موج مهاجرت از کار سنتی به کار مستقل

اقتصاد ایرانی: کار مستقل، آزادی می آورد و تکنولوژی های جدید این امکان را فراهم کرده اند که هر روز متخصصان بیشتری به این کارها روی بیاورند. بعضی از مردم فکر می کنند از این طریق بیشتر پول در می آورند. اما بخت همیشه با کسانی که اهل ریسک هستند، یار نیست.

در سال ۲۰۰۵، «نیل پالک» ۲۰ ساله که فارغ التحصیل رشته مهندسی بود در یک شرکت نرم افزار کار می کرد که کارش، ارائه خدمات به صندوق های سرمایه گذاری کانادایی بود. او می گوید: «همکارانم را دوست داشتم و کارم به اندازه کافی جذاب بود.»

او در ساعات استراحتش، کدنویسی یاد گرفته بود تا اپلیکیشنی برای اسکیت بازها طراحی کند که از بهترین صحنه های اسکیت بازی خود ویدئو درست کنند و به اشتراک بگذارند. او می گوید: «این اپلیکیشن، اصلا خوب از آب در نیامد اما از اینکه توانستم چیزی خلق کنم لذت بردم. آن موقع بود که فهمیدم می توانم با انجام کاری که دوست دارم پول دربیاورم.» به این فکر افتاد که کار مستقل انجام دهد اما با مخالفت والدینش مواجه شد که از ایرلند به کانادا مهاجرت کرده بودند.با این حال، او پافشاری کرد. سرانجام از کارش استعفا داد و به عنوان یک توسعه دهنده وب مستقل به ارائه خدمات پرداخت. او ارتباطات چندانی نداشت پس شروع کرد به ایجاد یک شبکه ارتباطی و نامش را گروه «Meetup» گذاشت. او می گوید: «این طوری همیشه در جریان هستی و با آدم های جدید دیدار می کنی.»

به گزارش دنیای اقتصاد، همه چیز خیلی خوب پیش رفته. او حالا برای خرده فروشان صنعت مبلمان، وب سایت طراحی می کند. در سال ۲۰۱۵ یک فرصت بزرگ بر سر راهش قرار گرفت. لیگ فوتبال آمریکایی از او خواستند برایشان یک اپلیکیشن طراحی کند. او می گوید: «شانس در خانه ام را زده بود. در همسایگی ام یک شرکت بازاریابی ورزشی بود که این کار را از طریق آنها پیدا کردم.»

مدتی بعد برادرش نیز به او پیوست و حالا او دو کارمند دارد که در دفتری در تورنتو در کنار هم کار می کنند. وقتی حجم کارهایش زیاد می شود، از کارکنان مستقل دیگر که در گروه ارتباطی اش هستند، درخواست کمک می کند. حالا این گروه ۱۴۰۰ عضو دارد. بسیاری از اعضا درست مثل خودش هستند، متخصصان جوانی که تعریف والدینشان از «شاغل بودن» را پشت سر گذاشته و به دنیایی پیوسته اند که قانونش این است: «چیزی را که شکار کردی بخور» (این قانون می گوید بهترین لذت دنیا این است که به جنگل بروی و خودت شکار کردن را یاد بگیری و زنده بمانی، به جای اینکه یک فرد ماهر، همراهت شود و امنیتت را تضمین کند).نیل یکی از نخستین کسانی است که به این گرایش جدید پیوست؛ موج عظیم مهاجرت از کار سنتی به کار مستقل.

رانندگان Uber و Lyft در هر ساعت تنها ۸.۵۵ دلار درآمد دارند. آیا اقتصاد گیگی دوام خواهد آورد؟

تحقیقاتی که اخیرا به سفارش دولت اونتاریو انجام شده نشان می دهد نرخ رشد مشاغل آزاد دو برابر مشاغل سنتی است. البته واژه «گیگ» ابتدا بین نوازندگانی رایج شد که موقتا با یک گروه موسیقی همکاری می کردند. به این همکاری موقت، گیگ می گفتند. نویسندگان و بازیگران سال هاست که به این شیوه کار می کنند و از یک پروژه به پروژه دیگر می روند. برای آنها این یک سبک زندگی است. اما حالا، کار کردن به سبک گیگی از جامعه هنرمندان فراتر رفته و به سایر طبقات سرایت کرده. حالا کسانی در صف کارهای گیگی ایستاده اند که در زمینه های مختلفی مثلIT، منابع انسانی، مالی و حسابداری تخصص دارند و از یک کار گیگی به کار دیگر می روند، فارغ از کارفرمایان سنتی.

در سال ۲۰۱۶، موسسه مشاوره منابع انسانی «رنداستد» طی یک نظرسنجی از کارکنان کانادایی دریافت که از هر چهار نفر، یک نفر به صورت مستقل کار می کند و کارکنان حوزه IT و مهندسان بیشتر به این کارها گرایش دارند. بر اساس مطالعات اخیر در آمریکا، کارفرمایان و کارکنان پیش بینی می کنند که تا سال ۲۰۲۵، بیش از نیمی از کارکنان آمریکایی در یک محیط «چابک» کار خواهند کرد، به عنوان کارکنان قراردادی، مشاوران مستقل و کارکنان موقتی. وب سایت لینکدین تخمین زده که ۴۳ درصد نیروی کار آمریکا دست کم گاهی کارهای مستقل انجام می دهند.بسیاری از کارکنان، خواه ناخواه تحت تاثیر اقتصاد گیگی قرار گرفته اند چون کارفرمایان گاهی ترجیح می دهند پروژه ها و وظایف را به افرادی خارج از سازمان محول کنند. هر روز از تعداد کسانی که به اصطلاح «شغل واقعی» دارند کاسته می شود و منظور از شغل واقعی، کار تمام وقت است.طبق گزارش اداره آمار کانادا، در سال ۲۰۱۶ کارفرمایان ترتیبی دادند که نیمی از مشاغل رده پایین، به کارکنان نیمه وقت محول شوند و از هر کارمند نیمه وقت، یکی از آنها قراردادی است که قراردادش بعد از مدتی تمام می شود. در وضعیت فعلی که حقوق مشاغل سازمانی افزایش نمی یابد، همان بهتر که کارکنان مستقل، مستقل بمانند. طبق تحقیقات شرکت نرم افزار حسابداری «Freshbooks»، ۶۷درصد کارکنان به امید حقوق بهتر، کار ثابت خود را رها می کنند و به کارهای مستقل روی می آورند.

Freshbooks، درست مثل رقیبانش Xero و Sage نقشی در اقتصاد گیگی دارد. این شرکت ها به کارکنان مستقل این امکان را می دهند که خودشان کارهای حسابداری خودشان را انجام دهند و از طرف دیگر، ابزارهای ارزان را در اختیار حسابداران مستقل می گذارند تا بتوانند امور مالی مشتریانشان را مدیریت کنند. پیشرفت تکنولوژی به این گروه از کارکنان این امکان را داده که یک جور دیگر کار کنند. حالا به لطف ابزارهای ارتباطی می توانید با مشتریانی از اقصی نقاط جهان کار کنید و جلسات مجازی را جایگزین ملاقات های حضوری کنید. اپلیکیشن هایی مثل TaskRabbit، Uber و Lyft میان کارکنانی که حرفه ای بلدند با مشتریانی که به خدمات نیاز دارند، ارتباط برقرار می کنند و تعداد این اپلیکیشن ها با سرعت سرسام آوری رو به افزایش است. در هفته چند ساعت بیکار هستید؟ آیا آپارتمانی دارید که اغلب اوقات خالی است؟ آیا می خواهید آخر هفته ها کار حسابداری انجام دهید؟ کافیست در یکی از این اپ ها ثبت نام کنید یا یک نرم افزار ساده بخرید و کسب وکارتان را شروع کنید.ابتدا، بسیاری از ناظران و تحلیلگران از این اپلیکیشن ها به عنوان ابزارهایی یاد می کردند که در «اقتصاد مشارکتی» نقش دارند اما چون در بسیاری از این فعالیت های تکنولوژی محور، پول نیز پرداخت می شود، عبارات دیگری مثل «اقتصاد پلت فرمی» و «اقتصاد به محض تقاضا» نیز رواج یافته است. این واژه های جدید، همه و همه به یک جنبه اشاره دارند؛ انفجار مشاغل مستقل.شاید هم چاره ای جز این ندارند و می خواهند از این شرایط به بهترین نحو استفاده کنند اما بسیاری از کارکنان مستقل می گویند این انتخاب خودشان بوده است تا آزادی عمل داشته باشند.

سارا فارغ التحصیل زبان انگلیسی و ساکن کالیفرنیاست که برای استارت آپی به نام«WeWork» کار می کند. کار او، تولید آگهی های تبلیغاتی با استفاده از تکنیک های مستندسازی است. او می گوید: «من آموزش فیلم سازی ندیده ام، اما قبلا عکاس بودم و وقتی برای اولین بار با دوربینSLR  فیلمبرداری کردم، انگار ذهنم جرقه زد.»سارا می گوید: «ارزش ها تغییر کرده. من مزایای یک کار سنتی را ندارم اما این مزایا را معمولا فرد دیگری تعیین می کند. مزایای کار من این است که زندگی ام توازن دارد و هدفمند است. من دنبال این نیستم که خوشحالی را در لحظات فراغتم پیدا کنم.»حرف های او ما را به یاد کتاب های معروف دهه ۱۹۶۰ می اندازد. یکی از نویسندگان آن دوران، چارلز ای. رایش بود که در کتابش این گونه نوشت: «برای بسیاری از آمریکاییان، کار، بی معنا، خسته کننده، کسل کننده، بردگی و نفرت آور است، که باید آن را تحمل کرد در حالی که زندگی، به اوقات استراحت محدود شده است.» و انگار این سبک نوظهور، همان رویای آمریکاییان در دهه ۱۹۶۰ است؛ کار کردن بدون رئیس یا به اصطلاح آقا بالا سر.

شرکت آمریکایی «WEWork» کارش را در سال ۲۰۱۰ در نیویورک آغاز کرد و حالا در نقاط مختلف دنیا دفتر دارد. کار این شرکت، ارائه خدمات کسب وکار و طراحی و فراهم آوردن فضاهای کار مشترک برای کارآفرینان و شرکت هاست. این شرکت، هم فضاهای مجازی طراحی می کند، هم واقعی. فرقی نمی کند که به دنبال چه فضایی هستید، یک اتاق کنفرانس، یک میز کار برای مدت کوتاه یا یک فضای بزرگ برای راه اندازی شرکت تان. با کمک این شرکت، کارآفرینان می توانند هزینه هایشان را کاهش دهند و از یک فضا به طور مشترک استفاده کنند. اعضای این شرکت از امکاناتی مثل بیمه درمانی، شبکه اجتماعی داخلی، رویدادهای اجتماعی و ورکشاپ ها برخوردارند. بسیاری از شرکت های بزرگ از فضاهای این شرکت استفاده کرده اند، مثل دفتر Airbnb در برلین، دفتر آمازون در بوستون و ساختمان IBM در نیویورک. به گزارش وب سایت فاکس بیزنس، این شرکت نحوه زندگی و کار کردن بسیاری از مردم را دگرگون کرده است.

این شرکت دفاتری در کانادا نیز دارد، از جمله در مونترال، ونکوور و تورنتو. با چند نفر از کسانی که از این دفاتر استفاده می کنند صحبت کردم. برایان یکی از آنهاست که یک شرکت بزرگ را ترک کرد و از آن موقع، به صورت دستمزدی کار می کند. او به شرکت هایی که ادغام یا دستخوش تحولات بزرگ شده اند، کمک می کند نیازهایشان را شناسایی کنند. یکی از مشتریان او، شرکت مک دونالد است. او از اینکه شرکت های بزرگ به همکاری با کارکنان مستقل رغبت نشان می دهند، شگفت زده شده است. او می گوید: «حالا می توانی به اندازه شرکت های بزرگ در فضای مجازی حضور داشته باشی.» او می گوید بدون کمک ابزارهای ارتباطی و دستگاه ها نمی توانست با مشتریان آمریکایی کار کند. درست مثل بقیه جوانان، او نیز وقتی در زندگی شخصی یا حرفه ای به چیزی نیاز پیدا می کند، از اپلیکیشن ها استفاده می کند. او می گوید: «وقتی Uber به تورنتو آمد، از آن استفاده کردم، آن هم وقتی که همه یا تاکسی سوار می شدند یا لیموزین.» تحقیقات مرکز «پیو» حاکی از آن است که ۷۲ درصد آمریکاییان از طریق اپلیکیشن هایی مثل Uber از خدمات فوری استفاده کرده اند. در محل زندگی من، یعنی خلیج سان فرانسیسکو ده ها اپلیکیشن وجود دارد، مثل Handy برای تعمیرات مربوط به خانه، Postmates برای تحویل و Fiverr برای انجام کارهای عجیب و غریب!

یک روز تصمیم گرفتم برای نظافت خانه ام یک کارگر بگیرم. از اپ «TaskRabbit» استفاده کردم و آنها فردی را به خانه ام فرستادند. کار این اپلیکیشن این است که میان کسانی که کاری بلدند و کسانی که به آن خدمات نیاز دارند، ارتباط برقرار می کند. اخیرا آیکیا این شرکت را خریداری کرد و یک برنامه مشترک را با هم به اجرا درآوردند. حالا کارکنان TaskRabbit به مشتریانی که از آیکیا خرید کرده اند کمک می کنند تا وسایل خانه را سرهم و نصب کنند.نام نظافتچی «کریستن» بود و امتیازی که از مشتریان قبلی دریافت کرده بود، تقریبا صددرصد بود. ساعتی ۴۲ دلار درآمدش بود که بخشی از آن را شرکت برمی داشت. روز قرار، با سطلی در دست به خانه ام آمد و یک راست رفت سراغ آشپزخانه.او پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، به مدت ۶ سال برای یک ناشر موسیقی کار کرده که آلبوم هایی از «اریک کلپتون» و «گلن کمپل» منتشر کرده بود. او پس از مدتی کسب وکار نشر موسیقی خودش را راه انداخت اما چون درآمدش کافی نیست، ناچار است هر هفته چند ساعت، کارهایی مثل نظافت انجام دهد.

او کارش را خوب انجام می دهد و درآمدش منصفانه است اما یک چیزی من را آزار می دهد. از یکی از مسوولان TaskRabbit پرسیدم: «اگر این کارگرها حین انجام کار، صدمه ببینند، مسوولیتش را شما قبول می کنید؟» و او پاسخ منفی داد. البته اگر برای مشتری ها مشکل یا خسارتی پیش بیاید که بیمه آن را پوشش ندهد، این شرکت تا سقف ۱۰ هزار دلار به عنوان غرامت خواهد پرداخت اما کارگرها از این حق محرومند.موضوع دیگری که آزارم می داد این بود که در این شرکت، کارکنان زن از امنیت کمتری برخوردارند، به خصوص که طبق نظرسنجی ها، بیش از نیمی از کارکنان این شرکت، زن هستند.«تایرا سلدون» سابقا استاد دانشگاه بود و پس از مدتی به کار مستقل روی آورد. اما دیری نپایید به دلیل اینکه توسط یک مشتری مورد آزار قرار گرفته بود، این کار را رها کرد. او می گوید: «تصمیم گرفتم این کار را رها کنم چون در اقتصاد گیگی، واحد منابع انسانی وجود ندارد که به آن شکایت کنی.»

با توجه به درآمد ناکافی و سایر مشکلات اقتصاد گیگی، سوالی که بی جواب مانده این است که آیا اقتصاد گیگی پایدار است یا فقط یک جایگزین موقت است؟ این سوالی است که سال ها ذهن «اندرو» را به خود مشغول کرده. در طول عمر ۵۶ ساله اش، او کارهای مستقل بسیاری انجام داده، از موزیک گرفته تا خبرنگاری. او می گوید: «می خواستم کارهای زیادی انجام دهم که امکان انجام آنها در یک چارچوب کاری ۹ تا ۵ وجود نداشت (اشاره به ساعات کار). در گذشته تعداد کارکنان مستقل کم بود. دولت ها و قانونگذاران معمولا آنها را نادیده می گرفتند یا غیر متعارف می دانستند. حالا اینطور نیست.» او شرکتی تاسیس کرده که میان کارکنان مستقل ارتباط ایجاد می کند. او همچنین در تلاش است تا قوانینی برای حمایت از این افراد وضع شود. بسیاری از آنها شغل خود را دوست دارند اما معتقدند شغل باید ثبات داشته باشد.من موضوع امنیت و ثبات شغلی را با بسیاری از این افراد مطرح کردم. نیل می گوید: «حتی وقتی کار روی سرت ریخته، باز هم نگرانی که مبادا فردا کار نداشته باشی.» اندرو از وضعیت فعلی گلایه دارد: «این کارکنان مستقل نه حامی دارند، نه مرخصی استعلاجی و نه بازنشستگی. یک تصادف می تواند آنها را به ورطه نابودی بکشاند.»پس از آنکه سارا آشپزخانه را تمیز کرد، از او پرسیدم که حمایت را از چه کسی دریافت می کند. او گفت: «خوشبختانه من خانواده و گروه حمایتی خوبی دارم. من خوشبینم و این کار کمک می کند تا رویایم را دنبال کنم، جسورانه و البته، آگاهانه.»