سرعت‌گیری دریافت مالیات بر درآمد
اقتصاد ایرانی: آمارهای مربوط به وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت در ۵ ماهه اول امسال نشان می دهد که دولت در زمینه وصول مالیات بر درآمد عملکرد بسیار بهتری نسبت به مالیات اشخاص حقوقی داشته است. مالیات اشخاص حقوقی که بیشتر آنها را اشخاص حقوقی دولتی تشکیل می دهد، نسبت به پارسال ۶.۱ درصد کاهش داشته است. اما در زمینه مالیات بر درآمدها، دولت افزایشی ۱۰.۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. در این گروه مالیات مشاغل به میزان ۹۷ درصد تحقق یافته، در حالی است که مالیات بر مشاغل در بودجه امسال نسبت به پارسال نیز ۲۶ درصد افزایش داشته است.
تحقق ۷۴ درصدی درآمدهای مالیاتی
به گزارش تعادل، بررسی گزارش بانک مرکزی در زمینه وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت در ۵ ماهه ابتدایی سال جاری نشان می دهد که از ۴۹ هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی مصوب، ۳۶ هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان محقق شده است. بر این اساس ۷۴.۲ درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب شده در بودجه که برای ۵ ماهه نخست امسال هدف گذاری شده است، محقق شد. لازم به ذکر است که این زمان بندی ها براساس یک تقسیم بندی فرضی صورت می گیرد به این شکل که گفته می شود اگر قرار است طبق بودجه درآمدهای مالیاتی کل سال ۹۶ به میزان ۱۱۶ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان باشد، بنابراین باید در هر ماه یک دوازدهم آن محقق شود. با این حال می دانیم که پرداخت های مالیاتی اصولا در زمان های خاصی از سال به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می شود. گاهی حتی دو سال طول می کشد مالیات برخی سازمان ها وصول شود. با این حال وصول بیشتر مالیات ها طبق همین زمانبندی پیش می رود. میزان کل درآمدهای مالیاتی مصوب در بودجه سال گذشته به میزان ۱۰۳ هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان بود که سیاست گذاران بودجه رشد آن را برای سال جدید ۱۲ درصد درنظر گرفتند. در سال گذشته نیز طبق زمان بندی مصوبه قرار بود ۴۴ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شود، اما از این مقدار ۳۵.۶ هزار میلیارد تومان یعنی ۸۰ درصد محقق شد. با این حال سال ۹۵ یکی از سال های طلایی در زمینه تحقق درآمدهای دولتی محسوب می شود به این لحاظ که در پایان سال بیش از ۹۷ درصد درآمدهای مالیاتی مصوب وصول شد. البته لازم به ذکر است که بخش قابل توجهی از رشد درآمدهای مالیاتی سال گذشته به دلیل افزایش پایه های مالیاتی و به تور انداختن فراریان بوده که سازمان با تغییر و اصلاح برخی قوانین به آن رسیده بود. کارشناسان معتقدند که کماکان ظرفیت برای توراندازی فراریان بالاست برخی تخمین می زنند که ۳۰ تا ۴۰ درصد اقتصاد ایران زیرزمینی یا پنهان است و بالطبع مالیاتی هم از آنها اخذ نمی شود.
با این حال برخی کارشناسان علی الخصوص صاحبان بنگاه های اقتصادی معتقدند که درآمدهای مالیاتی درنظرگرفته شده در لایحه بودجه ٩٦، در قیاس عملکرد سال ۹۵ بالاتر از توان اقتصادی کشور است. به گفته آنها پیش بینی صندوق بین المللی پول نشان می دهد آهنگ رشد اقتصادی ایران در سال ٢٠١٧- ٢٠١٨ (معادل با سال ١٣٩٦)، حدود ٣,٥ درصد و نرخ تورم کشور در سال مذکور، معادل با ١١ درصد خواهد بود. لذا با توجه به تنگناهای فعالان اقتصادی کشور در سال های اخیر، درآمدهای مالیاتی مندرج در لایحه بودجه با اوضاع اقتصادی کشور و پیش بینی بخش خصوصی از چشم انداز اقتصاد در سال آتی، چندان سازگار نیست.
یکی از نمایندگان کمیسیون تلفیق مجلس در پاسخ به این انتقادات گفته بود که میزان رشد درآمدهای مالیاتی در بودجه ۹۶ براساس میانگین برنامه پنج ساله پنجم، توجه به پوشش مالیاتی، رشد اقتصادی و تورم بوده است. هادی قوامی البته گفته بود که عملکرد درآمدهای مالیاتی در سال ۹۵ نسبت به عملکرد سال ۹۴ و آنچه در طول برنامه پنجم وصول شده و رشد پیدا کرده مربوط به پوشش مالیاتی نبوده بلکه مربوط به تورم بوده و متناسب با تورم مالیات هم ۱۵ درصد رشد داشته است.
پوشش مالیاتی به این معناست که پایه های مالیاتی را گسترش دهند و کسانی که مالیات نمی دهند را در تور مالیاتی قرار دهند.
هرچند که تحقق درآمدهای مالیاتی دولت در پایان مرداد نسبت به میزان مصوب ۸۰ درصد بوده است اما همین میزان رشد محقق شده نسبت به مدت مشابه سال قبل برابر با ۳.۲ درصد است. درآمدهای مالیاتی دولت به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم وجود دارند. مالیات های مستقیم در کل شامل مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت ها می شود. مالیات های غیرمستقیم نیز شامل دو قسم کلی مالیات بر واردات و مالیات بر کالا و خدمات می شود.
آمار ۵ ماهه درآمدهای مالیاتی نشان می دهد درحالی که میزان وصولی مالیات های مستقیم نسبت به پارسال ۰.۵ درصد کاهش یافته، مالیات های
غیر مستقیم به میزان ۷.۹ درصد افزایش یافته است. عامل عمده کاهش مالیات های مستقیم، افت ۶.۱ درصدی وصولی ها از اشخاص حقوقی بوده و این بخش در دیگر زیربخش های خود نه تنها کاهشی نداشته بلکه رشد مثبت را هم ثبت کرده است. همچنان که بخش های مربوط به مالیات بر درآمد و ثروت هر کدام به ترتیب ۱۰.۶۳ و ۴.۷ درصد افزایش یافته اند.
آمارهای منتشر شده از وضعیت عمومی بودجه نشان می دهد دولت از طریق مالیات اشخاص حقوقی در مدت ۵ ماهه امسال ۱۱ هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان وصول کرده است. این مالیات در جداول بودجه یی شامل گروه های مالیات علی الحساب حقوقی دولتی، معوقه اشخاص دولتی، اشخاص حقوقی غیردولتی، مالیات علی الحساب شرکت های دولتی در حال واگذاری و سایر می شود. براساس آمار ها همه مالیات علی الحساب اشخاص حقوقی دولتی از ۲۱۰۰ میلیارد تومان ۵ ماهه سال ۹۵ با کاهش ۹.۸ درصدی به ۱۸۹۰ میلیارد تومان تنزل یافت. طبق این آمار، وصول مالیات معوق اشخاص حقوقی دولتی نیز با کاهش ۵.۷ درصدی همراه بوده است. اشخاص حقوقی غیردولتی و سایر نیز به ترتیب ۵.۳ و ۴۰.۲ درصد کاهش وصولی داشته اند. اشخاص حقوقی غیردولتی سهم بسیار بزرگی (بیش از ۲۱ درصد در سال ۹۶) از کل درآمدهای مالیاتی دولت دارد. برای نشان دادن بزرگی این مالیات کافی است بدانیم که سهم آن در سال گذشته برابر با کل درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده یعنی ۲۳ درصد بوده است. امسال تاحدودی از سهم این مالیات کاسته و به سهم مالیات بر ارزش افزوده اضافه شد. آمار درآمدهای ۵ ماهه اول سال نشان می دهد که از میزان مصوب ۱۰ هزار میلیارد تومان مالیات اشخاص حقوقی غیر در بخش سایر که همان مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب است و سال گذشته به دلایلی نامشخص این تغییر نام صورت گرفت ۴۰ درصد کاهش وصولی و از ۷۰۰ میلیارد تومان مصوب تنها ۱۰۰ میلیارد تومان محقق شده است.
افزایش ۱۰ درصدی مالیات بر درآمدها
در بخش مالیات بر درآمد نیز طی این مدت ۶۶۴۰ میلیارد تومان وصول شده که ۱۰.۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد نشان می دهد.
در این بخش، مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی و بخش خصوصی به ترتیب ۲.۹ درصد و ۸.۹ درصد رشد کرد. آمارها نشان می دهد مالیات مشاغل نیز ۱۸ درصد افزایش یافته است.
مالیات مشاغل در حالی نسبت به عملکرد سال گذشته ۱۸ درصد رشد کرده است که آمارهای بودجه نشان می دهد رشد در نظرگرفته شده برای بودجه ۹۶ این مالیات نسبت به سال گذشته ۲۶ درصد بوده است.
