودجه کافی برای خدمات اجتماعی وجود دارد و انتظار می رود اقتصاد در سال آتی رشد یابد. اما رسانه ها همچنین با انتشار گزارش هایی سعی در مثبت جلوه دادن بحران داشتند و برای نمونه بر نرخ تورم اندک و مخارج مصرف کنندگان در طول تعطیلات تمرکز کردند. با این حال طبق شاخص اطمینان مصرف کنندگان نیلسن گلوبال، 73 درصد از روس هایی که در نظرسنجی شرکت کردند، گفتند که مخارج خود را کاهش داده اند و 82 درصد اعلام کردند اکنون زمان مناسبی برای خرج کردن نیست.

اظهارات خشونت گرایانه

درحالی که دولت سعی دارد از نگرانی و ترس عمومی در مورد بحران اقتصادی بکاهد، به وضوح بیان کرده که دفاع در اولویت قرار دارد و در همین راستا هم بخش زیادی از بودجه سال 2017 را برای کسب اطمینان از نوسازی ارتش در نظر گرفته است. کرملین 43 میلیارد دلار از بودجه سال 2017، یعنی 4.7 درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه را به بخش دفاع اختصاص داده است.
ولادیمیر پوتین بارها از اهمیت ارتش سخن گفته و حتی در اواخر ماه دسامبر هشدار داد که روسیه در حال حاضر از هر «حمله کننده احتمالی» قوی تر است. چنین اظهارات هشدارآمیزی نه تنها در دفاع از بودجه دفاعی در دید عموم مردم تاثیرگذار هستند، بلکه توجه ها را نیز از بحران اقتصادی به مسائل سیاسی معطوف می کنند. چنین اظهاراتی به طور مداوم در کانال های محبوب تلویزیونی پخش می شوند.

نگرانی روزافزون

چنین اظهاراتی که به نظر می رسد تلاشی برای آماده کردن کشور برای جنگ احتمالی است، ناگزیر بر عموم مردم تاثیر می گذارد. طبق نتایج تحقیقاتی که اخیرا منتشر شد، حدود 48 درصد از روس ها بر این عقیده اند که وخامت روابط روسیه با غرب بر سر بحران در سوریه می تواند جرقه آغاز جنگ جهانی سوم باشد. در همین حال، قتل سفیر روسیه در آنکارا در ماه دسامبر گذشته، جامعه روس را به لرزه درآورد. اگرچه پیش از انتشار این خبر هم اشتیاق عمومی به مداخله نظامی در خاورمیانه رو به سردی گراییده بود. عملیات ارتش روسیه در سوریه سالانه حدود یک میلیارد دلار هزینه در بر دارد و این در حالی است که شمار کشته شدگان در میان نیروهای روس هم در حال افزایش است. در ماه اکتبر سال 2015 حدود 75 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی مرکز لوادا از حملات هوایی در سوریه حمایت می کردند، اما تایید عمومی عملیات نظامی اکنون به 52 درصد کاهش یافته است.