رکود نوروزی تورهای گردشگری

اقتصاد ایرانی: بررسی قیمت تورهای خارج از کشور در تعطیلات نوروز ۹۷ و مقایسه آن با قیمت این تورها در سال گذشته به روشنی نشان می دهد این حوزه عمیقا تحت تاثیر نوسانات ارزی صورت گرفته در زمستان امسال قرار گرفته و بنا بر پیش بینی کارشناسان و با افزایش قابل توجه قیمت ها در مقایسه با نوروز ۹۶، باید انتظار داشت درتعداد گردشگران خروجی از کشور در ایام تعطیلات نوروز نزول چشمگیری صورت گیرد.

به گزارش دنیای اقتصاد، برخی فعالان گردشگری در هفته های گذشته اظهار کرده بودند که در مقایسه با نوروز ۹۶، انتظار ریزشی ۵۰ درصدی را در تعداد ایرانیان گردشگری که در ایام نوروز ۹۷ به کشورهای خارجی سفر می کنند، می کشند. از طرف دیگر با ثابت ماندن قیمت حامل های انرژی همچون بنزین و اعمال سیاست هایی از طرف دولت همچون نرخ گذاری دستوری هتل ها و مراکز اقامتی که به موجب آن در این حوزه و در مقایسه با سال گذشته افزایش چندانی صورت نگرفته و همچنین بررسی قیمت تورها و بسته های سفر در نوروز ۹۷ می توان دریافت که گردشگری داخلی چشم به راه نوروزی پررونق است؛ امری که مورد پیش بینی عالی ترین مقام اجرایی گردشگری کشور نیز واقع شده است و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اظهارنظرهای اخیر خود از افزایشی قریب الوقوع در تعداد سفرهای داخلی در نوروز۹۷ خبر می دهد. علی اصغر مونسان همچنین در خصوص تاثیر برنامه های سازمان متبوعش برای نوروز ۹۷ اظهار کرده که به دنبال توزیع سفرها در سراسر نقاط گردشگری کشور است.

افزایش قیمت تورهای خروجی

هرچند تمامی گردشگران ایرانی در قالب تور به سفرهای خارجی نمی روند و بخشی از آنها مقدمات و ملزومات سفر را خود تهیه می کنند، با این حال مقایسه قیمت تورها در نوروز ۹۶ و ۹۷ می تواند نمایش دهنده تخمین خوبی از حدود هزینه های سفر به کشورهای خارجی برای یک مسافر، حداقل برای مقایسه میان دو بازه زمانی مدنظر باشد. یکی از محبوب ترین مقاصد خارجی گردشگران ایرانی استانبول ترکیه است. بررسی ها نشان می دهد برای نوروز ۹۷ قیمت یک تور سفر به این شهر با ۶ شب اقامت در یک هتل ۴ ستاره برای یک مسافر حداقل حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تمام می شود و این در حالی است که این رقم برای نوروز ۹۶ حدود یک میلیون تومان کمتر و چیزی حدود ۲ میلیون و ۲۷۵ هزار تومان بوده است. همچنین تور سفر به تفلیس برای گردشگران ایرانی در ایام نوروز ۹۷ با مدت زمان و کیفیت مشابه از حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان آغاز می شود و این در حالی است که در نوروز ۹۶ قیمت همین تور حوالی ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت گذاری شده بود.

شرایط برای تورهای دیگر مقاصد خارجی محبوب ایرانیان، مشابه است و در کمترین مقدار حدود یک میلیون تومان بر قیمت این تورها در مقایسه با سال گذشته افزوده شده است. کارشناسان نوسانات ارزی را مهم ترین عامل این افزایش چشمگیر قیمت ها می دانند. در همین خصوص، رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران و از فعالان عرصه ارائه خدمات تورهای گردشگری با اشاره به قیمت های مذکور و تایید افزایشی که در نرخ ها رخ داده است اظهار می کند: «استقبال مردم و گردشگران ایرانی از تورهای خارجی به شکل چشمگیری در مقایسه با هر سال کاهش پیدا کرده است.» رضا اباذری می افزاید: «از طرفی به دلیل تورم داخلی قدرت خرید گردشگران ایرانی محدوتر شده و از طرف دیگر با نوسانات ارزی پیش آمده و افزایش نرخ ارزهای عمده خارجی، قیمت تورهایی که به مقاصد خارج از کشور می روند به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.»

وی درخصوص جایگزین ها برای سفر ایرانیان به خارج از کشور تصریح می کند: «بخشی از این گردشگران با وجود گرانی پیش آمده، همچنان تمایل به سفر خارجی دارند و تحت تاثیر چنین شرایطی ناچار هستند یا مقاصد نزدیک تر و ارزان تر را انتخاب کنند یا از کیفیت سفر خود بکاهند، برای مثال اقامت در هتلی ۳ ستاره را جایگزین اقامت در هتل های ۵ ستاره کنند. بخش دیگری نیز ممکن است سفرهای به مقاصد داخلی را جایگزین کنند. اما درخصوص مثبت یا منفی بودن این پدیده باید این نکته را در نظر گرفت که آیا زیرساخت های گردشگری کشور که همواره با مازاد تقاضا در ایام تعطیلات مواجه می شوند، تحمل این سطح تقاضای جدید را خواهد داشت یا خیر.»

افزایش ۱۲ درصدی قیمت تورهای داخلی

اما اوضاع افزایش قیمت ها در خصوص تورهای داخل کشور به اندازه تورهای خارجی وخیم نیست. هرچند که با بررسی قیمت های ارائه شده برای تورهای داخلی در ایام نوروز ۹۷ می توان افزایش قابل توجهی را در قیمت ها مشاهده کرد، اما این مساله بیشتر ناشی از افزایش سطح عمومی قیمت ها به تبع تورم داخلی بوده است. در همین خصوص مدیر تورهای داخلی یکی از آژانس های فعال کشور نیز اظهار می کند: «مجموعه ای از خدمات و عوامل متنوع در فراهم کردن یک بسته سفر جهت ارائه به گردشگر موثر هستند که هتل ها و خدمات اقامتی، دستمزد راهنمای تور و بلیت هواپیما و حمل و نقل در مقصد از جمله این موارد هستند. تا نوروز ۹۶ قیمت تمام شده در تهیه یک بسته سفر برای ارائه به گردشگر به هیچ عنوان توانایی رقابت با تور مقاصد خارجی را نداشت و بعضا پیش می آمد که سفر به مقاصدی همچون استانبول از سفر به کیش ارزان تر تمام شود.»

محمدرضا افشاری می افزاید: «برای چند سال و به دنبال کم وبیش ثابت ماندن نرخ ارز، قیمت تورهای خارج از کشور نیز کم وبیش ثابت می ماند و همه ساله بر تعداد افرادی که تهیه چنین تورهایی ذیل قدرت خرید آنان بگنجد افزوده می شد. از طرف دیگر بنگاه های ارائه خدمات گردشگری داخلی همچون خطوط هوایی و هتل ها بدون ارائه خدماتی خاص یا حتی ارتقای سطح کیفیت خدمات خود، هر سال بر قیمت محصولات خود می افزاید. در چنین فضایی بود که در نوروز سال ۹۶ قیمت تورهای داخلی از تورهای خارج از کشور پیشی گرفت و در صورتی که بر نرخ ارز در زمستان افزوده نمی شد، این روند در نوروز ۹۷ تکرار و حتی تشدید می شد.» اما با وجود فرصتی که کم وبیش برای رونق در فروش تورهای مقاصد داخلی در نوروز برای گردشگران ایرانی فراهم شده بود، وی افزایش استقبال از این تورها را نسبت به سال گذشته رد می کند.

این فعال گردشگری کشور در این خصوص تصریح می کند: «به رغم فرصتی که به وجود آمد، اتفاقات ناخوشایند ماه های اخیر همچون زلزله های غرب کشور و سقوط هواپیمای مسافربری اثری منفی بر انگیزه خرید تورها از طرف گردشگران کشورمان گذاشت. بسیاری از تورهای داخلی به مناطق غربی کشور که برای نوروز پیش رو تدارک دیده شده بودند، هم اکنون لغو شده اند. همچنین پس از سانحه هوایی مسیر تهران به یاسوج، در جامعه مسافران ایرانی نوعی بی اعتمادی نسبت به شرکت هواپیمایی آسمان شکل گرفت و افراد بسیاری تورهای خود را که بنا بود پرواز آنها از طریق این هواپیمایی صورت بگیرد، لغو کرده اند.»

افشاری با این وجود نوروز پررونقی را برای سفرهای داخلی پیش بینی و در این خصوص خاطرنشان می کند: «با ارتقای فرهنگ سفر ایرانیان، طیف گسترده ای از مسافران می توانند مستقل از آژانس های ارائه دهنده تور، بسته سفر را خود مهیا کنند. از طرفی به رسم معمول و به تبع افزایش سطح قیمت ها در کشور، قیمت تورهای داخلی برای نوروز ۹۷ نیز رقمی در حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش پیدا کرده؛ اما قیمت حامل های انرژی همچون بنزین ثابت مانده است و مردم می توانند با قیمتی پایین برای سفر خود به مقاصد داخلی برنامه ریزی کنند. به همین سبب پیش بینی می شود نوروز ۹۷، بازه ای پررونق برای مقاصد داخلی کشور باشد.» با برآیندگیری از قیمت تورهای سفر به مقاصد محبوب داخلی همچون کیش، قشم و مشهد می توان نتیجه گیری کرد به لحاظ شاخص قیمت، امکان رقابت میان تورهای داخلی و خارجی بیشتر از سال های گذشته است.

قیمت تور جزیره کیش در ایام نوروز ۹۶ برای ۶ شب و با اقامت در هتلی ۴ ستاره رقمی در حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود؛ رقمی به وضوح بالاتر از قیمت توری مشابه به مقاصد استانبول، ایروان یا تفلیس در همان بازه زمانی. اما با درنظر گرفتن رشد ۱۲ درصدی می توان به طور تقریبی قیمت چنین توری را به مقصد کیش در نوروز ۹۷ در حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان دانست که اکنون پایین تر از تورهای مشابه به مقاصد دور و نزدیک خارجی است که در کانال های بیش از ۳ میلیون تومان سیر می کنند. به نظر می رسد افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش هزینه های سفر به مقاصد خارجی یک فرصت استثنایی برای رونق ایرانگردی و سفرهای داخلی و همچنین استقبال و توجه به مقاصد داخلی و شکوفایی بنگاه های گردشگری داخلی فراهم آورده و این آزمون مشخص خواهد کرد که مسوولان و فعالان گردشگری چه میزان توانایی بهره برداری از این موقعیت را برای تزریق روح توسعه به صنعت گردشگری کشور خواهند داشت.