بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 23 آبان 1396      13:29

دماسنج نفتی تنش در خاورمیانه

اقتصاد ایرانی: طی چهار هفته اخیر قیمت نفت در بازار جهانی حدود ۲۰ درصد رشد داشته است. به لحاظ بنیادی تغییر محسوسی رخ نداده است که بتواند این افزایش نرخ ها را توجیه کند. بنابراین نگرانی از ناآرامی های داخلی آل سعود و تنش آفرینی آنها در منطقه چاشنی اصلی ماندن نفت برنت در کانال ۶۰ دلاری است. کارشناسان معتقدند سطوح قیمتی فعلی و گزینه های منطقی صرفا نگرانی از تشدید تنش ها را تایید می کند. اما اگر رفتاری غیرعقلایی از عربستان با حمایت آمریکایی ها سر بزند و آغازگر جنگ منطقه ای شود، قیمت نفت آماده جهش های به مراتب بزرگ تری خواهد بود.

قیمت نفت در ۴ هفته گذشته با رشد حدود ۲۰ درصدی همراه بوده؛ رشدی که طلای سیاه را به اوج ۲ سال گذشته رساند و در عین حال پیام هایی از آینده خاورمیانه نیز با خود به همراه دارد. چرا که بازار طلای سیاه که در میان بازارهای کالایی بیشترین حساسیت را به تغییرات ژئوپلیتیک دارد ، با رشد قیمت اخیر به مثابه دماسنجی است که به واسطه آن می توان شدت ریسک های موجود در خاورمیانه را سنجید و آینده قیمت نفت را تخمین زد.

به گزارش دنیای اقتصاد، قیمت هر بشکه نفت خام برنت در بازار روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با افتی سه سنتی همراه شد و به ۴۹/ ۶۳ دلار رسید. نفت خام آمریکا اما با رشدی ۶ سنتی، ۸۰/ ۵۶ دلار بر بشکه معامله شد. تحولات قیمتی روز گذشته در بازار نفت در حالی با نوسانی اندک همچنان در اوج قرار داشت که تحلیل ها نشان می دهد سطوح قیمتی فعلی برای طلای سیاه از توجیه بنیادین قوی برخوردار نیست و این ریسک های ژئوپلیتیک در خاورمیانه هستند که از قیمت های فعلی حمایت می کنند. اما قرار داشتن قیمت نفت در محدوده ۶۰ دلار بر بشکه، در حالی از توان عوامل بنیادین بازار بالاتر است و در عین حال از قیمت های احتمالی در صورت بروز تنشی جدی در خاورمیانه بسیار کمتر که به نظر می رسد طلای سیاه انتظار وقوع جنگی جدید در خاورمیانه را ندارد.نیک باتلر، ستون نویس فایننشال تایمز در این زمینه عقیده دارد «چنانچه ریسک درگرفتن نزاعی جدید در خاورمیانه از بین برود، هیچ عامل بنیادینی در بازار وجود ندارد که بتواند قیمت نفت را به بیش از ۵۰ یا ۵۵ دلار برساند. اما اگر جنگی میان دو قدرت بزرگ خلیج فارس رخ بدهد، قیمت نفت بسیار فراتر از چیزی خواهد بود که حالا شاهد هستیم.» این تحلیل نشان می دهد قیمت نفت حالا در محدوده ای قرار ندارد که زنگ خطر وقوع درگیری در خاورمیانه را به صدا درآورد، این پیش بینی در حالی مطرح است که خاورمیانه با بروز تنش های ناگهانی غریبه نیست و نمی توان سایه جنگ را از سر آن برای لحظه ای دور دید.

اما ریسک وقوع درگیری های تازه در خاورمیانه در حالی از سوی بازار جهانی نفت خام درک شده و خود را به شکل رشد قیمت نفت های شاخص نشان داده است که در عین حال این سوال نیز مطرح می شود که «به غیر از افزایش تنش ها در خاورمیانه که خطر درگیری مستقیم عربستان و ایران را در منطقه افزایش داده است، چه عامل بنیادین دیگری این میزان رشد قیمت را توجیه می کند؟» جست وجوی عاملی بنیادین برای یافتن چرایی رشد قیمت های چشمگیر اخیر، این سوال اساسی را نیز به همراه دارد که آیا در روند عرضه و تقاضای جهانی نفت خام در ماه جاری، تغییری نسبت به میانه های ماه اکتبر داشته است که در نتیجه آن شاهد افزایش ۲۰ درصدی قیمت طلای سیاه باشیم؟ پاسخ نیک باتلر، ستون نویس فایننشال تایمز به این سوال منفی است. باتلر در توضیح شرایط بنیادین بازار، اگرچه روند تقاضای نفت خام را در بازار با رشدی تدریجی و پایدار ارزیابی می کند، اما در عین حال افت واردات چین در ماه اکتبر را در نظر می گیرد.

ناتوانی عوامل بنیادین بازار

بر اساس گزارش های موجود، واردات نفت خام چین به عنوان عاملی اثرگذار بر تقاضا، در ماه اکتبر از سطح بی سابقه ۹ میلیون بشکه در روز در سپتامبر، به ۳/ ۷ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. در همین حال طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام آمریکا در هفته منتهی به سوم نوامبر، به ۶۲۰/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که رکورد بیشترین رشد هفتگی از سال ۱۹۸۳ را به ثبت رسانده است. صادرات نفت خام آمریکا نیز در حال حاضر به بیش از ۲ میلیون بشکه در روز رسیده که به معنای افزایش عرضه از سوی این کشور است.

هرچند در سمت عرضه نمی توان عملکرد مثبت کشورهای عضو اوپک و همراهانشان در کاهش عرضه نفت خام و سیگنال های مثبت آنها برای گسترش طرح کاهش تولید را نادیده گرفت، اما این بخش نیز تحت تاثیر افزایش تولید از سوی لیبی و نیجریه با چالش هایی همراه است. این دو کشور عضو اوپک در حالی به دلیل مشکلات داخلی از حضور در توافق کاهش تولید معاف شده اند که در ماه های اخیر به شکل متناوب موفق به افزایش تولید شده اند. افزایش تولید این دو کشور به معنای خنثی شدن تلاش اوپک برای کاهش تولید است. نگاهی به عوامل یاد شده نشان می دهد بازار نفت در چند هفته گذشته به لحاظ تکنیکال، با هیچ تحول چشمگیری همراه نبوده است. به این ترتیب در شرایطی که هم عرضه و هم تقاضا روندی رو به رشد دارند و تغییر چشمگیری نیز در سطح ذخایر جهانی نفت خام رخ نداده، حصول این نتیجه قطعی به نظر می رسد که «هیچ اتفاقی که بتواند رشد ۲۰ درصدی قیمت نفت خام را توجیه کند، در بازار طلای سیاه رخ نداده است.» در این میان تنها توجیهی که برای جهش ۲۰درصدی قیمت نفت باقی می ماند، تنش های اخیر در خاورمیانه است. این تنش ها از تحولات سیاسی داخلی در عربستان سعودی آغاز شد و تا اتهام حمله موشکی ایران به فرودگاه بین المللی ریاض و دخیل دانستن کشورمان در انفجار خط لوله نفت در بحرین ادامه پیدا کرد.

ریسک عراق

در میان تمام تحولات بنیادین اخیر در بازار نفت، شاید تنها بتوان به اتفاقاتی که در هفته های گذشته در شمال عراق و در جریان همه پرسی استقلال کردستان عراق رخ داد اشاره کرد؛ چراکه افزایش تنش ها میان دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان ریسک کاهش تولید و عرضه از سوی این منطقه را به همراه داشت. بعد از برگزاری انتخابات استقلال کردستان عراق، ترکیه برای نشان دادن مخالفت خود با این همه پرسی، قطع صادرات نفت خام اقلیم کردستان از طریق خط لوله جیهان -کرکوک را مطرح کرد. اما از دو هفته گذشته و با فروکش کردن تنش ها میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق، جریان صادرات نفت شمال این کشور به حالت عادی بازگشته است و پایانه های جنوب این کشور نیز آماده افزایش صادرات ۲۰۰هزار بشکه ای هستند. با این حال تنش ها میان دولت مرکزی و اقلیم همچنان به شکل قطعی پایان نیافته است.به این ترتیب به نظر می رسد افزایش قیمت های اخیر نفت را نمی توان تنها در تعادل فزاینده عرضه و تقاضا در بازار فیزیکی جست وجو کرد. در واقع معامله گران در شرایط فعلی بر اساس ریسک اتفاقاتی که در آینده می توانند رخ دهند، قیمت ها را تعیین می کنند.

هزینه سنگین جنگ برای عربستان

فراتر از وضعیت عراق، مساله بالقوه جدی تری که در خاورمیانه برای بازار نفت وجود دارد؛ مساله عربستان سعودی است. بازداشت های گسترده در خاندان سلطنتی آل سعود که منجر به پاکسازی مخالفان و رقبای شاهزاده جوان سعودی شد، در حالی در تاریخچه این خاندان بی سابقه است که احتمال تداوم آن در آینده وجود دارد. در کنار تحولات عجیب داخلی در عربستان سعودی که از سوی محمد بن سلمان در جریان است، نگران کننده ترین عامل برای بازار نفت، افزایش تنش ها بین تهران و ریاض است.اگرچهایران و عربستان از دیرباز رقیب یکدیگر در منطقه بوده اند، اما طی دو سال گذشته و تحت عملکرد پادشاهی جدید در عربستان سعودی، این رقابت از سوی سعودی ها شکلی تهاجمی به خود گرفته است، از همین رو به نظر می رسد عربستان سعودی سعی دارد از هر فرصتی برای ایجاد تنشی جدید با ایران بهره ببرد. شلیک موشک از سوی مبارزان یمنی به سمت فرودگاه بین المللی ریاض در حالی از سوی مقامات سعودی به ایران ارتباط داده شد که مسوولان ایران این ادعا را به شدت تکذیب کردند. بعد از این اتفاق، استعفای سعد حریری، نخست وزیر لبنان که در خاک عربستان رخ داد، باعث طرح اتهام هایی تازه علیه ایران شد که به نوبه خود باعث افزایش تنش ها میان دو کشور شد.

تنش های یاد شده در حالی از سوی سعودی ها علیه ایران طرح ریزی و هدایت می شود که ستون نویس فایننشال تایمز عقیده دارد «هرگونه منازعه مستقیم با ایران می تواند ریسک و تخریب زیادی برای رهبران سعودی به همراه داشته باشد، اما هیچ چیز غیرممکن نخواهد بود به خصوص اگر سعودی ها احساس کنند در این منازعه از حمایت آمریکا برخوردار هستند. در واقع این نگرانی اصلی بازار نفت است.»به عقیده باتلر، وقوع یک درگیری مستقیم میان عربستان سعودی و ایران می تواند چندین میدان نفتی و تاسیسات مرتبط با آنها را در هر دو سوی خلیج فارس تحت تاثیر قرار دهد. در عین حال تنگه هرمز که یکی از مهم ترین مسیرهای ارسال نفت به سراسر جهان است نیز تحت تاثیر درگیری های احتمالی قرار خواهد گرفت و این به معنای ایجاد اخلال در حمل و ارسال حدود ۱۹ میلیون بشکه نفت در روز خواهد بود.تمام این موارد نشان دهنده هزینه هایی است که جنگ جدید در خاورمیانه برای دولت ها به همراه خواهد داشت. نیک باتلر با اشاره به اینکه «جنگ یک گزینه غیرمنطقی است»، می نویسد «اما آیا منطق، نیروی حاکم در خاورمیانه است؟»

تلاش اوپک برای حفظ قیمت ها

در شرایطی که بررسی ها به روشنی نشان می دهد رشد قیمت نفت به عوامل ژئوپلیتیک در خاورمیانه باز می گردد، روز گذشته «کنفرانس ادیپک ۲۰۱۷» تبدیل به محلی برای ابراز خوش بینی مقام های نفتی کشورهای عضو اوپک نسبت به وضعیت بازار نفت در سال ۲۰۱۸ شد.بر همین اساس وزیر انرژی امارات با ابراز خوش بینی نسبت وضع بازار نفت در سال ۲۰۱۸ میلادی، گفت: به احتمال زیاد روند بازسازی بازار ادامه خواهد یافت.به گزارش خبرگزاری رویترز از ابوظبی، محمد المزروعی، همچنین اعلام کرد توافق جهانی کاهش تولید نفت به حذف حدود ۱۸۰میلیون بشکه از ذخیره سازی نفت جهان ظرف کمتر از یک سال کمک کرده است. وزیر انرژی امارات در بخش دیگری از سخنان خود اعلام کرد: «این کشور به هر تصمیمی درباره سیاست آینده بازار نفت که اوپک در ماه جاری میلادی درباره آن به توافق برسد، پایبند خواهد بود.»

وزیر نفت عمان نیز ابراز اطمینان کرد که در نشست ماه نوامبر اوپک و غیر اوپک، توافق جهانی کاهش تولید نفت تمدید خواهد شد. محمد الرمحی، هرچند اعلام کرد که «مطمئن است که در نشست ماه جاری میلادی تولیدکنندگان نفت عضو و غیر عضو اوپک، توافق برای تمدید کاهش تولید نفت به دست می آید.» وی بر این نکته نیز تاکید کرد که «من فکر نمی کنم تولیدکنندگان بر سر کاهش بیشتر تولید توافق کنند.» وی همچنین اعلام کرد عمان به توافق جهانی کاهش تولید نفت پایبند است و اکنون روزانه ۹۶۸ هزار بشکه نفت تولید می کند. دبیرکل اوپک نیز روز گذشته با اشاره به اینکه «بازار نفت با روندی پرشتاب در حال رسیدن به توازن مجدد است و کاهش تولید تنها گزینه قابل دوام برای برقراری ثبات مجدد در بازار است»، گفت: ما شاهد نشانه های روشنی از رسیدن بازار به توازنی مجدد هستیم، ثبات در حال بازگشت به بازار است و من اطمینان دارم که اگر ما بسیج نمی شدیم و برای اقدام مشترک جهت کاهش سطح ذخایر جهانی نفت خام اجماع نمی کردیم، صنعت نفت در شرایطی بدتر از امروز قرار داشت».


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir