بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 4 تير 1396      13:31

آینده نفت در عصر پسر سلمان

اقتصاد ایرانی: یکی از خبرهای مهم هفته گذشته که تیتر اول بسیاری از رسانه های جهان شد، ولیعهد شدن محمد بن سلمان، پسر پادشاه کنونی عربستان سعودی بود. بن سلمان پیش از این در سمت جانشین ولیعهدی عربستان، سمتی که سفارشی و تنها برای او ایجاد شده بود، قرار داشت. تغییر در بدنه قدرت عربستان سعودی به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان، می تواند تحولاتی جدید در بازار نفت و انرژی به همراه داشته باشد.

به گزارش دنیای اقتصاد، ریشه تحولات بازار نفت در دوران ولیعهد جدید سعودی ها را باید در شرایط اقتصادی این روزهای عربستان جست وجو کرد. در شرایطی که عربستان سعودی به دلیل هزینه های بالای دولتی و نظامی بیش از هر زمان دیگری به قیمت های بالای نفت نیاز دارد، باید منتظر اقداماتی از سوی پسر سلمان باشیم که هدف افزایش قیمت ها را دنبال کنند. تحلیلگران تنش زایی سیاسی را از ویژگی های بارز این شاهزاده سعودی می دانند، از این رو افزایش قدرت او منطقه خاورمیانه را بیش از پیش با احتمال افزایش ریسک های ژئوپلیتیک روبه رو کرده است. در عین حال توافق اوپک برای کاهش تولید و افزایش قیمت ها تا کنون دستاورد چندانی به همراه نداشته است. با این حال بر کسی پوشیده نیست که از هم پاشیده شدن این توافق نفتی، به افت هر چه بیشتر قیمت ها منجر خواهد شد. از این رو کارشناسان بر این باورند که تغییر فوری در سیاست های نفتی آل سعود تقریبا منتفی است و به نظر نمی رسد محمد بن سلمان بخواهد با تهدید این توافق، بازار نفت را در سراشیبی سقوط قرار دهد. با این حال عدم توفیق توافق اوپک، احتمال اینکه سعودی ها افزایش ریسک های ژئوپلیتیک در منطقه را با هدف رشد قیمت ها دنبال کنند، بیشتر کرده است.

نفت؛ جوهره عربستان

این روزها بازار نفت حال و روز مساعدی ندارد. این در حالی است که اوپک ۳۰ نوامبر سال گذشته با ۱۱ کشور عضو برای کاهش ۱.۸ میلیون بشکه ای عرضه جهانی نفت به توافق رسید. هر چند تا کنون نزدیک به ۶ ماه از این توافق گذشته و در این مدت اعضای اوپک که در این توافق مشارکت داشته اند به طور متوسط بیش از ۱۰۰ درصد به اجرای این توافق پایبند بوده اند، اما افت قیمت نفت سر باز ایستادن ندارد. هفته گذشته بازار نفت با ثبت افت بیش از ۲۰ درصدی نسبت به بیشترین سطح قیمتی یک سال اخیرکه در فوریه سال جاری رخ داد، بعد از ۱۰ ماه مجددا به طور رسمی وارد رکود شد. رسیدن قیمت ها به آستانه ۴۰ دلار در حالی رخ داده که کارشناسان احتمال ادامه این روند و ورود قیمت ها به کانال ۳۰ دلار را محتمل می دانند. روزهای کم رمق بازار نفت در حالی رقم می خورد که به سومین سالگرد افت قیمت ها در بازار نفت نزدیک می شویم و کشورهای عضو اوپک که همگی اقتصادهای به شدت وابسته به نفت دارند، در این سه سال از افت قیمت ها زیان های بسیاری دیده اند. آنها بارها تلاش کرده اند که هزینه ها را کاهش داده و از وابستگی خود به درآمدهای نفتی بکاهند. اما این دیدگاه که افت قیمت نفت موقتی است و بالاخره نفت روزهای طلایی خود را مجددا خواهد دید، موجب شده که تا کنون هیچ اصلاح ساختاری در اقتصاد این کشورها صورت نگیرد.

بزرگ ترین عضو اوپک یعنی عربستان سعودی از این شرایط مستثنی نیست و چه بسا از بسیاری از اعضای اوپک شرایط پیچیده تری دارد. درآمدهای حاصل از فروش نفت عربستان در سال گذشته ۱۳۴.۴ میلیارد دلار بوده که نسبت به اوج خود (۳۳۷.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲) ۶۰ درصد کمتر است. کاهش درآمدهای نفتی عربستان را وادار کرده که ظرف سه سال گذشته از صندوق ذخایر ارزی خود استفاده کند. در پی این اقدام، حجم ذخایر ارزی عربستان از ۷۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴، در سال ۲۰۱۶ برای اولین بار ظرف ۵ سال اخیر به کمتر از ۵۰۰ میلیارد دلار رسید. سال گذشته صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد که تداوم نوسان نفت در قیمت های پایین موجب می شود که ظرف ۵ سال ذخایر ارزی عربستان به پایان برسد. علاوه بر این فارن پالیسی اعلام کرده سیاست خارجی و جنگ یمن هزینه های عربستان را افزایش داده است و این موضوع در کنار شرایط افت قیمت ها موجب شده که عربستان ماهانه ۱۲ تا ۱۴ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود برداشت کند. تداوم این روند به این معناست که ممکن است زودتر از آنچه صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است، ذخایر این کشور به اتمام برسد. در این میان همزمان با تنفیذ حکم ولیعهدی بن سلمان، این شاهزاده سعودی دستور داد تمام پاداش و مزایای کارکنان نظامی و غیرنظامی دولت سعودی که به حالت تعلیق درآمده بود، باز گردد. پیش از این، به منظور کاهش هزینه ها و مقابله با تبعات کاهش قیمت نفت، تمامی کمک هزینه ها، پاداش ها و مزایای مالی کارمندان دولتی و نیروهای نظامی لغو، اصلاح یا تعلیق شده بود. افزایش بذل و بخشش های حکومتی همزمان با تغییرات در ساختار قدرت یک امر مرسوم و معمول در حکومت های پادشاهی است و برای تحکیم وفاداری به حاکم و جانشین جدید وی ضروری تلقی می شود. با این حال، این حکم در شرایطی که سبد نفتی اوپک در قیمت نزدیک به ۴۰ دلار معامله می شود، نشان از افزایش بیش از پیش فشار بر بدنه اقتصاد این کشور عربی دارد.

IPO آرامکو منتظر رشد قیمت ها

عربستان برای رهایی از وابستگی به نفت چشم انداز دارد که به «سعودی ۲۰۳۰» شهرت یافته است. محمد بن سلمان که طراح این چشم انداز اقتصادی است اعلام کرده برای اجرای این برنامه قصد دارد ظرف ۱۰ سال آینده به تدریج ۴۹ درصد سهام شرکت دولتی نفت عربستان (سعودی آرامکو) را به فروش رسانده و عایدی حاصل از آن را در صندوق سرمایه گذاری قرار دهد. سپس با سرمایه گذاری در هر جای دنیا که فرصتی وجود دارد، عربستان را از وابستگی به نفت نجات دهد. بر اساس برنامه های اعلام شده، سال آینده عرضه اولیه (IPO) سهام این شرکت که برآورد شده با ارزشی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار بزرگ ترین IPO تاریخ باشد، در بزرگ ترین بورس های دنیا انجام خواهد شد. اما ارزش گذاری سهام آرامکو به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین آن بهای نفت است. در واقع اگر نفت در قیمت های کنونی باقی بماند، ارزش سهام آرامکو را به شدت کاهش خواهد داد. از این رو برخی از کارشناسان پیش بینی کرده اند باقی ماندن شرایط حاکم بر بازار نفت تا سال ۲۰۱۸ موجب می شود که سعودی ها برنامه فروش آرامکو را به زمان دیگری موکول کنند. بنابراین فروش آرامکو دلیل دیگری است که عربستان را به دنبال راه حل هایی برای رهایی از قیمت های پایین نفت می کشد.

امنیت تداوم توافق اوپک

نیاز شدید عربستان به قیمت بالای نفت برای پیشبرد اهداف اقتصادی موجب شده که بسیاری از تحلیلگران پیش بینی کنند بن سلمان به اقدامات فوری برای بر هم زدن توافق تولیدکنندگان نفت دست نخواهد زد. معامله گران در بازارهای بورس لندن، نیویورک و دبی بر این باورند که تغییرات محسوسی در سیاست های این کشور اتفاق نخواهد افتاد، چراکه پیش از اینکه جایگاه محمد بن سلمان در بدنه قدرت آل سعود ارتقا یابد، خط مشی سیاست های نفتی عربستان سعودی در دستان این شاهزاده جوان بوده است. به طور مثال مذاکرات اولیه عربستان و روسیه برای رسیدن به اتحاد نفتی آگوست سال گذشته در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ (G20) بین محمد بن سلمان و پوتین انجام شد. آمریتا سن، تحلیلگر ارشد نفت در گروه مشاوره ای Energy Aspects Ltd در گفت وگو با خبرگزاری بلومبرگ گفته است: «هرچند ممکن است سیاست های خارجی عربستان از این پس تهاجمی تر شود، اما بعید است تغییر خاصی در سیاست های نفتی این کشور رخ دهد.» جان سفاکانکیس، مدیر تحقیقات موسسه Gulf Research Center که در ریاض قرار دارد نیز می گوید: «سیاست های نفتی عربستان مانند گذشته و بدون تغییر خواهد بود، به این معنا که آنها بازار نفت و تعادل در آن را تحت نظر دارند. اگر بازار به مداخله عربستان نیاز داشته باشد، این کشور تلاش خود را خواهد کرد.» به گفته وی، تداوم افت قیمت ها احتمال تعمیق توافق نفتی را توسط عربستان، افزایش می دهد.

رشد نفت با ریسک های ژئوپلیتیک

با انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان، پیش بینی می شود این کشور سیاست های خارجی جسورانه تر و بی پرواتری اتخاذ کند که نتیجه این تغییر احتمالی رویکرد، افزایش آشوب و بی ثباتی در منطقه ای است که به عنوان قلب صنعت نفت جهان معروف است.یکی از ویژگی های این شاهزاده ۳۱ ساله سعودی ایران ستیزی او است و تحت این ویژگی می توان دو رویکرد مهم بن سلمان را در روابط خارجی عربستان پیش بینی کرد. اول اینکه احتمالا وی از جنگ نیابتی عربستان در یمن حمایت خواهد کرد و دوم، وی برای قطع ارتباط تعداد بیشتری از کشورهای خاورمیانه عضو اوپک با قطر تلاش خواهد کرد. هر دو این اقدامات تنها یک هدف را دنبال می کنند، مقابله بیشتر با ایران. عربستان، ایران را به تلاش به بی ثباتی در بحرین متهم کرده و ادعا می کند ایران به نیروهای شیعه در یمن کمک می کند. دو کشور نیروهای مواضعی مخالف هم در سوریه دارند و اوایل ماه جاری میلادی بعد از قطع ارتباط ریاض با دوحه، محمد بن سلمان این کشور کوچک عربی را به مشارکت با ایران و حمایت از گروه های تروریستی در خاورمیانه متهم کرد.

ایران و عربستان همواره نقش مهم و تاثیرگذاری در منطقه ایفا کرده اند، با این حال محمد بن سلمان در گفت وگویی که اخیرا با شبکه های تلویزیونی این کشور داشته اعلام کرده است که هیچ وجه اشتراکی بین ایران و عربستان نمی بیند. به گزارش بلومبرگ، آوریل سال گذشته با شکست «نشست دوحه» که به منظور فریز تولید(توقف رشد تولید) بین کشورهای تولیدکننده نفت برپا شده بود، روابط دو کشور وخامت بیشتری گرفت؛ چراکه محمد بن سلمان که در آن زمان در سمت معاونت وزیر امور خارجه عربستان قرار داشت در آخرین دقایق بر حضور ایران در این اتحاد نفتی اصرار کرد. تلاش وی برای فریز تولیدات ایران در حالی بود که کشورمان تازه از تحریم های غربی خارج شده و برنامه های نفتی خود برای دستیابی به سطح تولید پیش از تحریم ها را دنبال می کرد.

به گزارش بلومبرگ، هلیما کرافت، رئیس بخش بازارهای کالایی موسسه RBC Capital Markets بر این باور است هرچند که تغییرات جزئی در سیاست های نفتی عربستان رخ خواهد داد اما ممکن است سیاست های خارجی عربستان از این پس خصمانه تر شده و موجب افزایش قیمت نفت شود. در واقع همان طور که گفته شد، ولیعهد جدید سعودی هابه اقدامی برای برهم زدن توافق اوپک دست نخواهد زد، چراکه می داند که هر تهدیدی علیه این توافق بازار نفت را بیش از شرایط حال حاضر سست خواهد کرد. با این حال حمایت بن سلمان از توافق نفتی به این معنا نیست که این توافق انتظارات عربستان را برآورده کرده یا اینکه موفقیت آمیز بوده است و قیمت های کنونی نشانی از این مدعا دارند. عدم توفیق توافق اوپک در کنار ویژگی جنگ طلبانه و خصمانه بن سلمان موجب شده که بسیاری از کارشناسان احتمال اقدامات سیاسی از سوی این شاهزاده سعودی را در راستای افزایش قیمت نفت مطرح کنند. سابقه عربستان در گذشته این احتمال را افزایش می دهد. بسیاری بر این باورند که تشکیل گروه های تروریستی القاعده و طالبان در دهه ۹۰ میلادی با حمایت سعودی ها و با هدف افزایش قیمت نفت با اهرم ریسک های ژئوپلیتیک بوده است. با این حال اگر اقدامات سیاسی بن سلمان تا آنجا پیش برود که جنگ را به خاک عربستان بکشاند، تبعات بسیاری برای این کشور خواهد داشت که کاهش شدید ارزش سهام آرامکو تنها یکی از آنهاست.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir