اتاق فرمان کنترل قاچاق

اقتصاد ایرانی: سامانه مدیریت شناسه کالا رونمایی شد تا اتاق فرمان جدیدی برای کنترل قاچاق در کشور ایجاد شود. این اقدام در راستای کنترل قاچاق و شفافیت اسناد تجاری صورت گرفته است. این سامانه در مجموع ۱۴۹۷ قلم کالا را دربرمی گیرد. در فاز اول واردکنندگان کالا باید نسبت به دریافت شناسه اقدام کنند و در فاز بعد تولیدکنندگان کالاهای داخلی این شناسه را دریافت خواهند کرد. کالاها در سه گروه کالایی «الف»، «ب» و «پ» تقسیم بندی می شوند. کالاهای گروه «الف» تا پایان اردیبهشت ماه شناسه های خود را دریافت کرده اند و دو گروه کالایی دیگر تا پایان خردادماه این شناسه ها را دریافت می کنند.

به گزارش دنیای اقتصاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت از سامانه مدیریت شناسه کالا رونمایی کرد. هدف اصلی ایجاد این سامانه کمک به شفاف سازی اسناد تجاری و کنترل قاچاق در طول زنجیره تجاری کشور است. از سویی این سامانه به منظور تولید و دریافت شناسه کالا و تشکیل شناسنامه کالا که فرآیندهای درخواست و صدور شناسه کالا را در برگرفته و امکان استعلام شناسه کالا را برای سامانه ها و افراد مرتبط فراهم می کند، ایجاد شده است. براساس آماری که وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده است در مجموع، هزار و ۴۹۷ قلم کالا در این سامانه تعریف شده که دارو و تجهیزات پزشکی به عنوان یکی از اقلام این کالاها به تنهایی ۴۰۰ هزار قلم کالا را شامل می شود که باید گام به گام وارد سامانه شود. در مراحل اولیه اجرای این سامانه، ابتدا واردکنندگان کالا به کشور باید نسبت به دریافت شناسه کالا از این سامانه اقدام کنند. پس از اتمام این مرحله، سازمان مربوطه زمانی را مقرر می کند تا تولیدکنندگان کالاهای داخلی نیز برای دریافت این شناسه به سامانه مراجعه کنند.

سامانه مدیریت شناسه کالا زیرمجموعه سامانه جامع تجارت ایران است. سامانه جامع تجارت ایران در سال گذشته به بهره برداری رسید. پیاده سازی پروژه سامانه جامع تجارت فرامرزی از اواخر سال ۱۳۸۸ با دورنمای تبدیل ایران به هاب تجاری و ترانزیتی ترجیحی برای جامعه بازرگانی کشور، تجار و سرمایه گذاران خارجی در منطقه خاورمیانه و با هدف ارائه یک پلت فرم الکترونیکی امن، قابل اعتماد، شفاف و مبتنی بر استانداردهای باز به منظور تسهیل جریان تبادل اطلاعات، یکپارچه سازی خدمات دستگاه های دولتی،توسعه فرصت های جدید تجاری و بهبود فضای رقابت سالم برای تمام بازیگران اقتصادی کشور، در دستور کار مرکز قرار گرفت. آثار اقتصادی این طرح، به طور مستقیم بر کاهش مدت زمان و هزینه تکمیل رویه های صادرات، واردات و ترانزیت است. با توجه به فراسازمانی بودن طرح سامانه جامع تجارت ایران، کلیه افراد (تجار) و سازمان هایی که جهت انجام الزامات قانونی فرآیندهای تجاری (صادرات، واردات و ترانزیت) تسلیم کننده یا استفاده کننده داده های تجاری هستند، به نحوی ذی نفع طرح محسوب می شوند. این سامانه نقش یک واسط در میان پنجره واحد گمرک، پنجره واحد حمل ونقل، پنجره واحد مجوزها و پنجره واحد ارزی را ایفا می کند و سامانه های مذکور از طریق ارتباط تعریف شده می توانند به تبادل اطلاعات با یکدیگر بپردازند.

استقرار سامانه جامع تجارت می تواند تا حد زیادی فرآیند ارائه و تسهیم اطلاعات لازم را برای برآوردن الزامات قانونی مرتبط به تجارت هم برای تاجران و هم برای مراجع دولتی ساده سازی و تسهیل کند. استفاده از چنین سیستمی به بهبود اثربخشی و کارآیی نظارت های رسمی منجر شده و هزینه های بخش دولتی و خصوصی را در جهت استفاده بهتر از منابع کاهش می دهد. به طورخلاصه مزایای استقرار سامانه جامع تجارت برای بخش دولتی عبارتند از: تخصیص موثرتر و کارآتر منابع، اصلاح منابع درآمدی دولت، افزایش امنیت، افزایش یکپارچگی و شفافیت در امور، ارتقای مکانیزم های کنترلی دولت و کاهش فساد اداری، توانایی استفاده از تکنیک های پیچیده مدیریت ریسک. همچنین مزایای این سیستم برای بخش خصوصی و جامعه تجاری عبارت است از: کاهش هزینه ها از طریق کاهش تاخیرها، تسریع در امور اظهار و ترخیص کالا، توضیح و تفسیر قابل پیش بینی قوانین، تخصیص موثر و کارآتر منابع و افزایش شفافیت.

سه گروه کالایی در سامانه مدیریت شناسه

بر مبنای آیین نامه های موجود، کالاهای هدف در سه گروه کالایی «الف»، «ب» و «پ» دسته بندی می شوند. یکی از کالاهای زیرمجموعه گروه «الف» شامل «دارو (انسانی و حیوانی)، مکمل های دارویی و غذایی، ملزومات و تجهیزات پزشکی، فرآورده های آرایشی و بهداشتی و فرآورده های زیست محیطی» است که در دستورالعمل های آن با هماهنگی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور تهیه شده است. «تلفن همراه و سایر تجهیزات ارتباطی با قابلیت نصب سیم کارت» و «دخانیات» نیز از دیگر زیرمجموعه های گروه «الف» هستند. درخصوص دخانیات اعلام شده که کلیه واردکنندگان دخانیات موظف بودند تا پایان اردیبهشت سال جاری شناسه کالا را روی کالا نصب کنند. در مجموع، واردات این گروه کالایی تا پایان اردیبهشت سال جاری ملزم به داشتن این شناسه کالا بوده است.

«لوازم خانگی برقی با اولویت تلویزیون، یخچال، کولر گازی و اسپیلت و...» و «قطعات مصرفی و یدکی وسایل نقلیه»، «فرآورده ها و مشتقات نفتی، گازی و پتروشیمیایی» از جمله کالاهای زیرمجموعه گروه کالایی «ب» هستند. همچنین «طلا اعم از شمش، مسکوکات و مصنوعات زینتی»، «منسوجات و پوشاک»، «اسباب بازی» و «دام زنده شامل گوشت سفید و قرمز» نیز دیگر زیرمجموعه های این گروه را تشکیل می دهند. در گروه «پ» نیز کالاهای «محصولات اساسی کشاورزی محدود به گندم، برنج، جو، ذرت، دانه های روغنی، چای، کنجاله، روغن، شکر، کود شیمیایی، سموم، بذرها» و«سایر گروه های کالایی» جای دارند. در گروه «ب» و «پ»، واردکنندگان موظفند تا ۳۱ خرداد سال جاری نسبت به دریافت شناسه از این سامانه اقدام کنند و واردات کالاهای خود را براساس این شناسه انجام دهند. همچنین براساس این دستورالعمل، زمان دریافت شناسه برای «سایر گروه های کالایی» پس از بررسی های انجام شده در کمیته های تخصصی در آینده اعلام خواهد شد.

شرح دستورالعمل سامانه مدیریت شناسه

یدالله صادقی، معاون امور اقتصادی و بازرگانی در نشست خبری روز گذشته خود که با هدف رونمایی از سامانه مدیریت شناسه کالا تشکیل شده بود، به تشریح دستورالعمل های مربوطه پرداخت و افزود: در راستای اجرای آیین نامه ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز که برای ایجاد شناسنامه، شناسه و کد رهگیری بر کالاهای هدف تاکید دارد، با تشکیل کارگروه های تخصصی، سامانه شناسه کالا ایجاد و راه اندازی شد. صادقی گفت: در وزارتخانه ستادی با عنوان ستاد ملی تشکیل دادیم که این ستاد شامل دستگاه هایی است که در آیین نامه ذکر شده و مرتبط با قاچاق کالا هستند. وی افزود: برای گروه های کالایی مختلف ۱۰ کارگروه تخصصی تشکیل دادیم. سپس در این کارگروه های تخصصی، تمامی قوانین و قواعد دستگاه های مرتبط با فرآیند تجارت کالا از تولید، حمل و نقل و انبارداری مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ۱۱ دستورالعمل در ارتباط با چگونگی ایجاد شناسه کالا برای واردکنندگان و تولیدکنندگان داخلی ایجاد شد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه این سامانه منجر به کاهش اسناد قابل معامله، کاهش زمان برای تجار و بازرگانان و تولیدکنندگان و همچنین شفاف سازی فرآیند واردات یا تولید تا توزیع می شود، خاطرنشان کرد: این کار امکان شناخت و ممیزی کالاهایی را که به شکل قانونی تولید یا وارد می شود، میسر خواهد کرد. وی گفت: بر این اساس، نیازی نیست که چیزی را همانند طرح شبنم تولید کرده و سپس به عنوان بارکد در اختیار تولیدکنندگان یا صادرکنندگان قرار دهیم. در این زمینه تمهیدات فنی لازم از نظر ایمنی و حفاظت کار نیز اندیشیده شده است.

صادقی با تاکید بر اینکه با این سامانه تمامی فرآیندهای تجارت کالا قابل رهگیری است، بیان کرد: سرعت انجام تمام مراحل واردات، صادرات، انبار و ترخیص با ایجاد سامانه مذکور، چند برابر می شود. معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت با بیان اینکه صرفا به کارگیری شناسه و شناسه رهگیری تمام مباحث مربوط به قاچاق کالا را برطرف نمی کند، افزود: سامانه ایجاد شده با ارتباط با بقیه سامانه های ذی ربط، امکان مبارزه بیشتر با قاچاق کالا را فراهم می کند. به گفته صادقی، قرار است با ایجاد هماهنگی های لازم با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، این سامانه با سایر سامانه های دخیل در امر تجارت، پیوند برقرار کند تا هم کنترل فرآیندهای تولید، واردات و عرضه کالاها بهتر صورت گیرد و هم در یک زمان مناسب به شفافیت در واردات کالا دست یابیم.

صادقی اظهار کرد: پس از شناسه دار شدن تمام کالاهای وارداتی و تولید داخلی، باید شناسه رهگیری هم دریافت شود. شناسه رهگیری امکان مناسب تری برای رصد و ممیزی تعداد و انواع کالاهای شناسه دار را در سطح بازار ایجاد می کند. همچنین شناسه رهگیری به دنبال آن، امکان شناخت کالاهایی را که به شکل قانونی در کشور تولید و عرضه شده یا به شکل قانونی از مجاری گمرکی وارد شده، برای دستگاه ها و بازرسان مختلف فراهم می کند. این شناسه منجر به ایجاد تمایز بین تعداد اقلام از هر کالا می شود. زمان دریافت شناسه رهگیری در مدت کمتر از یک سال، توسط این سازمان اعلام خواهد شد.

وی همچنین از تشکیل کمیته ای در دفتر خدمات بازرگانی سازمان برای بررسی مشکلات یا هرگونه وقفه در کار خبر داد و با اشاره به اینکه هر کالا در این شیوه دارای کد شناسه ای منحصربه فرد خواهد بود، امنیت بالا را از جمله ویژگی های آن برشمرد. صادقی تصریح کرد: تمامی عرضه کنندگان موظف هستند که کالایی که عرضه می کنند دارای شناسه رهگیری باشد. بنابراین پس از اجرایی شدن این سامانه، هر کالای بدون شناسه در بازار قاچاق محسوب می شود.

وی با اشاره به این موضوع که برای شفافیت بیشتر از سیستم های مالی مانند pos نیز استفاده خواهد شد، گفت: تمامی کالاهای عرضه شده در بازار باید شناسه کالا را منطبق بر شناسنامه کالا دریافت کنند. شناسنامه کالا خصوصیات، ابعاد و رنگ کالاها را معرفی می کند. در این صورت شناسه کالایی می تواند بین ۸ تا ۱۲ رقم متغیر باشد. وی با بیان اینکه مدت زمان تست سامانه حدود ۲۰ روز بوده است، گفت: هنوز محصولات دریایی برای دریافت شناسه کالا در این سامانه تعریف نشده است؛ اما به تدریج دستورالعمل های مرتبط با این کالاها هم اعلام می شود. در پایان عباس تابش، مدیر کل دفتر خدمات بازرگانی به ارائه نکاتی درخصوص نحوه ثبت نام در این سامانه پرداخت. تابش تصریح کرد: از مزیت های این سامانه این است که این امکان وجود دارد که یک شناسه برای کالاهای دارای شناسنامه واحد، صادر شود. این امر موجب تسهیل در حوزه فرآیندهای تجاری می شود.