بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 7 آبان 1397      12:20

حلقه‌ اتصال سیاست‌گذار پولی

اقتصاد ایرانی: طی دو دهه اخیر چرخش قابل توجهی در سیاست های ارتباطی بانک های مرکزی اتفاق افتاده است. از اواخر دهه ۱۹۹۰ بسیاری از بانک های مرکزی که تا پیش از آن بر رازداری در اتخاذ سیاست های پولی تاکید داشتند، با مشاهده موفقیت سایر کشورها شفافیت در ارائه اطلاعات سیاست گذارانه را در دستور کار قرار دادند. نخستین سوال برای بانک های مرکزی در این فرآیند انتخاب اطلاعات لازم برای انعکاس است.

به گزارش دنیای اقتصاد، این اطلاعات اگرچه در کشورهای مختلف و با توجه به سیاست ها و اهداف بانک های مرکزی در قالب های مختلف منتشر می شود، اما روند کلی حرکت در ارائه اطلاعات از سوی بانک مرکزی طی سال های اخیر به ارائه تصویر روشن از وضعیت فعلی، سیاست های بانک مرکزی در تغییر روند شرایط فعلی و انعکاس وضعیت آتی اقتصاد متمرکز شده است. به واسطه اینکه بانک های مرکزی به «اعتبار» برای اثرگذاری بر انتظار عمومی نیاز دارند، سیگنال دهی بانک های مرکزی باید دقیق، شفاف و علمی باشد. به همین واسطه مقامات بانکی در اقتصادهای توسعه یافته عموما از ارائه سیگنال های مستقیم در قالب اظهارنظرهای شخصی خودداری کرده و سیگنال های مستقیم معمولا در قالب فرآیند رسمی ارتباطی بانک مرکزی که شامل انتشار گزارش های فصلی و برگزاری نشست های خبری بر مبنای تقویم زمانی مشخص است، ارائه می شوند. علاوه بر مکانیزم ارتباطی، بانک های مرکزی باید در انتشار اطلاعات خود جامعه هدف اطلاعاتی را در نظر بگیرند و در مکانیزم ارتباطی خود گروه های مختلف با منافع مختلف را لحاظ کنند.

چرخش به سمت اطلاع رسانی

«بن برنانکی» که به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی نجات دهنده اقتصاد آمریکا پس از بحران مالی این کشور بود، در یکی از نخستین واکنش های خود به بحران مالی در اقتصاد آمریکا، با حضور در یک برنامه تلویزیونی به مدت ۶۰ دقیقه و با ادبیاتی عامیانه با مردم آمریکا سخن گفت. برنانکی معتقد بود «گزارش های آکادمیک» فدرال رزرو صرفا بر منحنی های اقتصادی متمرکز شده است، این در حالی است که یکی از پارامترهای تعیین کننده در سناریوی آتی اقتصاد هر کشور، درک عمومی از این منحنی ها بود. شاید بتوان ریاست برنانکی بر فدرال رزرو را یک نقطه چرخش در مکانیزم ارتباطی فدرال رزرو با بازیگران اقتصادی دانست. این بانکدار برجسته معتقد بود: «تا زمانی که مکانیزم شفافی برای انعکاس سیاست های بانک مرکزی وجود داشته باشد، سیاست گذار پولی در بلندمدت از اتخاذ تصمیمات فرساینده مصون خواهد بود.»

طی یک و نیم دهه اخیر و با عیان شدن اثر مکانیزم ارتباطی سیاست گذار پولی بر رفتار اجتماعی و انتظارات عمومی، «سیاست های ارتباطی» به کلیدواژه ای پرتکرار در ادبیات بانکداری تبدیل شده است، تا جایی که به عقیده برخی کارشناسان، سیاست ارتباطی صحیح در رساندن برنامه های بانک های مرکزی به «نقطه هدف» چندان کم اهمیت تر از منطق محتوایی این سیاست ها نیست. بررسی های پژوهشگران نشان می دهد که با رایج تر شدن «هدف گذاری تورمی» در سیاست های بانک مرکزی، سیاست های ارتباطی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است، چراکه یکی از مهم ترین ابزارها برای اثرگذاری بانک مرکزی بر انتظارات عمومی و  هدایت اقتصاد به سمت نقطه هدف گذاری شده است. این در حالی است که پیش از دهه ۱۹۹۰ و شایع شدن «هدف گذاری تورمی» در سیاست بانک های مرکزی، سیاست گذاران پولی نه تنها اهمیت چندانی برای سیاست های ارتباطی قائل نبودند، بلکه برای ایزوله کردن تصمیمات خود از انگیزه های غیراقتصادی در بسیاری از موارد سیاست های خود را در محیط اطلاعاتی ایزوله طراحی و اجرا می کردند. اما پس از رواج رویکرد هدف گذاری تورمی و پس از سال ۲۰۰۰ بانک های مرکزی با درک اثرگذاری اطلاعات شفاف بر روند و نوسانات متغیرهای کلان اقتصادی، علاوه بر اطلاع رسانی در رابطه با وضعیت فعلی، اقدام به انتشار چشم انداز آتی متغیرهایی مانند نرخ بهره می کنند. می توان گفت که بانک مرکزی نیوزیلند (RBNZ) پیشرو ترین سیاست گذار پولی در طراحی چنین مکانیزم اطلاع رسانی در جهان بوده است. نکته جالب توجه این است که نیوزیلند اولین کشوری است که از سیاست هدف گذاری تورمی نیز استفاده کرده است.

به نظر می رسد یکی از شاخص های بانکداری مدرن، اصلاح شیوه اطلاع رسانی بانک های مرکزی است. در واقع سیاست گذاران این کشور عقیده داشتند برای داشتن نفوذ بیشتر در رابطه با انتظارات، سیاست های پولی باید با شفافیت بیشتری در معرض دید عمومی قرار بگیرد. پس از سال ۲۰۰۰ و با ظهور نشانه های موفقیت نیوزیلند در دستیابی به هدف مورد نظر، به تدریج سایر کشورها نیز شروع به انتشار گزارش «چشم انداز شاخص های اقتصادی» کردند.

اثر پیش نگر

بانک مرکزی آمریکا در سال ۲۰۰۸ و در پاسخ به شیوع نشانه های تزلزل مالی تصمیم گرفت نرخ اوراق قرضه فدرال رزرو را به صفر برساند. اما این سیاست در هفته های ابتدایی نتوانست تاثیر چندانی بر رفتار شهروندان آمریکایی بگذارد. انعکاس آمارهای روز آمریکا نتوانسته بود اثر چندانی بر فضای ذهنی شهروندان آمریکایی داشته باشد، بنابراین شاید انعکاس تصویر مورد انتظار از اقتصاد آمریکا  می توانست بر متغیرهای تصمیم گیری اقتصادی شهروندان اثرگذار باشد. در نتیجه مطابق با تجربه بانک مرکزی نیوزیلند،  ابزار مکملی به عنوان «گزارش پیش نگر» در دستور کار قرار گرفت. این گزارش های پیش نگر علاوه بر انعکاس مسیر مورد انتظار متغیرهای سیاستی، چارچوب کلی سیاست های پولی در آینده را نیز منعکس می کند. در حضور یک سیاست گذار معتبر، تصویر احتمالی روندهای آتی، با اثرگذاری بر انگاره های ذهنی بازیگران اقتصادی به یک امکان تبدیل می شود، بنابراین این گزارش ها در صورت تحقق، اثرگذاری این ابزار ارتباطی در آینده را نیز بیش از پیش افزایش خواهد داد. به این ترتیب به تدریج استفاده از داده های پیش نگر عمومیت یافت و بسیاری از کشورها از این ابزار اطلاعاتی برای پیشبرد سیاست های پولی خود استفاده کردند. نکته حائز اهمیت در انتشار گزارش های پیش نگر این است که واگرایی واقعیت پیش رو از پیش نگری سیاست گذار پولی نه تنها اعتبار این گزارش ها که اعتبار آماری و حاکمیتی سیاست گذار را مخدوش خواهد کرد.  در ادبیات سیاست گذاری عمومی،  ارتباط سیاست گذارانه در قالب فعالیت های بانک مرکزی قابل تفکیک به سه نوع اثر ارتباطی است؛ ارائه سیگنال های غیرمستقیم، ارائه سیگنال های کیفی مستقیم و ارائه سیگنال های کمی مستقیم. ارائه هر گونه سیگنال اشتباه به خصوص سیگنال های مستقیم می تواند بانک های مرکزی را به سیاست گذاری کم اثر در فضای اقتصادی تبدیل کند. به همین واسطه کمتر دیده می شود که مقامات بانک مرکزی جداگانه به ارائه سیگنال های مستقیم در اقتصاد بپردازند و این خط دهی ها عموما در قالب گزارش های بانک مرکزی است که در اقتصادهای مدرن بر مبنای یک تقویم زمانی مشخص منتشر می شوند. بر مبنای روال مرسوم در اطلاع رسانی بانک های مرکزی در بانکداری مدرن، روسای بانک مرکزی نیز برای اظهارنظر درباره برنامه ها و سیاست های بانک های مرکزی معمولا بر مبنای برنامه زمانی مشخص در کنفرانس های خبری شرکت می کنند. گزارش های سیاستی بانک های مرکزی که در عموم کشورهای توسعه یافته منتشر می شود معمولا به انعکاس چشم انداز موردنیاز از متغیر سیاستی بانک مرکزی می پردازد. بررسی گزارش های منتشر شده از سوی بانک های مرکزی کشورهای مختلف نشان می دهد که این متغیر در آمریکا نرخ بهره فدرال رزرو، در سوئد نرخ بهره ریپو و در نیوزیلند به صورت نرخ بهره ۹۰ روزه منتشر می شود. بانک مرکزی نروژ در انتشار گزارش های پیش نگر خود سناریوها و احتمالات مختلف را در رابطه با متغیرهای کلان اقتصادی نیز منتشر می کند. این گزارش ها معمولا در سیکل های سه ماهه منتشر می شوند و به عنوان مبنای سیاست های بانک مرکزی و رفتار اقتصادی عمومی ایفای نقش می کنند. داده های منعکس شده در این گزارش ها نیز یا از پردازش و مدلسازی آماری و یا از نظرسنجی از برخی از اقتصاددانان حاصل می شود و در سیکل زمانی فصلی به انتشار عمومی می رسد. موفقیت گزارش های پیش نگر در افزایش امکان مدیریت پولی کشورها باعث شد تا در دهه گذشته علاوه بر کشورهایی که از سیاست هدف گذاری تورمی استفاده می کنند، کشورهایی مانند ژاپن که از این لنگر تورمی استفاده نمی کنند نیز انتشار گزارش های پیش نگر را در دستور کار قرار دهند.

دو چالش در انعکاس اطلاعات

پس از اینکه بانک مرکزی تصمیم گرفت چه اطلاعاتی را به انتشار برساند انتخاب جامعه هدف اطلاعات از اهمیت بسیاری برخوردار است. بر مبنای توصیه های بانک جهانی سیاست گذار پولی باید در انتشار اطلاعات طیف گسترده مخاطبان و منافع متفاوت این گروه ها را درنظر بگیرد. به همین دلیل گزارهای بانک مرکزی در برخی از موارد شامل زبانی عامیانه در بیان مسائل به خانوارها می شود، چراکه بیان اطلاعات در قالب نمودارها و داده های خام ممکن است در فرآیند پردازش تحت تاثیر جانبداری کارشناسان قرار گیرد. چالش دیگر در انعکاس اطلاعات آماری انتخاب ابزار اطلاع رسانی است. «آندرو فیلاردو» کارشناس بانک جهانی در گزارشی که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده است، ابزار ارتباطی در بانک های مرکزی مختلف را بررسی کرده است. نتایج یافته های این پژوهشگر انتشار گزارش هایی بر مبنای سیکل مشخص و انعکاس سیاست های بانک مرکزی در قالب تریبون رسمی را به عنوان مرسوم ترین راه حل های ارتباطی در انعکاس آمار معرفی کرده است، اما به عقیده این کارشناس بانک جهانی کارآترین ابزار ارتباطی بانک مرکزی نه قالب نوشتاری و بیانی آمار و سیاست ها که اعتبارعلمی و شیوه اجرای این سیاست هاست.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir