رصد لحظه‌ای بازار ارز توسط بانک مرکزی
اقتصاد ایرانی: ۲۸ بهمن ماه سال گذشته بود که «سامانه نیما» با هدف تسهیل تامین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرد و فعالیت رسمی آن نیز از سوم اردیبشهت ماه سالجاری آغاز شد.
سامانه نیما چیست؟
به گزارش مهر، با همکاری بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، سامانه ای به نام نیما یا همان سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی در حال شکل گیری است که شامل همه مراحل خرید و فروش برای کالاهای وارداتی و عرضه ارز صادراتی است.
در این سامانه، واردکنندگان می توانند ارز مورد نیاز خود را درخواست و در فضای رقابتی، نیازهای ارزی خود را به بهترین قیمت به دست آورند؛ به عبارت بهتر، واردکنندگان می توانند بانک یا صرافی مورد نیاز خود را انتخاب و یا درخواست خود را به مناقصه بگذارند که مشابه این فرآیند برای صادرکنندگان با هدف فروش ارز به بهترین قیمت وجود دارد.
سامانه نیما چگونه کار می کند؟
سامانه نیما به سامانه جامع تجارت متصل است و ارتباطی را بین جریان کالا و ارز برقرار می کند و بازرگانان برای استفاده از خدمات رایگان این سامانه، کافی است که به سامانه جامع تجارت مراجعه کرده و در خواست خرید و یا فروش ارز را ثبت کنند. با این شرایط نه تنها دیگر نیازی به مراجعه حضوری در صرافی ها نیست بلکه دسترسی به تمام صرافی ها و بانک های عامل به صورت همزمان امکان پذیر است.
اهداف سامانه نیما
سامانه نیما دارای مزایای فراوانی همچون جایگزین موفق سیاست ارز مداخله ای، جلوگیری از هدررفت منابع ارزی و ورود آن به چرخه اقتصاد سیاه، جلوگیری از فرار سرمایه، جلوگیری از قاچاق کالا و فراهم کردن مقدمات اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز است که در ادامه به هر یک از آنها اشاره می شود:
۱- جایگزین موفق سیاست ارز مداخله ای: تزریق ارز مداخله ای به بازار ارز، یکی از زیان بارترین رویکردهای دولت برای کنترل نرخ ارز محسوب می شود چراکه به اذعان کارشناسان، بازار غیررسمی را گسترده تر کرده است. با راه اندازی سامانه نیما، امکان ثبت معاملات و در نتیجه ایجاد شفافیت در مبادلات ارزی رقم خواهد خورد؛ به این ترتیب سامانه نیما می تواند به عنوان جایگزینی موفق برای سیاست ارز مداخله ای عمل کند.
۲- جلوگیری از هدررفت منابع ارزی و ورود آن به چرخه اقتصاد سیاه: امکان ثبت معاملات و ایجاد شفافیت در مبادلات ارزی به وسیله سامانه نیما همچنین موجب خواهد شد تا از هدررفت منابع ارزی و ورود آن به چرخه اقتصاد سیاه جلوگیری کند.
۳- جلوگیری از فرار سرمایه: یکی از عمده ترین راه های فرار سرمایه از کشور، صادرات کالا و عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه تجارت رسمی کشور است. ارز ناشی از صادرات در سال های مختلف حدود نیمی از منابع ارزی کشور را به خود اختصاص می دهد که با امکانات ایجاد شده در سامانه نیما و سامانه های مکمل آن نظیر سامانه جامع تجارت، این ارز به چهار روش یعنی «فروش به بانک ها یا صرافی ها»، «فروش به واردکنندگان قانونی»، «سپرده گذاری ارزی در نظام بانکی» و «واردات» به کشور باز می گردد.
۴- جلوگیری از قاچاق کالا: همزمان با افزایش حجم بازار نقدی ارز و افزایش تزریق ارز مداخله ای طی سال های گذشته، تامین مالی واردات کالای قاچاق در کشور به راحتی صورت می گرفت و واردات بی رویه کالاها به کشور به آسانی ممکن بود اما راه اندازی سامانه نیما با جلوگیری از تامین مالی اقتصاد غیررسمی، منجر به تقویت تولید داخل، افزایش درآمدهای گمرکی، نظارت بیشتر بر کالاهای وارداتی و جلوگیری از واردات کالای قاچاق به کشور خواهد شد.
۵- فراهم کردن مقدمات اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز: اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز بدون ایجاد بستری شفاف و امن برای مبادلات ارزی امکان پذیر نخواهد بود. سامانه نیما می تواند با شفاف سازی مبادلات ارزی، امکان تعیین درست نرخ در اقتصاد را ایجاد و مقدمات اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز را فراهم آورد.
علاوه بر اینها، «رصد لحظه ای بازار ارز توسط بانک مرکزی»، «یکپارچه شدن نظام تجارت خارجی کشور از ثبت سفارش تا ترخیص کالا»، «امکان ثبت معاملات»، «ایجاد شفافیت در مبادلات ارزی» و «ایجاد نقشه ارزی» نیز برخی دیگر از مزایای سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی به شمار می آیند.
سامانه نیما از دیدگاه مسئولان، نمایندگان مجلس و کارشناسان
اظهارنظرهای متفاوتی از سوی مسئولان، نمایندگان مجلس و نیز کارشناسان برای سامانه نیما وجود دارد؛ به عنوان مثال اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور عنوان کرده که سامانه نیما می تواند این امکان را فراهم کند تا واردات کالا و خدمات به کانال های رسمی واگذار شود و یا آنکه محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت عنوان می کند که این سامانه قاچاق را کم کرده و ساختار شفافی را برای ورود و خروج بازار ارز مشخص خواهد کرد.
از دیگر افرادی که نگاه مثبتی به این سامانه دارند، می توان به «محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت»، «ولی اله سیف، رئیس بانک مرکزی»، «محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی»، «مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت»، «محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران»، «کسرائی پور، مدیر کل مقررات ارزی» اشاره کرد که در جدول زیر گزیده ای از این اظهارنظرها را می خوانید.
|
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور |
سامانه نیما می تواند این امکان را فراهم کند تا واردات کالا و خدمات به کانال های رسمی واگذار شود چراکه تا پیش از این حتی این اطلاعات به طور دقیق وجود نداشت که ارزی که خریداری می شود به چه منظوری است. آیا به خانه می رود یا با آن قاچاق کالا انجام می شود. |
|
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت |
سامانه نیما برای راه اندازی بازار ارز است و امکان قاچاق را کم می کند و ساختار شفافی را برای ورود و خروج بازار ارز مشخص می کند. |
|
محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت |
امیدواریم که با این سیستم بتوانیم به مرور به سمتی پیش برویم که تمامی ارزهای صادرکنندگان عمده چه دولتی و چه خصوصی و همه آنهایی که به نوعی تحت حاکمیت قرار دارند، مبادلاتشان در اشراف دولت قرار گیرد. با سیستم جدید ارزی می توان اختصاص ارز را هدفمند و براساس اولویت پرداخت کرد. |
|
ولی اله سیف، رئیس بانک مرکزی |
- سامانه نیما یک نظام یکپارچه معاملات ارزی با قابلیت تنظیم شوندگی و سیاست گذاری است؛ در نیما همه منابع و مصارف ارزی کشور در یک محل جمع می شود و براساس ترجیحات متقاضی و اولویت های سیاستگذار، عرضه و تقاضای ارز با هم تلاقی می کنند. - نیما ابزاری را برای بانک مرکزی و حاکمیت فراهم می کند که با پیش بینی پیش از وقوع نیازمندی ها و منابع ارزی و با توجه به سیاست های کلان کشور، کنترل مصارف ارزی کشور را به صورت سیستماتیک در دست داشته باشد و در نهایت ضمانت اجرایی نیما در آن است که هیچ واردات رسمی و قانونی بدون رصد و تایید بانک مرکزی در خصوص جنبه های ارزی آن قابل انجام نیست. |
|
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی |
سامانه نیما همان پرتال ارزی دولت دهم است، که راه اندازی این سامانه یکی از موضوعات مهم و اساسی کشور است و باید روی آن کار شود. |
|
مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت |
- نوسانات نرخ ارز مانعی برای برنامه ریزی صادرکنندگان بود به همین دلیل سیاست جدید دولت در تنظیم بازار ارز و شفاف سازی آن است و می خواهند با استفاده از سیاست های جدید ارزی از خروج غیررسمی ارز جلوگیری کنند تا نیازهای واقعی ارز پاسخ داده شود و سامانه نیما هم برای این منظور طراحی شده است. |
|
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران |
- موضوع بازگشت ارز حاصل از صادرات، همیشه توسط دولت مردان مورد شک وشبه قرار می گرفت که در سامانه نیما شفافیت لازم برای آن ایجاد می شود. - نیما بر تمام فعالیت های ارزی نظارت می کند. - نیما به عنوان ابرازی برای شفایت مالی بازار ارزی است. - با سامانه نیما، کلیه فعالیت های ارزی قابل مشاهده است و بانک مرکزی از کلیه مصارف ارزی به صورت لحظه ای خبردار شده و به طور دقیق می داند که ارز حاصل از صادرات در چه محلی به فروش رفته و یا برای واردات چه کالایی به کار گرفته شده است. |
|
کسرایی پور، مدیرکل مقررات ارزی از اجرای آزمایشی سامانه «نیما» |
با استفاده از سامانه نیما، ارز واردکنندگان از بستری امن تامین می شود. |
|
«نیما امیرشکاری»، کارشناس بانکداری الکترونیک |
- سامانه نیما می تواند اطلاعات پراکنده را نظم دهی کند. ورودی و خروجی های ارز را که به درستی شناسایی نمی شود یا اگر شناسایی شد زمان بندی مناسبی برای آنها نداریم، شناسایی خواهد شد. یعنی افرادی که صادرات کرده اند زمانی ارز به دستشان می رسد که شخصی دیگر قصد دارد واردات انجام دهد. |
|
حسین وکیلی، کارشناس بانک |
- سامانه نیما برای ساماندهی معاملات ارزی عملیاتی شده که هدف از آن، تسهیل تأمین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز است. |
|
محمد حسینی شاهرودی، نماینده مجلس شورای اسلامی |
- در جلسه ای موضوع سامانه نیما مطرح شد که مورد تحسین نمایندگان مجلس قرار گرفت و این سامانه می بایست خیلی قبل تر راه اندازی می شد. |
|
عزت الله یوسفیان ملا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه |
با استمرار شرایط کنونی و ارتقای سامانه نیما می توان پیش بینی کرد که به دستاوردهای مهمی از جمله شفافیت در نظام ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات دست پیدا کنیم. |
