جبران زیان تعطیلات برای صادرات به ۲۵ کشور

اقتصاد ایرانی: با توجه به ناهمخوانی تعطیلات آخر هفته در ایران با کشورهای دیگر بسیاری از امورات اقتصادی بین الملل دچار چالش می شود که این موضوع می تواند برای کشور آسیب زا باشد. بنابراین تغییر روزهای تعطیلات هفتگی کشور موضوعی است که در چند سال اخیر به ویژه از سوی بخش خصوصی و فعالان اقتصادی مورد پیگیری قرار گرفته است. البته اجرایی شدن این موضوع تنها با تصمیم دولت ممکن نیست و نیاز به کارشناسی گسترده و جلب توافق دستگاه های حاکمیتی دیگر ازجمله مجلس دارد. 

به گزارش تعادل، دولت و مجلس با کار کارشناسی روی تعطیلات آخر هفته باید نسبت به ضرورت یا عدم ضرورت ایجاد تغییر در آن تصمیم گیری کنند . بررسی ها حاکی از این است که بسیاری از کشورهای اسلامی نیز مشابه اکثر کشورهای جهان در سال های گذشته با ساماندهی روزهای تعطیل، تعداد تعطیلات آخر هفته خود را به ۲ روز افزایش داده اند و تنها کشورهای معدودی مثل ایران و پاکستان فقط یک روز تعطیل در هفته دارند.
به عنوان مثال از بین ۱۱۴ کشور مورد بررسی که کشورهای اروپایی و کشورهای با اکثریت مسلمان نیز در بین آنها قرار دارد. ۳ کشور فقط یک روز تعطیل یعنی جمعه و ۹ کشور فقط یک روز تعطیل یعنی یک شنبه را داشته اند و سایرین ۲ روز در هفته را به عنوان تعطیلی رسمی اعلام کرده اند. طبق این بررسی ها با توجه به ساختار خاص اقتصادی ایران، افزایش تعطیلات آخر هفته به ۲ روز، زیان های اقتصادی مستقیمی نخواهد داشت ولی هم از لحاظ صرفه جویی در هزینه ها و هم از لحاظ افزایش بهره وری سایر روزهای کاری می تواند به رشد اقتصادی کمک کند. با این حال و به دلیل تعداد بالای تعطیلات مناسبتی در طول سال، افزایش تعطیلات آخر هفته نیازمند کاهش برخی از مناسبت های تعطیل در روزهای دیگر سال است.

تعطیلات ایران مشابه افغانستان و جیبوتی

از بین ۱۱۴ کشور مورد بررسی که کشورهای اروپایی و کشورهای با اکثریت مسلمان نیز در بین آنها قرار دارد تنها ۳ کشور افغانستان، جیبوتی و ایران دارای فقط یک روز تعطیلی جمعه در تقویم خود بوده اند. کشورهای اوگاندا، پاکستان، کره شمالی، مکزیک، هند، هنگ کنگ، گینه استوایی، کاستاریکا و کلمبیا هم فقط یک روز تعطیل یعنی روز یک شنبه را در تقویم خود داشته اند. ۱۰۲ کشور باقی مانده ۲ روز تعطیلی هفتگی در تقویم رسمی خود داشته اند که برای اکثر کشورهای اروپایی، روزهای شنبه و یک شنبه و برای اکثر کشورهای مسلمان، روزهای جمعه و شنبه بوده است. با توجه به اهمیت روز جمعه در کشورهای با جمعیت غالب مسلمان در همه این کشورها به جز لبنان و پاکستان جمعه روز تعطیل محسوب می شود. در لبنان روزهای شنبه و یک شنبه تعطیلات هفتگی را تشکیل می دهند و در پاکستان هر هفته تنها یک روز تعطیل یعنی روز یک شنبه را دارد. پاکستان و ایران تنها کشورهایی در بین کشورهای مسلمان هستند که تنها یک روز تعطیل در هفته دارند. با این حال بررسی ها نشان می دهد که در اکثر قریب به اتفاق کشورهای مسلمان، روزهای تعطیل شامل روزهای جمعه و شنبه است. از دیدگاه اقتصادی هم به نظر می رسد، تعطیل بودن روز شنبه ترجیح بسیار بیشتری در مقایسه با تعطیل بودن روز پنج شنبه داشته باشد. چراکه در صورت تعطیلی پنج شنبه بسیاری از مراودات بین المللی کشور در هفته طی ۴ روز متوالی تقریبا تعطیل خواهند شد و پنج شنبه و جمعه را به دلیل تعطیلات داخلی و شنبه و یک شنبه را به دلیل تعطیلات بین المللی از دست خواهند داد. به دلیل چنین مسائلی بسیاری از کشورهای عربی نیز در سال ۲۰۱۲ روزهای تعطیل خود را از پنج شنبه و جمعه به شنبه و جمعه تغییر دادند.
براساس این گزارش در بعد اقتصادی ۹۷ درصد صادرات ایران به ۲۵ کشور انجام می شود که این کشورها شنبه و یک شنبه تعطیل هستند. از این ۲۵ کشور ۲ یا ۳ کشور هم جمعه و شنبه تعطیل هستند؛ همه این آمارها یعنی اینکه ایران از بعد تعاملات و مراودات اقتصادی با دنیا ۴ روز ارتباطی ندارد چراکه ایران پنج شنبه و جمعه تعطیل است و آنها هم شنبه و یک شنبه. اغلب کشورهای اسلامی به غیر از یکی دو مورد جمعه و شنبه را تعطیل هستند تا این فاصله ۴ روز را به ۳ روز کاهش دهند و از بعد اقتصادی این عدم ارتباط می تواند مشکل ساز باشد.

تدوین طرح بخش خصوصی برای تغییر تعطیلات

با توجه به اهمیت این موضوع، کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران مدت هاست که پیگیر تغییر روزهای تعطیلات آخر هفته است. تعطیلاتی که در ایران هم نیاز به اصلاح دارد تا بتواند بهترین بهره وری را برای اقتصاد و مردم به ارمغان بیاورد. به هر حال در شرایط فعلی ایران پنج شنبه ها نصفه کاره و جمعه ها کامل و کشورهای مختلف جهان اصولا جمعه و شنبه یا شنبه و یک شنبه تعطیل هستند. مساله تعطیلی آخر هفته کشورهای جهان بیش از آن چیزی که نشان می دهد، می تواند در اقتصاد و فرهنگ و گردشگری اثر بگذارد. حالا هم کمیسیون گردشگری اتاق تهران به دنبال این است که طرحی برای تعطیلی جمعه و شنبه ارائه دهد تا این فاصله تعطیلی آخر هفته ایران با کشورهای مختلف کاهش پیدا کند چراکه به گفته رییس کمیسیون گردشگری اتاق تهران، ایران جزو 3کشور در دنیاست که فقط یک روز در هفته آن هم جمعه تعطیل است. این 3کشور ایران، جیبوتی و افغانستان هستند البته چند ماه گذشته افغانستان مصوب کرد که تا یکی دو ماه آینده دیگر 2روز در هفته را تعطیل خواهند بود. به گفته محسن مهرعلیزاده، طرح اتاق تهران برای تغییر روزهای تعطیلات آخر هفته پس از اتمام کارشناسی ها در اختیار کمیسیون های تخصصی هیات دولت قرار خواهد گرفت تا پس از انجام بررسی های لازم نسبت به تصویب و ابلاغ آن به دستگاه های اجرایی اقدام شود.
موضوع آسیب های ناشی از عدم انطباق تعطیلی های آخر هفته با تعطیلات آخر هفته سایر کشورها در شرایطی است که از سوی دیگر، اقتصاد ایران از تعطیلات بیش از حد معمول در تقویم های سالانه نیز رنج می برد. براساس این گزارش، ایران با حداقل ۲۷ روز تعطیل مناسبتی پس از سریلانکا دارای بیشترین تعداد روز های تعطیل مناسبتی است این درحالی است که تعداد تعطیلات رسمی در امریکا ۷ روز، برزیل ۸ روز، کانادا ۹ روز و آلمان و انگلیس ۹ روز است.

فاکتورهای منفی تعطیلی نصفه کاره

در هر حال بخش خصوصی معتقد است هم از بعد اقتصادی، اجتماعی و هم گردشگری به این موضوع رسیده ایم که تکلیف روز پنج شنبه که نه حالت تعطیلی کامل و نه حالت روز کاری کامل را دارد باید مشخص شود؛ چراکه فاکتورهای مثبت یک روز تعطیل در آن دیده نمی شود و تمام موارد منفی تعطیلی را در خود دارد. از سوی دیگر به گفته محسن رنجبر، عضو کمیسیون گردشگری اتاق تهران، موضوع ساماندهی تعطیلات در ۳ دهه گذشته ۱۱ بار به مجلس رفته و عودت داده شده است. همچنین مطالعات متعددی از سوی نهادهای مختلف با محوریت این موضوع صورت گرفته و تاکنون به نتیجه نرسیده است.
در این میان یکی از مشکلاتی که در بحث تعطیلات وجود دارد، دو تقویمه بودن ایرانیان است که موجب سیال بودن روزهای تعطیل شده است. بررسی ها نشان می دهد که در دو دهه گذشته به دلیل سیال بودن تعطیلات مذهبی و همراه شدن این تعطیلات با روزهای پنج شنبه و جمعه، روزهای تعطیل به طور متوسط به ۲۰ روز می رسد. یکی دیگر از مشکلات عدم هماهنگی تعطیلات اداری با تعطیلات آموزشی است. همچنین فاصله بزرگی میان آخرین تعطیلی نظیر ایام نوروز تا تعطیلی بعدی وجود دارد و به محض تعطیل شدن چند روز شاهد افزایش شدید تردد در جاده ها هستیم.
در هر حال، موضوع ساماندهی تعطیلات اکنون در شورای اجتماعی وزارت کشور در دست بررسی است و پیشنهاد ما در این شورا این بوده که تعطیلات زمستانی هم تعیین شود تا توزیع سفر ها در کشور تحقق پیدا کند و مناطق جنوبی نیز از گردشگری مردم منتفع شوند. البته دولت، مجلس و سایر نهادها، موضوع ساماندهی تعطیلات را به صورت تک تک مورد پیگیری قرار داده و به نتیجه نرسیده اند و این بیم وجود دارد که پیگیری های اتاق هم به همین سرنوشت دچار شود. بنابراین برای به ثمر نشاندن این بحث ضرورت انسجام ملی احساس می شود. در مجموع در شرایط کنونی مقرر شده که کارگروهی تشکیل شود تا گزارش های مربوط به موضوع تعطیلات را جمع آوری کرده و برای بررسی و تدوین نهایی به کمیسیون گردشگری اتاق تهران ارائه دهد تا نتیجه به هیات رییسه اتاق تهران برای پیگیری های بعدی واگذار شود.