ایرانی ها و مالیات گریزی

هر زمان که بحث جبران کسری بودجه و کاهش درآمدهای دولت از طریق فروش نفت مطرح می شود اولین چیزی که مورد توجه قرار می گیرد نگاه به منبع درآمدی جایگزین است.

یکی از منابع که توسط دولت زیاد به کار گرفته شده است پولی کردن کسری بودجه است که از طریق چاپ پول به افزایش درآمد دولت و از طرف دیگر ایجاد مالیات تورمی منتج می‏شود، از آنجا که به علت تورم‏زا بودن این روش، مخالفت‏ها با آن شدت گرفته است نگاه دولتمردان به راه حل بعدی، یعنی افزایش مالیات معطوف شده است. این در حالی است که اولین نکته ای که باید مدنظر قرار گیرد کاهش هزینه هاست. بدین معنی که باید از فرصت های پیش آمده استفاده کرد و علت مشکلات اقتصادی کشور را که بزرگ بودن اندازه دولت و نامتناسب بودن هزینه های آن با مخارجش است را مورد توجه قرار دهیم.
اولین اقدامی که باید صورت بگیرد کاهش مخارج است و این امر به کاهش فشار تورم در اقتصاد ما و حرکت درست در مسیر سیاست های اصل 44 نیز کمک می کند. اگرچه کم کردن سهم نفت در درآمد دولت حرکت مبارکی است، ولی افزایش درآمد مالیاتی نیز اگر به نحو معقول و متعادل صورت گیرد میتواند نویدبخش یک حرکت سالم باشد.
در شرایط رکود تورمی فعلی اقتصاد، افزایش تحریم از یک طرف و هدفمند کردن یارانه‏ها از طرف دیگر باعث کاهش منابع تولید و افزایش هزینه‏های تولید شده است، افزایش مالیات بر تولید به منظور تامین منابع برای مخارج دولت نه تنها باعث رشد اقتصادی کشور نمی‏‏شود که خود عاملی می‏شود که بنگاه‏های اقتصادی را هرچه بیشتر بر پرتگاه سقوط و ورشکستگی نزدیک تر کرده و رکود جامعه را افزایش و از طریق کاهش عرضه محصول بر تورم بیشتر دامن می‏‏زند. از طرف دیگر ذکر این نکته ضروریست که افزایش مالیات با افزایش پایه‏های مالیاتی همراه نیست و این افزایش در نرخ مالیاتی صورت گرفته و مالیات مذبور نیز از بنگاه‏های اقتصادی دارای حساب مالیاتی شفاف گرفته می‏شود در حالی که اقتصادهای زیرزمینی و واسطه گرها و دلالان کماکان با وجود بیشترین سودها و درآمدها از شرایط اقتصادی فعلی کمترین درصد پرداخت مالیات را نیز حتی بر عهده نگرفته‏اند، لذا باید به جای اینکه به فکر افزایش مالیات از بنگاه های تولیدی و شرکت های اقتصادی شفاف و پاسخ‏گو و افزایش نرخ های مالیاتی باشیم، گسترش پایه های مالیاتی را در نظر بگیریم و بدانیم که ما فعالیت های فراوان اقتصادی در کشور داریم که مالیات از آن‏ها دریافت نمی‏شود.
این رویکرد بسیار نادرست است که اولین جایی که هدف نهایی مالیات قرار می گیرد کارخانه‏های تولیدی و شرکت هایی باشند که با سابقه خوب و به طور شفاف مالیات های خود را پرداخت کرده اند.
مساله بعدی این است که حتی اگر افزایش نرخ مالیات بدون گسترش پایه‏های مالیاتی‏ بهترین و در عین حال ساده‏ترین راه‏حل باشد، بهتر است این اتفاق در شرایط رونق اقتصادی رخ دهد نه زمانیکه اقتصاد دچار رکود است و هزینه‏های تولید بالاست. لذا در شرایط حاضر برای افزایش درآمدهای مالیاتی گام نخست باید از طریق افزایش رونق این بنگاه ها برداشته شود، همچنان که در طرح حمایت از تولید دیده شده که کارخانه هایی که الان با مشکل بیکاری مواجه هستند باید کمک شوند تا اشتغال را در سطح ظرفیت خود حفظ کنند. اگر چرخ کارخانه های ما چرخید آنگاه می توانند مالیات های خود را پرداخت کنند.
کارخانه ای که مجبور به تعطیلی است درآمدی ندارد که مالیات پرداخت کند. آنچه نیاز به اصلاح دارد نگاه ماست. ما باید آنهایی که فعالیت مثبت و موثر و شفاف اقتصادی انجام می دهند را تشویق کنیم.