مسیر سخت تجارت با ژرمن‌ها

اقتصاد ایرانی: رویداد تجاری- اقتصادی ایران و آلمان روز گذشته در محل اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان برگزار شد. بررسی آخرین تحولات و چالش های روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور پس از دو سال از توافق برجام، مهم ترین محور این همایش بود. اینکه چرا ژرمن ها هنوز برای انجام سرمایه گذاری های مشترک و برقراری روابط بانکی با ایران همچنان مردد هستند، پرسش مهمی بود که در این نشست دو جانبه مورد بحث قرار گرفت. از نگاه آلمانی ها آنچه مانع از تداوم همکاری و توسعه روابط تجاری و بانکی بین دو کشور می شود، چالش ها و ضعف هایی است که در ساختار اقتصاد ایران وجود دارد. به گفته آنها «مبارزه با پولشویی و رعایت استانداردهای پولی، مشکلات سیاسی ایران در عرصه جهانی، تغییر مدام اجرای قوانین و مقررات تجاری، عدم ارائه صورت های مالی شفاف و...» ازجمله مواردی است که ریسک سرمایه گذاری را برای آلمان در ایران افزایش می دهد. بر همین اساس شرکت های بزرگ و چند ملیتی این کشور برای ورود به بازار ایران همچنان با تردید مواجه اند. اما در مقابل از نگاه طرف های ایرانی آنچه مانع از توسعه ارتباط بانکی و تجاری با آلمان ها می شود، محافظه کاری بانک ها و شرکت های بزرگ آلمانی به دلیل ترس از امریکا و سیاست های اوست که ممکن است در آینده اتخاذ کند. از این رو طرف های ایرانی خطاب به نماینده شرکت های بزرگ آلمانی خواستار شدند تا جانب احتیاط را کنار بگذارند و در شراکت با طرف های ایرانی انعطاف پذیرتر عمل کنند.

به گزارش تعادل، موانع و مسیرهای تجارت بین ایران و آلمان روز گذشته اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان با حضور نمایندگانی از شرکت های بوش، زیمنس، فولکس واگن، رودل و هیات رییسه و مدیریت اتاق ایران و آلمان مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در این نشست رییس سازمان توسعه تجارت ایران، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس بخش اقتصادی سفارت آلمان در تهران حضور داشتند.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران، که سخنران اول این همایش تجاری- اقتصادی ایران و آلمان بود، گفت: طی سالیان پس از برجام شاهد این هستیم روابط تجاری و اقتصادی ایران شکل گرفته که امروزه بستر مناسبی برای همکاری اقتصادی دو کشور است.

مجتبی خسروتاج با بیان اینکه «طی چند سال گذشته نقش مسوولان دو کشور در بخش های مختلف در توسعه روابط تجاری و اقتصادی خوب بوده است» گفت: مسوولان سهم خودشان را در توسعه روابط دو کشور ایفا کرده اند. ظرفیت های موجود در ایران تا جایی است که آلمان را به عنوان شریک عمده تجاری ایران قرار داده است.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به میزان صادرات و واردات میان این دو کشور گفت: صادرات ما به آلمان حدود ۴٠٠ میلیون دلار است؛ درحالی که وارداتمان از این کشور چیزی حدود ٣میلیارد دلار است. با این میزان صادرات و واردات چه باید کرد تا تراز تجاری دو کشور برای پایداری روابط دو کشور به تعادل برسد؟ معاون وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: همکاری های دو کشور در تولید محصولات مشترک و صادرات آن به کشورهای اروپایی و منطقه باید افزایش یابد تا به نتیجه برسیم.

به گفته خسروتاج، ما در ایران ۶٠٠ برند جهانی داریم که از این میزان ١١٠ برند آن اروپایی و از این میزان ۴٠برند آلمانی است. وی تاکید کرد: ما همکاری و مشارکت با کشورهای اروپایی و آسیایی را از دو سال گذشته برای توسعه و گسترش روابط آغاز کرده ایم.

او با اشاره به سرمایه گذاری ٢میلیارد دلاری شرکت های آلمانی در ایران گفت: این سرمایه گذاری در بخش هایی چون مواد ساختمانی، شیمیایی، دارویی، هورمونی، شوینده و... است. خسروتاج همچنین با اشاره به مشکلات و چالش های بانکی دو کشور تصریح کرد: همکاری های بانکی دو کشور یکی از مشکلات اساسی به حساب می آید که بانک ها باید راه گشایشی برای توسعه روابط تجاری پیدا کنند. به گفته او درحال حاضر ارتباط چند بانک آلمانی بخشی از تجارت دو کشور را پوشش می دهند اما ارتباط بانکی بین دو کشور هنوز به طور کامل برقرار نشده است. بنابه اظهارات او علت این موضوع را می توان محافظه کاری بانک های آلمانی به دلیل ترس از امریکا دانست. این در شرایطی که خطوط فاینانس می تواند در توسعه روابط بین دو کشور نقش مهمی را بازی کند. خسروتاج با اشاره به سایر راه های روابط دو کشور گفت: گردشگردی با اختصاص یک چهارم گردشگران به این کشور نیز یکی دیگر از توسعه روابط دو کشور است که باید آن را توسعه داد.

مهدی کرباسیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز صحبت های خود را با این پرسش مهم که چرا با وجود تمامی ظرفیت هایی که در اقتصاد ایران به ویژه در بخش معدن آن وجود دارد اما سرمایه گذاران خارجی برای انجام همکاری های مشترک مردد هستند، شروع کرد و گفت: اروپایی ها به ویژه سرمایه داران و شرکت های بزرگ آلمانی باید جانب احتیاط را برای همکاری با ایران کنار بگذارند. کرباسیان همچنین افزود: ایران ۶۸ نوع ماده معدنی دارد. اروپا به معادن ایران نیاز دارد و آلمان می تواند رابط ایران و اروپا باشد.

در ادامه رییس بخش اقتصادی سفارت آلمان در تهران هم در این همایش پشت تریبون قرار گرفت و به بیان برخی از موانع در توسعه روابط با دو کشور پرداخت. اظهارات «گریت مینتس» حاکی از این بود که پس از برجام مشکلات و موانع تجاری دست کم گرفته شد اما با این حال مشکلات داخلی و خارجی با توجه به علاقه بین دو طرف برای تجارت و تعامل قابل حل است. او در بخش دیگری از سخنان خود به حجم روابط تجاری بین دو کشور نیز اشاره کرد و گفت: حجم تجاری بیش از ۳میلیارد یورویی سال ۲۰۱۷ بین ایران و آلمان که در بالاترین حجم در ۶ سال اخیر بوده نسبت به صادرات ایران به آلمان می تواند بیشتر باشد. این علاقه از طرف آلمان وجود دارد. یکی از مشکلاتی که به گفته «گریت مینتس» در ایران قابل حل است، بالا رفتن استانداردهای پولی است. البته در این میان یک سری مشکلات خارجی و سیاسی هم وجود دارد اما آلمان همانطور که همیشه نشان داده، اعلام می کند پایبند به توافق برجام است.

موانع تجاری؟

در ادامه این همایش و در پنل گفت وگوی تجاری-اقتصادی «موانع و مسیرهای تجارت بین ایران و آلمان» با حضور نمایندگان بوش، زیمنس، فولکس واگن، رودل و هیات رییسه و مدیریت اتاق مورد بحث و بررسی قرار گرفت. آنچه در این این پنل از سوی نمایندگان شرکت های آلمانی مورد اشاره قرار گرفت این بود که چنانچه ایران به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی است باید زیرساخت ها را برای ورود آنها فراهم کند. چراکه خارجی ها در جایی اقدام به سرمایه گذاری می کنند که تقاضای پایا وجود داشته و براساس یک چشم انداز ۵ تا ۱۰ ساله فعالیت خود را شروع می کنند زیرا آنها بر این باورند که تقاضای بالا موجب پوشش هزینه ها می شود.

از دیگر مواردی که مورد اشاره طرف های آلمانی قرار گرفت این بود که با قوانین و مقررات در ایران مشکلی ندارند، اما آنچه از نگاه آنها روند همکاری ها را کند می کند، اجرای قوانین و مقررات در ایران است.

به گفته آنها، به طور مثال اجرای قوانین گمرکی در ایران دایما دستخوش تغییرات است، این در حالی است که در برخی کشورها اجرای قوانین گمرکی حتی ۳۰ سال تغییر نمی یابد. به طوری که ممکن است حتی بازاری که آن قانون برای آن نوشته شده باشد، از بین رفته باشد. از این رو، توجه به دو نکته بسیار مهم در کسب وکار ایرانی ها باید مورد توجه قرار گیرد، نخست؛ توجه به اقتصاد مقیاس است و دیگری پایایی قوانین و مقررات تجاری. اما از آن سو، طرف ایرانی نیز بر این باور بود که آلمانی ها مخصوصا شرکت های بزرگ و چندملیتی باید نوع نگاه شان را نسبت به ایران و روند بازی تغییر دهند. در همین رابطه، اسپندارمز بلورچی نماینده ماموت در ایران در این پنل خطاب به طرف های آلمانی تاکید کرد که باید نگاه شان را نسبت به ایران تغییر و ریسک سرمایه گذاری در ایران را بپذیرند و مدام حرف از همکاری های بلندمدت نزنند؛ چراکه می توان برای شروع همکاری ها گام به گام جلو رفت. او این پرسش را نیز مطرح کرد که چطور در چنین شرایطی شرکت های کوچک خارجی در ایران موفق عمل می کنند، اما شرکت های بزرگ و چندملتی نمی توانند؟ بلورچی علت این امر را این گونه توضیح داد که شرکت های بزرگ مدام به دنبال ارزیابی ریسک هستند، اما این موضوع را درنظر نمی گیرند که چگونه یک صنعت می تواند در این کشور شکل بگیرد و موفق شود.

از آن سو، «آندریاس اشمیت» نماینده بوش آلمان و رییس هیات مدیره شرکت بوش تجارت پارس ضمن تاکید صحبت های بلورچی، بر این موضوع تاکید کرد که شرکت های بزرگ و چندملیتی هنوز به این نوع روش همکاری ها عادت ندارند و باید به این سمت حرکت کنند و ریسک سرمایه گذاری در کشورهایی چون ایران را بپذیرند. او البته این را هم گفت که نگاه آلمان به ایران نه بدبینانه و نه خوش بینانه است.

از دیگر مواردی که آلمانی ها را برای ادامه همکاری با ایران با تردید مواجه کرده و در این پنل هم مورداشاره قرار گرفت، این بود که روند همکاری و دریافت اطلاعات از سوی شرکت های ایرانی بسیار زمان بر است. به طوری که حتی در برخی موارد دریافت و بررسی مدارک به یک سال هم می رسد که این واقعا یک چالش جدی است. «مبارزه با پولشویی و شفافیت های مالی» از دیگر مواردی بود که از سوی آلمانی ها مورد اشاره قرار گرفت. آنها بر این امر تاکید ورزیدند که شرکت های ایرانی باید در زمینه ارائه صورت های مالی خود شفاف تر عمل کرده و براساس استانداردهای بین المللی رفتار کنند.

از آن سو، طرف ایرانی هم تاکید کرد که شرکت های آلمانی بهتر است در همکاری با ایرانی ها، انعطاف پذیرتر باشند و بپذیرند در چه شرایطی قرار است با ایران همکاری کنند.

موانع بانکی؟

دومین پنل گفت وگوی تجاری-اقتصادی ایران و آلمان با محوریت بانک با حضور نمایندگان بانک ایران و اروپا، بانک سپه و بانک صنعت و معدن برگزار شد. محمدرضا منصوری نماینده بانک سپه در فرانکفورت در این نشست بر این موضوع تاکید کرد که اگر عوامل سیاسی در کار نباشد، بانک های ما از نظر کارکرد به حداقل قابل قبولی خواهند رسید. در ادامه بهشتین زرکوب هم با بیان اینکه بازار ایران بازار بزرگی است و به همین جهت بسیاری از شرکت ها و بانک های اروپایی راغب هستند که با ما کار کنند، تصریح کرد: البته برخی بانک ها هم بر سر این دو راهی گیر کرده اند که با ایران کار کنند یا نه.

در این میان البته سعید روشنی عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران و آلمان، بر این موضوع تصریح کرد که بانک ایران و اروپا به سختی برای مشتریان ایرانی و حتی مشتریان آلمانی خود حساب باز می کند.

بنا به اظهارات او، اگرچه در حال حاضر انتقال وجه انجام می پذیرد، اما روند آن واقعا دشوار است و البته مشکل از طرف بانک های ایرانی است. ما باید ببینیم این مشکل از کجا نشأت می گیرد و چه راه حل هایی برای برطرف کردن آن وجود دارد؟

در پاسخ به این پرسش بهشتین زرکوب عنوان کرد که مشکل اصلی در مورد بانک های اروپایی آن است که حتی بانک های بزرگ در این کشورها، مثل بانک HSBC، نمی خواهند با ایران کار کنند و ما مجبوریم برای انتقال پول به دنبال بانک ها یا شرکت هایی بگردیم که حواله را هم قبول می کنند.

در این مسیر ما چاره یی نداریم جز اینکه اعتمادسازی کنیم. ما به عنوان یک بانک اروپایی برای کار کردن با ایران پیش قدم شدیم تا بانک های دیگر در سایر کشورهای اروپایی ترس شان از این ارتباط بریزد.

منصوری هم در ادامه با بیان اینکه صندوق توسعه ملی رقمی حدود ۱۱ میلیارد دلار به بانک سپه تخصیص داده، گفت: ما در بحث نقل و انتقال پول و اعتبارات اسنادی گام های مهمی برداشتیم، چراکه این موضوع در آن زمان به مرزهای خطرناکی رسیده بود. اگر شما کالایی را نیاز داشتید که در ایران وجود نداشت، به عنوان مثال، اگر کارخانه یی به قطعه یی نیاز داشت، نمی توانست به صورت مستقیم از فروشنده خرید کند و باید راه های عجیب و متعددی را می پیمود تا بتواند پول را به دست فروشنده آن کالا برساند. خوشبختانه ما توانستیم در حل مشکلاتی از این دست، گام های مناسبی برداریم. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۷ ما موفق شدیم حدود ۱۵۸ فقره اعتبارات اسنادی به ارزش ۲۶۷ میلیون یورو ابلاغ کنیم که از طریق بانک های اروپایی هم اعلام وصول شده است. در بحث حواله جات هم

۶۲۳ فقره حواله صادر کرده ایم که در واقع رشدی سه برابری را نشان می دهد. علاوه بر این، ما نه تنها با شرکت های بزرگ خارجی که با شرکت های کوچک و متوسط هم مراودات مالی داریم. البته طبیعی است که شرکت های بزرگ ارقام بزرگ تری را هم جابه جا کنند، اما زمانی که پای شرکت های کوچک و متوسط به میان می آید، تعداد این شرکت ها بیشتر است. درمورد شرکت های بزرگ، نقل و انتقالات معمولا بالاتر از ۱۰۰ میلیون دلار هستند. اما آنچه در این پنل بر آن اذعان شد این بود که بانک های بزرگ همچنان برای ارتباط بانکی با ایران بر سر دوراهی قرار دارند.

 ویدا عظیمی، نماینده بانک صنعت و معدن گفت: واقعیت این است که در بحث فاینانس به خصوص در مورد شرکت های آلمانی هنوز هیچ اتفاقی رخ نداده است. به عنوان نمونه از سپتامبر سال ۲۰۱۶، بانک صنعت و معدن با ۶ بانک آلمانی وارد مذاکره شد، اما متاسفانه تاکنون با وجود چندین مرتبه جابه جا شدن متن قرارداد نتوانسته ایم به نقطه مطلوب برسیم. به همین دلیل من شخصا فکر می کنم، موضوع بیشتر سیاسی است تا اقتصادی. در واقع همین مصوبه جدید برای ممنوعیت مبادله بر مبنای دلار احتمالا مشکلات بسیاری ایجاد خواهد کرد، چرا که مبادلات تجاری در این بانک ها بر مبنای دلار انجام می شود.

او ادامه داد: مشکل بزرگ تر اما این است که اگر قرارداد تامین مالی راه آهن توسط کنسرسیوم مشترک این ۶ بانک آلمانی و بانک صنعت و معدن ایران اجرایی نشود، امیدواری برای پروژه های آتی هم از دست می رود. از طرف دیگر طرف قرارداد ایرانی در این پروژه شرکت مپناست که طرف آلمانی معتقد است برخی سهامداران آن قابل قبول نیستند.