بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 14 اسفند 1396      12:58

جنگ تجاری به سود برجام

اقتصاد ایرانی: کلید جنگ تجاری با یک توییت ترامپ آغاز شد؛ توییتی که آغاز جنگ تجاری و پیروزی در آن را با طیب خاطر از سوی آمریکا مطرح می کرد. این کنش آمریکا، واکنش های تندی را از سوی متحدان اروپایی اش و خصم همیشگی آمریکا (چین) به همراه داشت. حالا در جنگی نابرابر بین آمریکا و سایر کشورهای جهان، عقب گردی به سال های پیش از دو جنگ جهانی داریم که پایه آن بر روابط خصمانه تجاری بود. اما این جنگ تجاری تا چه اندازه ایران و برجام را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد، موضوعی است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

به گزارش شرق، کارشناسان از این رخداد با عنوان فرصت برای ایران یاد می کنند. به گفته غلامرضا نظربلند، رویکردی که ترامپ در این جنگ تجاری در پیش گرفته همان رویکردی است که در برابر ایران در برجام دارد. بنابراین این فرصتی مناسب است تا ایران با دست پر، از اتحادیه اروپا به واسطه برخوردی که در برجام با ایران در پیش گرفته، انتقاد و درباره موضع آمریکا در قبال اروپا، روشنگری کند. نکته آن است که دیپلمات های ایران می توانند با اشاره به اینکه موضع سخت اروپا درباره زیاده خواهی های آمریکا درباره برجام دو و سه، می تواند به تمامی سطوح عملکرد آمریکا نسبت به سایر کشورها ازجمله کشورهای اتحاد ١+٥ هم ختم شود. بنابراین سخت گیری در زمینه برجام هم می تواند نفع اروپا را نیز در پی داشته باشد. علاوه بر آن، این کارشناس هشدار می دهد اگر این جنگ تجاری به این ترتیب پیش رود، می توان آینده در گذشته را نیز پیش کشید و در این صورت باید منتظر جنگ هایی به مراتب سخت تر از جنگ جهانی اول و دوم هم باشیم.

تأثیر پذیری غیرمستقیم اقتصاد ایران از جنگ تجاری

غلامرضا نظربلند، اقتصاددان و سفیر سابق ایران در سریلانکا، درباره چگونگی تأثیر افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم بر اقتصاد ایران می گوید: تجارت خارجی ایران در مجموع تجارت جهانی رقم درخور توجهی نیست و کمتر از یک درصد است. به همین دلیل چندان از بازار جهانی متأثر نمی شویم، اما این به معنای بی تأثیری نیست. بااین حال، حدی که چین یا اتحادیه اروپا، به ویژه آلمان، از این افزایش تعرفه صادرات فولاد متأثر می شود، ایران تأثیر نخواهد پذیرفت.او ادامه می دهد: صادرات فولاد ایران به کشورهای آسیایی و کشورهای مشخصی مانند ایتالیا به صورت سنتی است. اینکه این محصول صادراتی به مصرف داخلی آن کشورها می رسد یا مجددا صادر می شود، تأثر از افزایش تعرفه را به خوبی نشان می دهد. صادرات فولاد ایران در این مقام، در قالب مصرف داخلی است که این امر نشان دهنده کم تأثیری از این جنگ تجاری است. با این حال، نمی توان نادیده گرفت که اگر خللی در بازار جهانی به وجود بیاید، کم یا بیش، به هر ترتیب، اثر منفی بر بازار داخلی را به تبع آن شاهد خواهیم بود. نظربلند با بیان اینکه آمریکا از بیش از صد کشور جهان، واردات فولاد و محصولات فولادی دارد، می افزاید: به این ترتیب، قطعا بیش از صد کشور از این افزایش تعرفه تأثیر خواهند پذیرفت، اما میزان آن متفاوت خواهد بود. در این موضوع، بیش از همه کشورها، چین بیشترین تأثیر را خواهد پذیرفت و در بین اتحادیه اروپا نیز، این آلمان است که آسیب جدی خواهد دید. او با تأکید بر اینکه مناسباتی که درباره مراودات تجاری وجود دارد، بسیار متفاوت است، می گوید: با اینکه چین بیشترین ضرر را در بین کشورهای جهان از این افزایش تعرفه صادرات می بیند، اما از آنجاکه صادرات چین به آمریکا ٤,٥ برابر صادرات آمریکا به چین است، بسیار محافظهکارانه عمل می کند و حرف از تلافی نمی زند، زیرا موازنه تجاری این دو کشور در رابطه ای کاملا نابرابر (حدود ٣٥٠ درصد) به نفع چین است. این در حالی است که اتحادیه اروپا که کشورهای عضو آن، بسیار به آمریکا نزدیک اند و رابطه آتلانتیکی بین آنها وجود دارد و هم پیمان هستند، در این زمینه، موضع تندتری اتخاذ کرده اند، زیرا اقتصاد این کشورها شدیدا از افزایش تعرفه صادرات فولاد آسیب می بیند.

تأثر دومینووار صنایع از افزایش تعرفه

این اقتصاددان با بیان اینکه تمام حلقه های جهان تجارت فوق العاده درهم تنیده شده است، می افزاید: قاعدتا زنجیره محصولات نیمه ساخته، واسطه ای و ساخته شده از فولاد و آلومینیوم، به صورت کامل و دومینووار از این افزایش تعرفه تأثیر می پذیرند و صنایع دیگری مانند ماشین سازی ها و صنعت ساختمان و... هم از آن تأثیر خواهند پذیرفت. ٢٥٠ میلیارد دلار آمریکا اتومبیل وارد می کند. در این میان، نیمی از واردات اتومبیل آمریکا از اروپا، از آلمان است. در این بین، شدید ترین موضع گیری ها به همین سبب از سوی آلمان بوده است. این مسئله صرفا به خودرو ختم نمی شود و حتی به ماشین لباسشویی هم رسیده است. زیرا آمریکا جامعه ای مصرفی دارد و به طور مداوم به سبب قدرت خرید بالا در حال تغییر کالاهای مصرفی بادوام است. بنابراین صنایع خانگی هم تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. این اقتصاددان با نگاه اقتصاد سیاسی به جنگ تجاری رخ داده، ادامه می دهد: این کنش ازسوی آمریکا، واکنش هایی را به دنبال داشت، اما به عقیده من این واکنش ها متناسب نیستند، زیرا توان اقتصادی جهان منهای آمریکا در برابر آمریکا، قابل مقایسه نیست. توان اقتصادی آمریکا (فراتر از توان تجاری) ناشی از صنعت برتر این کشور، توان مالی برتر، جهان روایی دلار و... است و دنیا در مقابل، فاقد آنهاست. در واقع توان تجاری آمریکا به سبب توان اقتصادی بالای این کشور، در مناسبات اقتصادی و تجاری، دست بالا را دارد. به همین دلیل در جاهایی که لازم بداند، خواسته خود را به جهان تحمیل می کند.

حرف ترامپ شعار نیست

او در ادامه به توییت ترامپ اشاره کرده و می گوید: ترامپ توییت کرده است: «جنگ تجاری خوب است و بسیار آسان نیز می توان برنده شد». این سخن که «برنده شدن در جنگ تجاری آسان است»، برخلاف آنچه از سوی اروپایی ها با عنوان لفاظی بیان می شود، شعارگونه نیست و پشتوانه اقتصادی دارد و می تواند اراده خود را به اروپا تحمیل کند. این اتفاق برای اروپا بسیار دردناک است و همین مسئله سبب می شود در حالی که توان مقابله ندارد، این چنین واکنش نشان دهد. نظربلند با اشاره به موضع انگلستان در بین کشورهای اروپایی، می گوید: انگلستان در موضعی فرصت طلبانه اعلام کرده ما از اتحادیه اروپا خارج شده ایم و مستثنا هستیم؛ اما دستیاران ترامپ اعلام کرده اند، چک سفید به کسی نمی دهیم و استثنائی وجود ندارد. این یک جنگ تجاری است. آنها اعلام کرده اند ٨٠٠ میلیارد دلار در سال به خاطر موازنه منفی تجاری، زیان می دهیم و به همین دلیل این جنگ را آغاز کرده ایم تا به پیروزی برسیم.

مردان سیاسی هوشیار باشند

از او درباره تأثیر احتمالی این جنگ تجاری بر برجام می پرسم. او می گوید: در ظاهر این موضوع ارتباطی به برجام ندارد یا حتی در ظاهر مخاطبان آن، مخاطبان برجامی نیستند و مخاطبان جهانی دارد؛ اما به صورت غیرمستقیم می توان این دو را به هم ارتباط داد. ترامپ می گوید: «برجام برای ایران خیلی خوب است؛ اما برای آمریکا خیلی بد است». دقیقا این جمله را در این جنگ تجاری به کار گرفته است و گفته: «در تجارت با اتحادیه اروپا و چین برای آمریکا خیلی بد است؛ اما برای آنها خیلی خوب است». اکنون فرصت بسیار خوب سیاسی برای ایران به دست آمده که خطاب به اروپا اعلام کنیم انعطاف کشورهای اروپایی در برجام با آمریکا می تواند به ضرر این کشورها هم تمام شود. رویکردی که در مقابل وزیر امور خارجه ایران در سفر اخیر به آلمان رخ داد و سوخت رسانی نکردن به هواپیمای حامل او، آن هم در مقابل فردی که خود آنها او را نامزد جایزه نوبل کرده اند و همگان از او به عنوان معمار برجام یاد می کنند چراکه این رویکرد در نزد وجدان های بیدار جهانیان، اروپایی ها را به اتهام اعمال استانداردهای دوجانبه در برخورد با مسائل جهانی به محاکم می کشد.

جنگ جهانی دیگری در راه است؟

سفیر سابق ایران در سریلانکا با بیان اینکه باید تکلیف استانداردهای دوگانه مشخص شود، می افزاید: اروپا باید تکلیف خود را مشخص کند که وقتی آمریکا زیر توافقی که سازمان ملل و شورای امنیت به عنوان بزرگ ترین مرجع پشتوانه آن است، می زند، چه رویکردی را در قبال آنها در پیش خواهد گرفت؟ منافع آمریکا در جایی که ایجاب کند، زیر تمام هنجارهای تجارت آزاد و مقررات حاکم بر WTO می زند و جنگ تجاری ای را که مربوط به دو قرن قبل است، پیش می کشد. به گفته او اگر جهان به دو قرن قبل بازگردد، دو جنگ جهانی نیز در پیش خواهد داشت. نظربلند با بیان اینکه یکی از مهم ترین دلایل دو جنگ جهانی اول و دوم، ریشه در جنگ تجاری داشت، می افزاید: اکنون بهترین فرصت است که مردان سیاسی ایران اعلام کنند که این تصمیم آمریکا، جنگ جهانی دیگری را در پیش خواهد کشید و اتحادیه اروپا را نسبت به این موضوع آگاه کند. ایران می تواند بهترین بهره برداری صحیح و سالم و منطقی را از این عهد شکنی آمریکا ببرد. به گفته او آن روی سکه ممکن است آمریکا و اروپا، چانه زنی های سیاسی را در پیش بگیرند که در برابر کوتاه آمدن اروپا در مقابل ایران، با ادامه مذاکره با محور برجام یک و دو برجام را بازنویسی کنند، آمریکا سخت گیری در جنگ تجاری را کاهش دهد.

دست ایران پر است

او با بیان اینکه دست ایران در این ماجرا پر است، تأکید می کند: افکار عمومی جهانی را با بهره گیری از این فرصت می توانیم تهییج کنیم و موجب تنویر افکار عمومی شویم. باید روی این مسئله مانور دهیم که ترامپ با ادامه این روند می تواند مقدمات یک جنگ جهانی دیگر را فراهم کند؛ زیرا دنیا را به دو قرن اخیر برمی گرداند و آینده در گذشته این واقعه، جنگ جهانی خواهد بود. سفیر سابق ایران در سریلانکا تأکید می کند: اروپا باید دریابد که وقتی اروپا در برابر یک میثاق بین المللی که همه آن را امضا کرده اند و مصوبه شورای امنیت سازمان ملل است، به خاطر آمریکا کوتاه می آید، باید بدانند که قوانین و مقررات دیگری که در جهان وضع شده است، از جمله قوانین مربوط به WTO نیز به واسطه منافع آمریکا می تواند متأثر شود. حال آنکه در برجام، اروپایی ها به صورت مستقیم درگیرند و زیر آن را امضا کرده اند و در قوانین دیگر اروپایی ها با این شدت و حدت دخیل نبوده اند و این یعنی شرایطی به مراتب سخت تر و دردناک تر در پیش روی آنها خواهد بود. درحالی که براساس اصل تجارت جهانی در گذشته های دور، «قول من، شرف من است». و حالا آمریکا زیر این مذاکره می زند و اروپایی ها هم خواسته یا ناخواسته به آن تن می دهند.

اتحادیه اروپا در موقعیتی سرنوشت ساز

احمد دنیانور، کارشناس اقتصادی و عضو کمیسیون ویژه فولاد شورای رقابت می گوید: موضوع تجارت جهانی و تجارت آزاد بین کشورها و شرکت های کوچک و بزرگ امر مهمی در توسعه اقتصادی هر کشور است. این شبکه جهانی کشورها را هر روز به هم نزدیک تر می کند. این همکاری بین المللی امری اجتناب ناپذیر است. به تبع آن هرچه عرضه یک کشور بیشتر باشد، به لحاظ اقتصادی از قدرت بیشتری نسبت به کشور مقابل برخوردار خواهد بود. در این مواجهه هرچه فروشنده قوی تر باشد، دست بالاتری خواهد داشت. دنیانور می افزاید: در عرصه تجارت جهانی تبادلات بین کشورها می تواند تأثیر مستقیمی بر امنیت سیاسی و اقتصادی و حتی مناسبات و ارتباطات بین المللی آنها داشته باشد. کشور آمریکا به عنوان کشوری که اصولا مبانی فکری و اقدامات اساسی آن بیشتر جنبه سیاسی داشته، در سال های گذشته به تازگی با حضور آقای ترامپ کفه اقتصادی و برنامه هایش در صحنه سیاسی وزین تر شده و تعاملات خود را براساس روابط اقتصادی تعریف می کند. در اقدام اخیر بر اساس این، اتحادیه اروپا را در یک موقعیت سرنوشت ساز قرار داده است. آنها باید بین یک تجارت آزاد با آمریکا و یک تجارت محدودتر تصمیم بگیرند. او به رخداد دیگری هم اشاره کرده و می افزاید: در این فاصله، رخداد دیگری هم داریم. در عرصه سیاست جهانی، شاهد هستیم تحریم ها علیه ایران افزایش یافته و انتظار می رود در سال جاری این فشارها از سوی آمریکا با امضانشدن برجام افزون تر شود و فضای تجاری بین ایران و کشورهایی که با آمریکا تعامل زیادی دارند، تحت تأثیر قرار بگیرد.

ایران، به اتحادیه اروپا نزدیک تر شود

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اتحادیه اروپا در این شرایط بر ایران بسیار اثرگذار خواهد بود، تصریح می کند: اتحادیه اروپا با توجه به اتفاقاتی که می افتد، می تواند به عنوان یک شریک تجاری مهم برای ایران عمل کند. بنابراین باید روابط اقتصادی خود را با اتحادیه اروپا افزایش دهیم و ابرشرکت های اقتصادی اروپایی را داخل کشور بیاوریم. این برای ما بسیار مهم است که بتوانیم نرخ رشد و توسعه روابط تجارت خارجی خود را با اتحادیه اروپا با سرعت بیشتری افزایش دهیم. اگر غیر این باشد، اقتصاد ایران در سال پیش رو چالش بسیار سختی خواهد داشت.

به تهاتر نزدیک می شویم

به گفته او، فولاد از نظر مبادلات مالی، یکی از محصولاتی است که حجم مالی بسیار زیادی را به خود اختصاص می دهد. اکنون مشتریان اروپایی فولاد محدودتر هستند و بیشتر صادرات فولاد به آسیاست. آنچه فولاد را تحت تأثیر قرار می دهد، موضوع نقل و انتقال پول است که پس از عید با مشکلی جدی روبه رو خواهد شد و ما را به سوی تهاتر سوق خواهد داد. او می افزاید: در دو سال گذشته، صادرات فولاد ما به شدت افزایش داشت و در برخی از موارد، نرخ رشد فولاد به صادرات صددرصدی رسید. در صادرات شمش نیز تقریبا سالانه صد تا ١٥٠ درصد رشد داریم، در ورق هم همین طور. در واقع در دو سال گذشته، با استفاده از گشایشی که برجام برای اقتصاد ایران ایجاد کرد، موفق شدیم صادراتمان را به شدت افزایش دهیم؛ اما اکنون با اتفاقی که رخ خواهد داد، در نقل وانتقال مالی بازهم دچار مشکل خواهیم شد. این اتفاق به صورت دومینو بر سایر صنایع کشور که زنجیره وار به فولاد متصل هستند نیز اثرگذار خواهد بود. دنیانور با بیان اینکه این رخداد به صورت مستقیم روی افزایش قیمت اثرگذار نخواهد بود، می گوید: افزایش قیمت به مؤلفه های گوناگونی وابسته است؛ اما نکته آن است که اگر صادرات فولاد دچار اختلال شود، بخش تولید در کشور نیز دچار آسیب می شود. کالایی که صادر نمی شود، در بازار داخل عرضه می شود و جلوی رشد قیمت را خواهد گرفت؛ اما این اتفاق روی همه اقتصاد کشور اثرگذار خواهد بود و محدود به فولاد و صنایع وابسته نخواهد شد. در شرایطی هستیم که اگر صادرات فولاد دچار مشکل شود، واحدهای تولیدی تحت تأثیر قرار می گیرند و از این منظر باید منتظر نوسان قیمت در بازار باشیم. این اتفاق، هم صنعت ساختمان و هم صنعت خودرو و سایر صنایع پایین دستی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir