بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 7 مهر 1397      14:57

نسخه‌ای برای نجات اقتصاد دنیا

اقتصادهای نوظهور تقریبا دو سوم رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) دنیا را تشکیل می‌دهند و در ۱۵ سال گذشته، بیش از نیمی از مصارف جدید در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. با این حال، عملکرد اقتصادی در میان تک تک این کشورها اساسا متفاوت است.

اقتصاد ایرانی: اقتصادهای نوظهور تقریبا دو سوم رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) دنیا را تشکیل می دهند و در ۱۵ سال گذشته، بیش از نیمی از مصارف جدید در دنیا را به خود اختصاص داده اند. با این حال، عملکرد اقتصادی در میان تک تک این کشورها اساسا متفاوت است. اما چرا برخی اقتصادهای نوظهور عملکرد بهتری نسبت به بقیه دارند؟

برخی از این اقتصادها در یک دوره طولانی رشد قوی و پایداری داشته اند. اما راز موفقیت آنها چیست؟ موسسه مک کینزی در گزارشی سابقه بلندمدت ۷۱ اقتصاد در حال توسعه را بررسی کرده تا کشورهایی که عملکرد بهتری داشته اند را شناسایی کند و دو فاکتور کلیدی پیدا کرده که دلیل این عملکرد بهتر را توضیح می دهد: یکی برنامه سیاست رشد بهره وری، درآمد و تقاضا که باعث رشد اقتصادی استثنایی شده و دیگری نقش برجسته ناگزیر شرکت های بزرگ که محرک رشد بوده است.

۱- از میان ۷۱ کشور، ۱۸ کشور در مقایسه با همتایان خود و الگوهای جهانی، عملکرد بهتری داشتند

رشد GDP سرانه ۷۱ اقتصاد دنیا در طول ۵۰ سال و از سال ۱۹۶۵ مورد بررسی قرار گرفت و تقریبا از هر چهار کشور، یک کشور با عملکرد بهتر شناسایی شد که تعداد کل آنها به ۱۸ رسید.

از این تعداد، هفت اقتصاد در کل ۵۰ سال مورد بررسی، به رشد GDP سرانه ۳.۵ درصد در سال رسیده یا فراتر رفتند. این هفت کشور عبارتند از: چین، هنگ کنگ، اندونزی، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی و تایلند.

گروه دومی از ۱۱ کشور دیگر شناسایی شدند که از نظر جغرافیایی پراکندگی بیشتری دارند. این کشورها در طول ۲۰ سال بین ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۶ به میانگین رشد GDP  سرانه حداقل ۵ درصد دست یافتند. این کشورها عبارتند از: جمهوری آذربایجان، بلاروس، کامبوج، اتیوپی، هند، قزاقستان، لائوس، میانمار، ترکمنستان، ازبکستان و ویتنام. این ۱۸ کشور نه تنها عملکردی استثنایی داشتند، بلکه در عملکردشان ثبات وجود داشته است (شکل زیر).

این کشورها با عملکرد خوبشان در مجموع به موتوری تبدیل شده اند که یک میلیارد نفر را از فقر شدید بیرون آورده است؛ افرادی که طبق تعریف بانک جهانی با درآمد روزانه کمتر از ۱.۹۰ دلار در روز زندگی می کنند. افزایش رفاه و رونق اقتصادی در این کشورها نه تنها فقر را کاهش داده، بلکه به ظهور موج جدیدی از طبقه متوسط یا ثروتمند در آنها منجر شده است. بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳ تعداد افرادی که در ۷۱ اقتصاد نوظهور در فقر شدید به سر می بردند، از ۱.۸۴ میلیارد نفر به ۷۶۶ میلیون نفر کاهش یافته است. اقتصادهای نوظهور با عملکرد برتر، عامل حدود ۹۵ درصد این تغییر هستند.

در حال حاضر، کمتر از ۱۱ درصد جمعیت دنیا در فقر شدید زندگی می کنند که در سال ۱۹۹۰ این رقم ۳۵ درصد بوده است.

۲- برنامه سیاست رشد بهره وری، درآمد و تقاضا عامل عملکرد بهتر بوده است.

با اینکه ۱۸ کشوری که عملکرد برتر داشته اند، از نظر سطح درآمد، اندازه، و مناطق جغرافیایی، تفاوت های قابل توجهی با هم دارند، اما تحلیل های مک کینزی نشان می دهد به جز آمریکای لاتین، مبنای چرخه های رشد افزایش بهره وری، درآمد و تقاضای آنها یکسان است.

بیش از دو سوم رشد GDP کشورهایی که عملکرد برتر دارند طی ۳۰ سال گذشته، به افزایش سریع بهره وری برمی گردد که با صنعتی شدن رابطه مستقیم دارد. میانگین رشد بهره وری سالانه این کشورها ۴.۱ درصد بوده که این رقم برای سایر اقتصادهای در حال توسعه تنها ۰.۸ است. این توسعه سریع با ایجاد ثروت و افزایش تقاضا می تواند محرک چرخه رشد باشد که به معنی ایجاد شغل بیشتر است.

برای آن دسته از کشورهایی که عملکرد برتر طولانی مدت داشتند، سهم سرمایه گذاری در GDP به طور میانگین ۳۰ درصد بوده است و این رقم برای تازه کارها ۲۰درصد تخمین زده شد که ۳ تا ۱۳ واحد درصد بیشتر از سرمایه گذاری در دیگر اقتصادهای در حال توسعه است.

رشد قابل توجه بهره وری به معنی رشد استثنایی درآمد بوده است. در هفت کشور که عملکرد خوبی داشته اند، دستمزد و مزایای واقعی به طور میانگین سالانه ۶/ ۴ درصد بین سال های ۱۹۸۰ و ۲۰۱۴ افزایش داشته است.

در میان این کشورها، چین پیشتاز بوده، به طوری که سطح درآمد این کشور سالانه ۸.۶ درصد افزایش یافته است. در میان کشورهای تازه کاری که عملکرد خوبی داشته اند، دستمزد و مزایای واقعی بین سال های ۱۹۹۵ و ۲۰۱۴ سالانه تا ۶ درصد افزایش یافته است. این افزایش سه برابر رقم اقتصادهای در حال توسعه و پیشرفته است. مصرف خانوار که با توجه به افزایش درآمدها بیشتر شده، در ۱۸ کشور حدود سه واحد درصد سریع تر از دیگر اقتصادهای در حال توسعه یا پیشرفته رشد کرده است.

دیگر ویژگی اساسی این کشورها توانایی آنها در دستیابی به ثبات اقتصاد کلان است که حتی در زمانی که اقتصاد دنیا متزلزل بوده، حفظ شده است. به عنوان مثال، در دوران هایی مثل بحران مالی آسیا در اواخر دهه ۹۰ و بحران مالی جهانی سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹، دولت ها دست به اقداماتی فوری زدند تا احیای اقتصادی سریع خود را تضمین کنند.

همچنین اقتصادهایی که عملکرد خوب دارند، از توانایی خود برای بهره برداری از رشد تقاضای جهانی از طریق بازارهای صادراتی بهره برده اند که باعث شده اقتصاد به مقیاس بزرگ تری داشته باشند. در سال ۱۹۸۰، اقتصادهایی که عملکرد خوب داشتند کمتر از ۱۰ درصد جریان ورودی و خروجی کالاها و خدمات و مالی را به خود اختصاص می دادند. در سال ۲۰۱۵ سهم آنها به ۲۰ درصد یا بیشتر افزایش یافت.

سیاست های رقابتی هم انگیزه ای برای رشد بهره وری بود. بسیاری از کشورهایی که عملکرد برتر داشتند، به اهمیت شرکت های رقابتی بخش خصوصی پی بردند و محیطی را پرورش دادند تا این شرکت ها بتوانند سرمایه گذاری و رقابت داشته باشند. آنها به جای گزینش بخش های برنده یا شرکت های برنده، بر افزایش بهره وری در این بخش ها متمرکز شدند.

در نتیجه، بخش هایی که شرکت های بزرگ رشد سریع تری در آنها داشتند، بهره وری را بیش از همتایان خود افزایش دادند، حقوق بهتری به کارکنان خود پرداخت کردند و سطوح بزرگ تری از سرمایه گذاری را شناسایی کردند.

۳- نقش شرکت های بهره ور، ویژگی کلیدی اقتصادهایی با عملکرد برتر است

اقتصاددانان رشد و توسعه، در طول دهه ها به طور گسترده سیاست هایی را مستندسازی کرده اند که محرک رشد در اقتصادهای نوظهور بوده و این در حالی است که نقش این سیاست ها در رشد شرکت های رقابتی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. در ۱۸ اقتصادی که عملکرد برتر داشته اند، این شرکت ها نه تنها به افزایش GDP کمک کرده اند، بلکه به کاتالیزورهایی برای تغییر در داخل تبدیل شده اند.

در اینجا شرکت های بزرگ را شرکت های سهامی عام با درآمد سالانه حداقل ۵۰۰ میلیون دلار تعریف می کنیم. درآمد این شرکت ها از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۶ به نسبت GDP  تقریبا سه برابر شده است.

شرکت های بزرگ بر بخش هایی متمرکز می شوند که از تقاضای جهانی بهره می گیرند و این باعث صادرات بیشتر اقتصادهای با عملکرد برتر می شود. این شرکت ها با سرمایه گذاری روی دارایی ها، تحقیق و توسعه و آموزش شغلی با سرعتی بالاتر از بنگاه های کوچک و متوسط (SMEs)، بهره وری را بالاتر می برند و دستمزدهای بیشتری هم به کارکنان خود می پردازند. در کنار این اثرات مستقیم، شرکت های بزرگ به طور غیرمستقیم عامل تشکیل، رشد و بهره وری SMEها در زنجیره تامین خود هستند.

در اقتصادهای نوظهوری که عملکرد برتر دارند، صعود شرکت های بزرگ و سپس ماندن در آن جایگاه یک نتیجه مسلم نیست. تحلیل های مک کینزی نشان می دهد دینامیک های رقابتی در بسیاری از این کشورها (نه همه آنها) می تواند بی رحمانه باشد و تنها قوی ترین ها را حفظ کند.

شرکت های برتر در اقتصادهای نوظهور بیشتر توجه خود را به نوآوری اختصاص می دهند و ۵۶ درصد درآمد خود را از محصولات و خدمات جدید به دست می آورند که ۸ واحد درصد بیشتر از درآمد همان شرکت ها در اقتصادهای پیشرفته است.

۴- تحولات جهانی به معنی فرصت های بالقوه جدید برای اقتصادهای نوظهور است.

شرایط دنیا دائم در حال تغییر است. به عنوان مثال، در کشورهای در حال توسعه، تولید صنعتی زودتر از قبل به اوج خود می رسد و جریانات تجاری فرامرزی پویایی خود را از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ از دست داده است. درست است که این تحولات چالش هایی به دنبال دارد، اما اقتصادهای نوظهور می توانند از آن به عنوان فرصت استفاده کنند. سه تحول اساسی در چشم انداز جهانی که کلیه اقتصادهای نوظهور با آن روبه رو می شوند، عبارتند از:

اول، تغییرات جمعیت شناختی. تغییرات جمعیت شناختی بر اقتصاد جهانی تاثیر می گذارد. کاهش جمعیت در سن کار در برخی کشورها مثل آلمان و ژاپن، رشد اقتصادی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. همزمان، افزایش شهری شدن در اقتصادهای نوظهور، مصرف را در این کشورها افزایش می دهد.

دوم، تغییر الگوهای تجاری. برای اولین بار در تاریخ، اقتصادهای در حال توسعه در بیش از نیمی از حجم تجارت جهانی کالاها سهیم هستند. به طور کلی، سهم تجارت کالا در میان بازارهای نوظهور از ۸ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته است.

سوم، انقلاب دیجیتال. ارزیابی می شود که اتوماسیون پتانسیل این را دارد که بهره وری اقتصادهای در حال توسعه را تا ۰.۸ درصد بین سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۳۰ افزایش دهد. تکنولوژی های دیجیتال، مدل های کسب وکار جدیدی ایجاد کرده اند و بازارهای جدیدی گشوده اند. به عنوان مثال، شرکت M-Pesa در کنیا امکان نقل و انتقالات پولی از طریق موبایل را فراهم کرده است.

۵- اگر همه اقتصادهای نوظهور با آنهایی که عملکرد برتر دارند رقابت کنند، اقتصاد جهانی ۱۱ تریلیون دلار توسعه می یابد.

اگر کل ۵۳ اقتصاد نوظهور دنیا که عملکرد متوسط یا ضعیف دارند بتوانند به موفقیت های ۱۸ اقتصادی که عملکرد عالی در بهره وری دارند برسند، چه اتفاقی می افتد؟ این امر می تواند در آینده میانگین رشد بهره وری سالانه آنها را از ۱.۴ درصد بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به ۴.۲ درصد برساند. سه برابر شدن رشد بهره وری قطعا یک هدف جاه طلبانه است، اما این هدف در گذشته محقق شده و ۱۱ اقتصاد نوظهوری که بین سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ عملکرد برتر داشته اند به آن رسیده اند.

مناطق جغرافیایی همگی نقاط ضعف و قوت خودشان را دارند و همه آنها پتانسیل این را دارند که چرخه های رشد خود را تقویت کنند. در چشم اندازهای جهانی مختلف، می توانیم کشورهایی را شناسایی کنیم که الهام بخش کشورهای تازه وارد برای ورود به لیست عملکرد برتر هستند. برخی از این کشورها، به رشد GDP سرانه بیش از ۳.۵ درصد در سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ دست یافتند. پنج کشور بنگلادش، بولیوی، فیلیپین، رواندا و سریلانکا از جمله آنها هستند.

دسته دوم، کشورهای کنیا، موزامبیک، پاراگوئه، سنگال و تانزانیا هستند که پیشرفت های خوبی در محرک های کلیدی بهره وری، درآمد و تقاضا داشتند، اما هنوز نتوانسته اند به رشد ۳.۵ درصد برسند.

تغییر چشم انداز جهانی باعث می شود کشورهای در حال توسعه با رویدادهای متغیری روبه رو شوند که مسیرشان را به سوی عملکرد برتر، نسبت به کشورهایی که قبلا به این دستاورد رسیده اند، پرچالش تر می کند. با این حال، هم تک تک این کشورها و هم کل منطقه های آنها با فرصت های زیادی روبه رو هستند. شرکت هایی که در این کشورها فعالند می توانند همچون سیاست گذاران از این فرصت ها استفاده کنند. این فرصت طلبی برای نجات اقتصاد دنیا و نیز نجات صدها میلیون نفر از فقر، اهمیت زیادی دارد.

منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir