بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 20 خرداد 1396      14:45

تاثیر یارانه‌های سوخت در کشورهای در حال توسعه

اقتصاد ایرانی: نتایج یک پژوهش نشان می دهد که در کشورهای در حال توسعه هدف گذاری نامناسب برای یارانه های سوخت در نظر گرفته می شود و اغلب گروه های پر درآمد از آن منتفع شده و همچنین بار مالی زیادی به همراه دارد.

به گزارش ایسنا، معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد مقاله ای تحت عنوان بازبینی منافع نابرابر یارانه های سوخت، شواهدی برای کشورهای در حال توسعه، منتشر کرده است، که در متن آن آمده است: یافته های این مطالعه نتایج قبلی مبنی بر هدفگذاری نامناسب یارانه های سوخت، منتفع کردن گروه های پر درآمد و همچنین بار مالی زیاد را تقویت کرده است. بنابراین بازنگری در تخصیص یارانه ها، اثر قابل توجهی بر رفاه خانوارها مخصوصاً خانوارهای کم درآمد خواهد داشت.

نتایج این مطالعه نشان می دهد که به ازای هر ۰.۲۵  دلار افزایش قیمت هر لیتر سوخت، درآمد واقعی خانوار به طور متوسط ۵.۵ درصد کاهش می یابد. حدودا نیمی از این اثر به طور غیرمستقیم از طریق تغییر قیمت سایر کالاها و خدمات مصرفی ایجاد می شود.

توزیع این اثر رفاهی تقریباً خنثی است، بدین معنا که میزان زیان رفاهی در گروه های درآمدی، مشابه است. نابرابری توزیع مصرف کل در گروه های درآمدی، عدم کارایی ابزار سیاستی یارانه سوخت برای حمایت از خانوارهای فقیر را در مقابل افزایش قیمت سوخت نمایان می سازد، (به طور متوسط، دو دهک بالای درآمدی، (ثروتمندترین)، نسبت به دو دهک پایین درآمدی (فقیرترین)، شش برابر یارانه سوخت دریافت می کنند.

منافع ناشی از یارانه بنزین نسبت به بقیه سوخت ها کاهنده تر توزیع می شود بطوری که بیش از ۸۳ درصد منافع یارانه بنزین به ۴۰ درصد ثروتمندترین خانوارها تعلق می گیرد. اگرچه مصرف نفت سفید بین گروه های درآمدی یکنواخت تر توزیع شده است، اما بخش قابل توجهی از یارانه نفت سفید همچنان نصیب خانوارها با درآمد بالا می شود.

با در نظر گرفتن اثر معکوس اصلاحات یارانه ای بر خانوارهای فقیر، استفاده از ابزارهای کاهش دهنده آثار اِعمال یارانه ها برای حمایت از این خانوارها مهم خواهد بود.

در این مقاله استراتژی های جایگزینی برای رسیدن به این نتیجه بررسی شده است و به این نتیجه رسیده است که روش مرسوم جبران، پرداخت هدفمند نقدی یا شبه نقدی است. پرداخت نقدی این مزیت را دارد که افراد، سطح و نوع انرژی مورد نیاز خود را در زمان و مکان مد نظر، خریداری کنند. در این روش نیاز نیست که دولت به صورت مستقیم اقدام به تقسیم یارانه انرژی کند که این امر معمولا پرهزینه بوده و زمینه سوءاستفاده را فراهم می آورد. بلکه پرداخت نقدی هدفمند برای حمایت از خانوارهای فقیر در برخی اصلاحات یارانه ای موفق استفاده شده است. مثلا ارمنستان در طول برنامه اصلاحات برق، پرداخت نقدی موفقی را اجرا کرده و به مشترکین کمک کرد که در مواجهه با قیمت های بالاتر برق، مصرف واقعی خود را حفظ کند.

برنامه پرداخت نقدی غیرمشروط اندونزی که ۹۵ درصد جمعیت را پوشش می داد، جزو مهمی از استراتژی موفق غلبه بر مخالفت های سیاسی و اجتماعی در مقابل اصلاحات یارانه انرژی بوده است. این تجربه نشان داد که چنین برنامه هایی نیازمند آمادگی و کنترل هستند که بتوان از طریق آن ها به طور مؤثری به فقرا کمک کرد.

برنامه پرداخت نقدی مشروط که بین بهره مند شدن از منافع و سرمایه گذاری خانوارها در آموزش و سلامت ارتباط برقرار می کند، هم می تواند از خانوارها در مقابل فقر حمایت کند و هم به ارتقای سرمایه انسانی آن ها که از انتقال بین نسلی فقر جلوگیری می کند، بیانجامد. گسترش چنین برنامه هایی در اقتصادهای نوظهور و با درآمد اندک، بطور قابل توجهی ظرفیت این اقتصادها را در حمایت از خانوارهای فقیر در مقابل شوک های قیمتی و غیرقیمتی ایجادکننده فقر پایدار، افزایش داده است.

در صورت امکان پذیر نبودن پرداخت نقدی، که در بسیاری از کشورهای کم درآمد اینگونه است، سایر برنامه ها می تواند همزمان با ارتقاء ظرفیت مدیریتی ایجاد شود. این تلاش ها باید بر برنامه های موجود که به طور سریع گسترش یافته و می توانند پیشرفت هایی در هدفمندی کارا نیز داشته باشند، متمرکز شوند. مثلا توزیع تغذیه در مدارس، مشاغل عمومی، کاهش هزینه آموزش و سلامت، کمک هزینه حمل و نقل شهری و کمک هزینه انشعاب آب و برق. (گسترش این برنامه ها باید با رویکرد حذف تدریجی یارانه ها همراه شود؛ مثلا تعویق در افزایش قیمت سوخت محصولاتی که بیشتر بوسیله گروه های کم درآمد استفاده می شوند (مثل نفت سفید).

این روش در تعدادی از کشورها استفاده شده است. گابن، غنا، نیجر، نیجریه و موزامبیک به منظور حمایت از خانوارهای با درآمد اندک، در مقابل افزایش قیمت سوخت، برنامه های مخارج اجتماعی هدفمند را گسترش دادند. مراکش برای کاهش آثار اصلاحات یارانه ای بر فقرا، برنامه های اجتماعی شامل حمایت از کودکان در سنین مدرسه و کمک به مخارج پزشکی فقرا را گسترش داد. همچنین، برنامه های جدیدی برای حمایت از زنان سرپرست خانوار، ناتوانان جسمی و نیز حمایت از بخش حمل و نقل عمومی را به منظور کاهش هزینه های بالاتر قیمت سوخت و محدود کردن افزایش کرایه ها اعمال کرد.

در فیلیپین، یارانه برقِ خانوارهای فقیر باقی ماند، کمک هزینه تحصیلی برای دانشجویان کم درآمد تأمین شد و برای تبدیل موتورهای وسایل حمل و نقل عمومی به انواع کم هزینه ترآن LPG یارانه اعطا شد.

در ارمنستان، برزیل، کنیا و اوگاندا تعرفه های پایین برق حفظ شدند و برای خانوارهای پرمصرف برق، تعرفه ها افزایش یافت. کنیا به جای یارانه مصرف برق، به اشتراک برق یارانه اعطا کرد، در نتیجه برنامه برق رسانی مناطق روستایی منجر به افزایش تعداد مشترکین از ۶۵۰ هزار در سال ۲۰۰۳ به ۲ میلیون در سال ۲۰۱۴ شد.

حتی بعد از حذف یارانه های کنونی، بسیاری از کشورها میلی به مقررات زدایی از قیمت ها ندارند زیرا قیمت های فزاینده بین المللی، به طور معکوس بر خانوارهای فقیر و متوسط اثر می گذارد. هرچند بسیاری از کشورها اصلاحات یارانه ای را انجام داده اند، اما در طول دوره های افزایش شدید و طولانی مدت قیمت های بین المللی بعضاً یارانه ها پدیدار می شوند (مثل گابن، غنا، اندونزی و اردن)

در این کشورها راه حل موقت، ایجاد سازوکار قیمتی خودکاری است که دارای فرآیند درونی تعدیل قیمت است. تعدادی از کشورها شامل شیلی، پرو و موریس مشابه کشورهای صحرای آفریقا چنین سازوکاری را ایجاد کرده اند. در این رویکرد، نوسانات قیمتی بین مصرف کنندگان داخلی و بودجه تقسیم می شود. از طریق امکانپذیر کردن افزایش و کاهش قیمت ها و البته پوشش این نوسانات، انتقال کامل تغییرات قیمتهای بین المللی به مصرف کنندگان داخلی در میان مدت تضمین می شود.

اجرای موفق سازوکار قیمتگذاری خودکار از طریق عادت کردن مردم به تغییرات قیمتهای داخلی انرژی، می تواند انتقال به رژیم قیمت گذاری آزاد را تسهیل کند. همچنین از طریق روشن کردن تمایل دولت برای رهایی از اعطای یارانه ها و شکست بازاری مربوطه، اطمینان و سرمایه گذاری بخش خصوصی در بخش انرژی که برای رشد الزامی است می تواند تجدید شود. این امر مسیر راه حل دائمی آزادسازی کامل قیمت ها را هموار می سازد. آفریقای جنوبی، فیلیپین و ترکیه سازوکار قیمت گذاری خودکار برای سوخت را با موفقیت اجرا کردند.

هندوستان، قیمت های بنزین و دیزل را به ترتیب در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ آزاد کردند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir