بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 19 فروردين 1397      13:51

یک دهه فاصله‌ در توسعه

اقتصاد ایرانی: از منظر علم اقتصاد یکی از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصاد کشورها را میزان بهره وری تولید رقم می زند. سطح تکنولوژی و توسعه نیروی انسانی و نهادها مهم ترین عوامل زمینه یی بهره وری محسوب می شوند که بهترین شکل در شاخصی با عنوان «رقابت پذیری» مورد ارزیابی قرار می گیرند. وضعیت این شاخص هر ساله از سوی مجمع جهانی اقتصاد برای بیشتر کشورهای دنیا ارزیابی و گزارش می شود.

به گزارش تعادل، در گزارش های سالانه مجمع، رقابت پذیری کشورها را از سه بعد «قرار گرفتن در مراحل توسعه»، «ارکان ۱۲ گانه شاخص رقابت پذیری» و «نظرسنجی از مدیران کسب و کار» برای بررسی مهم ترین چالش های رقابت پذیری مورد مطالعه قرار می گیرد. وزارت اقتصاد بر اساس این گزارش ها یک مطالعه مقایسه یی از وضعیت رقابت پذیری ایران و تایوان انجام داده است که نشان می دهد این دو کشور از نظر روند توسعه مولفه های این شاخص در سال ۲۰۰۷ به این سو فاصله زیادی با یکدیگر گرفته اند. از نظر ادبیات توسعه یی مجمع، کشور تایوان در سال ۲۰۰۸ میلادی با افزایش درآمد سرانه خود به بیش از ۱۷۰۰۰ دلار نخستین بار وارد مرحله «نوآوری محور» شد، در سال ۲۰۰۹ با اندکی کاهش در درآمد سرانه مجددا به مرحله گذار بازگشت اما از سال ۲۰۱۰ به بعد توانست در یک روند صعودی باثبات، درآمدسرانه خود را از مرز ۱۷۰۰۰ دلار فراتر برده و خود را در مرحله «نوآوری محور» تثبیت کند. درآمد سرانه کشور تایوان در سال ۲۰۱۶ میلادی ۲۲ هزار و ۴۵۳ دلار بوده است. در مقایسه با آن، کشور ایران نتوانست حرکت رو به رشد خود را تا سال ۲۰۱۲ میلادی که به سطح ۷۲۱۱ دلار درآمد سرانه رسیده بود، استمرار بخشد و پس از آن، روند نزولی در پیش گرفت و به درآمد سرانه ۴۶۸۲٫۵دلاری در سال ۲۰۱۶ میلادی رسید. بدین ترتیب کشور ایران طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ از حیث توسعه یافتگی در مرحله «کارایی محور» قرار می گیرد.

قرار گرفتن در مراحل توسعه ای

معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در یک مطالعه کشور ایران و تایوان را از نظر شاخص رقابت پذیری مورد مقایسه قرار داده است. بر اساس تعریف مجمع جهانی اقتصاد، رقابت پذیری مجموعه یی از نهادها، سیاست ها و عواملی است که به تعیین سطح بهره وری یک کشور می پردازد. سطح بهره وری مجموعه یی از سطح رفاه است که می توان توسط اقتصاد به آن دست یافت. همچنین سطح بهره وری به عنوان نرخ بازگشت سرمایه گذاری در اقتصاد و نیز توانایی یک کشور در رسیدن به سطح بالایی از درآمد تعریف می شود.

در گزارش سالانه مجمع جهانی اقتصاد، رقابت پذیری کشورها را از سه بعد «قرار گرفتن در مراحل توسعه»، «ارکان ۱۲ گانه شاخص رقابت پذیری» و «نظرسنجی از مدیران کسب و کار» برای بررسی مهم ترین چالش های رقابت پذیری مورد مطالعه قرار می گیرد. در معیار قرار گرفتن در مراحل توسعه، از دو شاخص درآمد سرانه و نسبت صادرات منابع طبیعی به کل صادرات کشورها جهت طبقه بندی کشورها استفاده می شود و بر اساس آن کشورها در یکی از مراحل «تولید محور»، «گذار از تولید محور به کارایی محور»، «کارایی محور»، «گذار از کارایی محور به نوآوری محور» و «نوآوری محور» قرار می گیرند. بر اساس این طبقه بندی کشورهایی که درآمد سرانه آنها کمتر از ۲ هزار دلار است در گروه کشورهای عامل تولید محور کشورهایی که درآمد سرانه آنها بیش از ۱۷ هزار دلار است در گروه نوآوری محور طبقه بندی می شوند. مجمع جهانی اقتصاد کشورهایی را که درآمد سرانه آنها بین ۲ هزار تا ۲ هزار و ۹۹۹ دلار است در گروه کشورهای در حال گذار از عامل تولید محور به کارایی محور و کشورهایی که درآمد سرانه آنها بین ۹ هزار تا ۱۷ هزار دلار است در گروه کشورهای در حال گذار از عامل کارایی محور به نوآوری محور طبقه بندی می کند. همین طور در این گزارش کشورهایی که به طور میانگین در ۵ سال گذشته بیش از ۷۰ درصد محصولات معدنی خود را صادر کرده اند صرف نظر از درآمد سرانه شان در گروه کشورهای عامل تولید محور طبقه بندی می شوند. ضمن آنکه کشورهایی که اقتصادشان مبتنی بر منابع طبیعی است و به سطح بسیار بالای درآمد دست یافته اند، معیار طبقه بندی آنها، ظرفیت کشورشان برای شکوفایی نوآوری خواهد بود. وارد کردن تکنولوژی از خارج برای افزایش بهره وری و در نتیجه حفظ سطوح بالای دستمزدها کافی نیست، اما اگر چنین کشوری به دلیل درآمد بالایش بتواند از عهده نوآوری برآید، می تواند در گروه کشورهای نوآوری محور طبقه بندی شود. از این منظر کشورهایی که اقتصاد مبتنی بر منابع طبیعی دارند و در عین حال به طرز چشمگیری ثروتمندتر از اقتصادهای واقع در مرحله نوآوری هستند، در مرحله نوآوری محور دسته بندی می شوند.

بر اساس این گزارش کشور تایوان در سال ۲۰۰۸ میلادی با افزایش درآمد سرانه خود به بیش از ۱۷۰۰۰دلار نخستین بار وارد مرحله نوآوری محور شد، در سال ۲۰۰۹ با اندکی کاهش در درآمد سرانه مجددا به مرحله گذار بازگشت اما از سال ۲۰۱۰ به بعد توانست در یک روند صعودی باثبات، درآمدسرانه خود را از مرز ۱۷۰۰۰دلار فراتر برده و خود را در مرحله «نوآوری محور » تثبیت کند. درآمد سرانه کشور تایوان در سال ۲۰۱۶ میلادی ۲۲۴۵۳٫۴دلار بوده است. در مقایسه با آن، کشور ایران نتوانست حرکت رو به رشد خود را تا سال ۲۰۱۲ میلادی که به سطح ۷۲۱۱ دلار درآمد سرانه رسیده بود، استمرار بخشد و پس از آن، روند نزولی در پیش گرفت و به درآمد سرانه ۴۶۸۲٫۵ دلاری در سال ۲۰۱۶ میلادی رسید. بدین ترتیب کشور ایران طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ از حیث توسعه یافتگی در مرحله «کارایی محور» قرار می گیرد.

ارکان ۱۲گانه شاخص رقابت پذیری

برای معیار «ارکان ۱۲گانه شاخص رقابت پذیری»، ۳ زیرشاخص اصلی الزامات اساسی، تقویت کارایی و عوامل نوآوری و بلوغ تعیین شده است. تایوان در سال ۲۰۱۶ میلادی از نظر رقابت پذیری با کسب نمره ۵٫۳ در میان ۱۳۷ کشور جهان حایز رتبه ۱۵ (۲ پله صعود نسبت به سال ۲۰۰۷) بوده و در زیر شاخص های «الزامات اساسی»، «تقویت کارایی» و «عوامل نوآوری و بلوغ» به ترتیب رتبه ۱۵، ۱۶ و ۱۵ را احراز کرد. در مقایسه با آن، کشور ایران در سال ۲۰۱۶میلادی از نظر رقابت پذیری با کسب نمره ۴.۳ در میان ۱۳۷ کشور جهان (بدون تغییر رتبه نسبت به سال ۲۰۰۹) حایز رتبه ۶۹ بوده و در زیرشاخص های الزامات اساسی، تقویت کارایی و عوامل نوآوری و بلوغ به ترتیب رتبه ۵۵، ۸۳ و ۸۱ را احراز کرد. مقایسه از حیث اختلاف نمره و رتبه میان دو کشور نشان می دهد، کشور ایران در مرحله نخست با ضعف عوامل نوآوری و بلوغ مواجه است و در درجه بعدی باید تقویت کارایی را در کشور دنبال کند.

بر اساس گزارش های مجمع جهانی زیرشاخص الزامات اساسی که شامل ۴ رکن اصلی می شود، در سال ۲۰۱۶ تایوان در رکن نهادها رتبه ۳۰، ایران رتبه ۸۵ را کسب کرده است. مطابق این گزارش تایوان و ایران در رکن زیرساخت ها رتبه های ۱۵ و ۵۷ و در رکن محیط اقتصاد کلان ۵ و ۴۴، در رکن بهداشت و آموزش ابتدایی ۱۵ و ۵۰ را به ترتیب اخذ کرده اند. روند تغییرات طی سال های مورد بررسی دو کشور نشان می دهد، رتبه بهتر تایوان در زیرشاخص الزامات اساسی در درجه نخست مرهون محیط کلان مناسب و در درجات بعدی به زیرساخت های بهداشت و آموزش مطلوب برمی گردد. در مقابل ایران تنها با یک پله صعود نسبت به ۸ سال گذشته در رکن محیط اقتصاد کلان حایز رتبه ۴۴ در سال ۲۰۱۶ میلادی شده است که این مساله در کنار تنها ۴ پله صعود کشور طی ۸ سال در رکن زیرساخت ها و رکن بهداشت و آموزش ابتدایی موید عملکرد نامناسب در جهت بهبود زیرشاخص الزامات اساسی است. میان ارکان فرعی در کشور ایران حقوق مالکیت، انحراف از بودجه عمومی، شفافیت تصمیمات دولتی، میزان اثربخشی مدیران، قدرت حمایت از سرمایه گذاران، زیرساخت های حمل و نقل هوایی، تورم و... از جمله مولفه هایی به شمار می روند که وضعیت مطلوبی ندارند.

تقویت کارایی

در زیرشاخص تقویت کارایی که شامل ۶ رکن اصلی می شود، بررسی ها در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد در رکن آموزش عالی تایوان رتبه ۱۷ و ایران رتبه ۵۱، در رکن کارایی بازار کالا تایوان رتبه ۱۲ و ایران رتبه ۱۳۰، در رکن کارایی بازار نیروی کار تایوان رتبه ۲۵ و ایران رتبه ۱۲۸، در رکن توسعه بازار مالی تایوان رتبه ۱۹ و ایران رتبه ۱۰۰، در رکن آمادگی فناورانه تایوان رتبه ۲۵ و ایران رتبه ۹۱ و در رکن اندازه بازار تایوان رتبه ۲۰ و ایران رتبه ۱۹ را احراز کرده اند. روند تغییرات طی سال های مورد بررسی دو کشور نشان می دهد، رتبه بهتر تایوان در زیرشاخص تقویت کارایی در درجه نخست مرهون کارایی مطلوب بازار کالا و در درجات بعدی به آموزش عالی مناسب، بازار مالی توسعه یافته و اندازه مطلوب بازار برمی گردد. ضمن اینکه کارایی بازار نیروی کار و آمادگی فناورانه نیز در این کشور از بهبود نسبی برخوردار است. در نقطه مقابل ایران با ۳۲ پله نزول نسبت به ۸ سال گذشته در رکن کارایی بازار کالا، حایز رتبه ۱۳۰ در سال ۲۰۱۶ میلادی شده که به وضوح موید عملکرد نامناسب در جهت بهبود زیرشاخص تقویت کارایی به ویژه در مقایسه با کشور تایوان است.

در زیرشاخص عوامل نوآوری و بلوغ که شامل ۲ رکن اصلی می شود، بررسی ها در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد در رکن بلوغ و مهارت کسب و کار (۹ مولفه) تایوان رتبه ۲۱ و ایران رتبه ۹۷ و در رکن نوآوری تایوان رتبه ۱۱ و ایران رتبه ۶۶ را احراز کرده اند. به اعتقاد مجمع جهانی اقتصاد، برای تسریع در روند توسعه یافتگی، بهبود رکن بلوغ و مهارت کسب و کار در هر دو کشور ایران و تایوان در اولویت رسیدگی قرار دارد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir