اقتصاد پاکستان بعد از شوک سیاسی

اقتصاد ایرانی: گروهی از مخالفان سیاسی حزب حاکم پاکستان مدعی بودند نواز شریف و سیاست های وی موجب ایجاد مسائل و مشکلاتی در این کشور و در نتیجه کند شدن روند رشد اقتصادی پاکستان شده است و اکنون که نواز شریف با رای دادگاه از سمت نخست وزیری برکنار شده، باید دید چه تغییراتی در شرایط اقتصادی پاکستان ایجاد خواهد شد.

در نگاه اول به موضوع برکناری نواز شریف، ناظران سیاسی بر این باورند که اصولا وارد شدن هرگونه شوک و تغییر ناگهانی در روند سیاسی یک کشور، خود یک عامل بی ثباتی سیاسی هر چند موقت و برهم زننده شرایط اقتصادی و کاهش رونق بازارهای آن کشور است.

به گزارش ایرنا، حدود دو هفته پیش روزی که کمیته تحقیقاتی مشترک گزارش خود را علیه نواز شریف به دادگاه عالی پاکستان ارائه داد و در واقع زمینه برکناری وی از نخست وزیری را فراهم کرد، بازار سهام پاکستان افتی شدید و ناگهانی را شاهد بود و اگرچه این افت ارزش سهام طی چند روز اخیر تا حدودی بهبود یافته است، اما هنوز تا بازگشت شاخص سهام پاکستان به نقطه اوج خود که در ماه می سال جاری میلادی به آن رسیده بود، فاصله زیادی دارد.

همچنین ارزش روپیه پاکستان این روزها به کمترین حد خود طی دو سال اخیر رسیده است. پیش از شروع ماجرای برکناری نواز شریف از نخست وزیری، هر یک دلار آمریکا معادل 105 روپیه پاکستان بود و این رقم تقریبا مدت دو سال بود که با نوسان اندک، ثابت مانده بود اما ارزش روپیه این روزها شاهد افت نسبتا شدید شده و ارزش هر یک دلار آمریکا این روزها در بازار صرافی های پاکستان به 109 روپیه افزایش یافته است.

برخی تحلیل گران اقتصادی پاکستان معتقدند شوکی که برکناری نواز شریف به کشور وارد کرد، بازار ارز این کشور را حتی بیش از این تحت تاثیر قرار خواهد داد و احتمالا افت بیشتر ارزش روپیه مورد انتظار است.

برخی کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند باید صبر کرد و دید که در دولت جدید به نخست وزیری شهباز شریف، چه کسی قرار است به عنوان وزیر امور اقتصادی و دارایی جایگزین 'اسحاق دار' وزیر قبلی شود زیرا او نیز از سوی دادگاه سلب صلاحیت شده است.
'مبشر بشیر' از کارشنان ارشد حوزه اقتصادی پاکستان می گوید احتمال متزلزل شدن اوضاع سیاسی پاکستان بعد از برکناری نواز شریف افزایش یافته است و در صورتی که چنین وضعیتی ایجاد شود، سم مهلک برای اقتصاد کشور خواهد بود.

وی با اشاره به افزایش کسر بودجه، افزایش کسر تجاری (افزایش بی سابقه میزان واردات نسبت به صادرات پاکستان) در سال مالی گذشته و سنگین تر شدن میزان بدهی های خارجی پاکستان گفت: پاکستان پیش از برکنار نواز شریف با این مشکلات اقتصادی مواجه بود و اگر این شوک سیاسی اخیر که به پاکستان وارد شد، پس لرزه های بعدی برای کشور به دنبال داشته باشد، بدون تردید آثار مخرب بیشتری بر اقتصادی پاکستان خواهد گذاشت.

برخی کارشناسان نیز معتقدند تغییرات ایجاد شده در ارزش پول پاکستان به حدی نیست که نگران کننده باشد و می توان گفت روپیه همچنان ثبات خود را حفظ کرده است. آنها معتقدند برغم بدهی های خارجی، در مقابل ذخایر ارزی پاکستان به سطح خوبی رسیده است و کشور در سال مالی گذشته از تولید ناخالص ملی 5 درصدی برخوردار بود که رقم نسبتا خوبی است.

برخی اقتصاد دانان پاکستانی نیز با اشاره به بهبود نسبی اوضاع امنیت این کشور، این دستاور را حاصل تلاش ارتش این کشور می دانند و می گویند، با بهبود اوضاع امنیتی پاکستان، نگرانی های اصلی برای رشد اقتصادی این کشور برطرف شده و اینکه چینی ها به عنوان بزرگترین شریط اقتصادی-تجاری پاکستان اعلام کرده اند برکناری نواز شریف تاثیری در همکاری های اقتصادی آنها با پاکستان نخواهد داشت، گویای این واقعیت است که تحولات سیاسی این چنینی ممکن است یک شوک مقطعی وارد کند اما نمی تواند موانع جدی در مسیر اقتصادی پاکستان و به ویژه در مسیر همکاری های تجاری و اقتصادی آن با کشور های ایجاد کند.

برخی کارشناسان اقتصادی پاکستان با توجه به دلبستگی ها و یا مخالفت هایی که نسبت به نواز شریف داشتند، اوضاع اقتصادی کشور پس از برکناری نواز شریف را براساس علائق سیاسی خود تفسیر کرده اند که طبیعتا نمی تواند یک تفسیر واقعی و علمی از شرایط باشد.

آنهایی که طرفدار حزب نواز شریف هستند، معتقدند درصورت متوقف شدن طرح های اقتصادی دولت وی و یا ایجاد تغییرات اساسی در آن، اقتصاد پاکستان به شدت سقوط خواهد کرد. آنها سعی دارند هرگونه اختلال احتمالی در اقتصاد پاکستان بعد از نواز شریف را به حکم دادگاه مبنی بر برکنار وی گره بزنند.

اما گروهی دیگر کارشناسان اقتصادی پاکستان که در گروه مخالفان سیاسی وی قرار دارند، مدعی هستند سیاست های اقتصادی دولت نواز شریف حباب های خطرناکی را برای اقتصاد پاکستان ایجاد کرده که این حباب ها دیر یا زود خواهد ترکید و این اتفاق هرچه زودتر رخ بدهد، به نفع پاکستان خواهد بود زیرا تبعات کمتری خواهد داشت و این کشور می تواند زودتر به بازسازی اقتصاد خود بپردازد.

واقعیت امر این است که این نخستین بار نیست یک فعالیت یک دولت در پاکستان نیمه کار می ماند و تاریخ 70 ساله پاکستان همواره شاهد چنین تحولاتی بوده است. ضمن اینکه اگرچه نواز شریف از نخست وزیری برکنار شده است، اما دولت و حکومت پاکستان همچنان در اختیار حزب تحت رهبری وی قرار دارد و نزدیک ترین افراد به نواز شریف، دولت وی را ادامه خواهند داد.

در چنین شرایطی و نیز با توجه به اینکه پاکستان با 200 میلیون نفر جمعیت، بازاری ارزشمند برای کشورهای مختلف محسوب می شود، کشورهایی که با پاکستان دارای مناسبات اقتصادی و مراودات تجاری هستند، برای همکاری های طولانی مدت با پاکستان برنامه ریزی کرده اند و به نظر نمی رسد تغییر رهبران و دولت ها در پاکستان، تاثیر چندانی در روابط اقتصادی و تجاری آن با سایر کشورها داشته باشد اگرچه احتمال تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد داخلی این کشور از بروز بحران های سیاسی، هرچند برای یک دوره مقطعی، دور از انتظار نیست.