پارادوکس اقتصادی آقای کاندیدا

میر حسین موسوی در حالی قدم به جبهه انتخابات گذارده که توشه سیاست های اقتصادی 8 سال جنگ تحمیلی ره آورد او برای انتخابات دهم است. "تامین معیشت مردم" و"تدارک و پشتیبانی جنگ" دو ماموریت و هدف اصلی آن دوران بود که سیاست غالب مدیریت دولت وی را تشکیل میداد و هنوز با وجود برخی انتقادات، وی همچنان به این سیاست ها می بالد اما اذعان می دارد که این سیاست، مختص و مناسب زمان جنگ بوده و با تغییر شرایط، قابل تغییر بلکه لازم التغییراست. "ما زمانی شرایط جنگی داشتیم که اقتصاد ویژه خود را می‌طلبید و من از آن به طور قوی دفاع می‌کنم. اگر ضوابط و حاکمیتی که در آن زمان به کار گرفته شد و اراده‌ای که وجود داشت، نمی‌بود هیچ تردیدی ندارم که یقینا در جنگ شکست می‌خوردیم. این اولین بار است که این حرف را مطرح می‌کنم چرا که معتقدم اگر اقتصاد کشور در آن زمان به آن ترتیب اداره نمی‌شد، قطعا مشکلات اساسی می‌داشتیم. "( سخنرانی در جمع مردم خوزستان)

میرحسین اگرچه به تغییرات زیادی دست زده و دیدگاههایش را نسبت به زمان جنگ تعدیل کرده است در عین حال رگه های تعصب و دفاع ازعملکرد خود را در لفافه دارد. او در آن دوران به سیاست تعیین نرخ و تخصیص ارز به صورت اداری در قالب سیاست چند نرخی اعتقاد داشت و آن را به مورد اجرا گذاشت؛ بدین ترتیب که برای مصارف گوناگون، ارز از طریق دولت وبا طی مسیر اداری قابل تخصیص باشد ، هنوزهم معتقد است که نمی توان نرخ ارز را رها کرد لیکن ابزارهای متناسب با شرایط امروزباید مورد استفاده کرد   "به تعیین دستوری و آمرانه نرخ ارز از سوى بانک مرکزى اعتقاد ندارم اما از سویى نمی‌توانیم این مساله را به طور کامل حذف کنیم." (سخنرانی در جمع فعالان اقتصادی)

نامزد دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تا به حال چندین مرتبه به به تشریح دیدگاههای خود در اقتصاد و انتقادات وارده پرداخته و به بسیاری از ابهام ها پاسخ داده است . وی اگرچه در قبال بسیاری از سیاست های نادرست دولت نهم موضع انتقادی به خود گرفته و عوامل بسیاری از نا به سامانی ها را ذکرکرده است، به علاوه اصول و مبانی کلی مدیریت اقتصادی خود را برشمرده است، اما هنوزبرنامه روشن و عملیاتی و جامع اقتصادی را به صورت شفاف ارایه نکرده است.

او از استقلال بانک مرکزی می گوید زیرا می داند که در دولت نهم این نهاد سیاست گذار پولی دستخوش تغییرات اساسی و دخالت های بسیار شد ه و بسیار آسیب دیده است. "از گذشته به استقلال بانک مرکزی اعتقاد داشتم. اما در ابتدای انقلاب و در سال‌های جنگ به دلیل مشکلاتی حضور رئیس بانک مرکزی در جلسات هیات دولت الزامی بود. به طوری که این حضور، امروز به وابستگی دولت به این بانک منجر شده‌است. معتقدم در کنار افزایش استقلال بانک مرکزى، باید اقتدار اين بانک تنها به شواری پول و اعتبار بسنده شود. "(سخنرانی در جمع فعالان اقتصادی)

اگرچه بسیاری میر حسین موسوی را منتقدی برای گسترش روابط خارجی در اقتصاد می نامند اما وی موضوع پیوستن ایران به WTO از پروژه‌های مورد توجه دولت خود نامیده است و آن را اقدامی واجد منافع و مزایا، در عین حال محدودیت ها و مشکلات اعلام کرده و سیاست خود را بهره برداری از مزایای آن و پرهیز از مشکلات قرار داده است و در انتقاد از دولت نهم، عدم بهرهبرداری از آزادی های قبل از عضویت را مطرح کرده است. اما روشن نکرده است که این آزادی ها چیست و چه استفاده ای از آن میباید میشد. وی اعلام کرده در این عرصه پذیرای توصیه های صاحبنظران خواهد بود

میر حسین مقدم بر هر چیزی به معیشت کارگران می اندیشد و از نظر او مهم؛ تامین معیشت قشر آسیب پذیر است . به همین دلیل است که قشرکم درآمد جامعه از کاندیدا شدن وی به وجد آمده اند .

وی معتقد است اگر به معیشت کارگران رسیدگی شود بسیاری از مشکلات در چرخه رسیدگی به امور آنها هضم خواهد شد. "در قانون اساسى آمده است که کارگر نبايد نيروى کار خود را ارزان بفروشد. اين مسائل زمانى به درستى اجرا خواهد شد که توليد در کشور به شکل منطقى رشد پيدا کند. در اين صورت است که خود به خود موضوع اشتغال براى اقشار مختلف جامعه حل خواهد شد. زمانى که بيکارى کاهش يابد و نيروى کار هم ارزان فروخته نشود و همچنين کشور به ثبات اقتصادى برسد، نرخ تورم کنترل مى‌شود و در اين صورت وضعيت معيشت و قدرت خريد اقشار مختلف جامعه بهبود پيدا مى‌کند. اين شرايط مسائل کارگرى را هم حل خواهد کرد."(بخشی از گفت و گوی میر حسین با خبرگزاری کار ایران)

دیدگاههای میر حسین در بخش کشاورزی نیز حایز اهمیت است . او که بارها به حمایت مستقیم از این قشر پرداخته است اذعان داشته که در زمان جنگ کشاورزان در روستا ها یا فرزندان خود را به جنگ می فرستادند و یا محصولات خود را برای افراد حاضر در جبهه ها ارسال می کردند .

وی واردات بی رویه محصولات کشاورزی به کشور را مورد انتقاد قرار داد و ابراز داشته است: " درباره‌ی مساله واردات ما تابع هیچ سیاستی نیستیم که طی آن بخواهیم رضایت آنی مردم و رای‌دهندگان را جلب کنیم بدون اینکه به مسایل درازمدت کشور بیندیشیم." " نمی‌خواهم بگویم که وزن بخش کشاورزی در حال حاضر هم باید به همان شکل(سال های جنگ تحمیلی ) باشد ولی سهم این بخش در آن زمان نشان‌دهنده وزن بخش کشاورزی در کشور بود" .(بخشی از اظهارات میر حسین در جمع کشاورزان و تشکل های کشاورزی)

شفاف سازی اقتصادی میر حسین موسوی در بخش سیاست های پولی، تعیین کننده ی دیدگاه او درنظام اقتصادی ایران است او بر این باور است که سه قفله کردن خزانه بانک مرکزی به کاهش قدرت خرید مردم انجامید. به نظر میرسد که هنوز تفاوت اعتبارات قابل پرداخت از خزانه ی دولت و اعتبارات قابل پرداخت توسط بانکهای تجاری، و اعتبارات قابل پرداخت توسط بانک مرکزی که منجر به انتشار پول میشود، از نظر ایشان؛ مشابه دوران جنگ تحمیلی یک مفهوم و خاستگاه و نظام تصمیم گیری مشترک و مشابه دارد

"برای مثال آقای مظاهری برای کنترل تورم و نقدینگی از اصطلاح سه‌قفله یا شش‌قفله کردن خزانه نام برد، ولی اعمال این سیاست به طور یکسان در همه بخش‌ها، مشکلاتی را به بار آورد؛ آمار بانک مرکزی نشان مى‌دهد که همواره هزینه کارگران و اقشار پایین دست بیشتر از درآمدهایشان است و لذا این عده برای تهیه بسیاری از مایحتاج و لوازم خانگی چون یخچال، خودرو سواری و لوازم خانگی، از تسهیلات بانکی بهره مى‌گرفتند. اتفاقی که با این تصمیمات افتاد این بود که با سه قفله کردن بخش تسهیلات، قدرت پولی این اقشار کاهش پیدا کرد و قدرت خرید انتظاری مردم نیز افت یافت. این موضوع عکس عدالت، رفاه و افزایش قدرت خرید این طبقات بود."( بخشی از اظهارات میر حسین بر روی سایت کلمه)

میر حسین موسوی که عدالت محوری به سبک دولت نهم را عاملی در جهت توزیع عادلانه فقرمیداند، معتقد است توزیع پول و کالا را خطری برای نام عدالت می داند. او حتی در واکنش به عملکرد سهام عدالت نیز ابراز داشته است که سهام عدالت ترفندی برای جمع آوری رای در آستانه انتخابات است .

"در مورد سهام عدالت خبر دارم که به دلیل این که بخش از این کارخانه‌ها اصلاً سودآور نیستند، مجبورند از بودجه‌های دیگری استفاده کنند که رضایتی را برای مردم ایجاد کنند؛ آن هم درآستانه انتخابات، به طورى که اخيراً اين مسئله واکنش برخى مقامات رسمى را نيز برانگيخت. کارهای اقتصادی کلان این‌گونه پیش نمی‌رود و زمینه‌های بحران‌های عمیق‌تری را در جامعه ایجاد مى‌کند."

سیاست "نه رونق و نه تعطیلی" (لایموت و لا یحیی) که در زمان نخست وزیری میر حسین به عنوان نتیجه ی طبیعی دوران جنگ برای بازار بورس سهام به کار گرفته می شد این روزها به فراموشی سپرده شده است . میر حسین معتقد است که "اهميت بازار سرمايه در کشور قطعاً کمتر از اهميت بازار پول نيست و اعتقاد داريم براى رسيدن به بالندگى اقتصادى و توسعه پايدار، يکى از الزامات موجود، گسترش و تقويت بازار سرمايه است . قطعاً فعال‌تر شدن بازار سرمايه و گسترش آن در شفافيت اقتصاد ملى و توزيع مناسب درآمد سهم بسزايى خواهد داشت.

میر حسین بحث های اقتصادی زیادی را در عرصه انتخابات مطرح کرده است. عامه مردم به این باور رسیده اند که آقای کاندیدا بر بی برنامه گی و تک محوری واجتناب از عقل جمعی دردولت نهم؛ و مشکلات بروز یافته ناشی از آن اعتقاد دارد اما نکته قابل توجه این است که مهندس موسوی تاکنون برنامه روشن، عملی وجامعی برای مدیریت اقتصاد کشورارایه نکرده است. نکته ای که حائز اهمیت است سیاست میر حسین در نقد سیاست های موجود است . تا وقتی برنامه های عملی و اجرائی و سیاست های روشن مورد نظر وی ارائه نگردد، نمیتوان مطمئن شد که انتقاد وی به وضع موجود الزاما منجر به تصمیماتی متفاوت از سیاست های فعلی خواهد شد. وی به وضعیت موجود نقد دارد اما این به معنای داشتن برنامه ای برای اصلاح وضعیت موجود نیست. 

گفتمان در لفافه میر حسین از آنجا بیم بر انگیز است که وی تا کنون اشاره ای به برنامه خود در بخش درآمدهای نفتی نکرده است. میرحسین از همه چیز گفته است صنعت ، کشاورزی ، بورس ، بانک ، تجارت و....اما موضوع نفت و انرژی های طبیعی از جمله موضوعاتی است که مغفول مانده است.

به نظر می رسد میتوان به برنامه نویسان آقای کاندیدا توصیه ی مشفقانه ای کرد که در ارایه برنامه جامع، عملی، که در عین حال از مبانی علمی و تجربی کافی برخوردار باشد و دارای سازگاری درونی باشد، بیش از این تعلل ننمایند..