بانک مرکزی و معمای تک نرخی کردن ارز

دولت از ابتدای امسال بر اجرای سیاست ارز تک نرخی تأکید کرده است.

این موضوع در لایحه بودجه سال92 با عنوان ارز شناور مدیریت شده گنجانده شده بود اما نمایندگان مجلس در نهایت وظیفه تصمیم گیری در این بخش را به شورای پول و اعتبار واگذار کردند. با وجود این، بانک مرکزی و دیگر نمایندگان دولت که اکثریت کرسی های شورای پول و اعتبار را در اختیار دارند در این روزها بارها از تک نرخی شدن ارز سخن گفته اند.

حذف ارز مرجع و حتی ارز مبادله ای به عنوان برنامه بانک مرکزی در سال جاری اعلام شد. برای این کار حتی در مقطعی بخشنامه حذف ارز مرجع از واردات ابلاغ شد که به دلیل تبعات آن بار دیگر برخی کالاها ارز مرجع دریافت کردند؛ هرچند که هنوز هم دارو و برخی کالاهای اولویت اول و دوم، از دریافت ارز مرجع محروم هستند. هرچند روی این سیاست اجماع وجود دارد اما نکته اینجاست که اجرای این سیاست به پشتوانه ارزی قابل توجهی نیاز دارد که تزریق آن به بازار راهکاری در مقابل رشد بی رویه قیمت خواهد بود.

ضرورت انضباط مالی

در این زمینه احمد حاتمی یزد کارشناس مسائل بانکی گفت: اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز به انضباط مالی بالایی نیاز دارد که این انضباط در دولت فعلی وجود ندارد. در ابتدای دهه80 این سیاست اجرا شد که با کاهش نرخ تورم هم همراه بود اما آن زمان این کار با نظم و انضباط شدید مالی انجام شد و اراده کافی نیز برای آن وجود داشت. این مدیر سابق بانکی ادامه داد: با این میزان بی نظمی و قانون گریزی که از دولت دیده شده، تک نرخی کردن ارز امکان پذیر نیست.

تا زمانی که نظم و قانون به مناسبات اقتصادی بازنگردد امکان برقراری آرامش و تک نرخی کردن ارز وجود ندارد. وی افزود: فساد، تورم و بیکاری محصول ارز چند نرخی است. ارز چند نرخی موجب می شود آنها که دارای نفوذ هستند از رانت استفاده کنند و آنها که نفوذ ندارند و فاسد هستند از طریق ارتشا به اهداف شخصی برسند و اختلاس هایی نظیر اختلاس 3هزار میلیارد تومانی حادث شود.

نبود پشتوانه ارزی

دکتر مهدی تقوی اقتصاددان هم معتقد است: شواهد نشان می دهد، بانک مرکزی تحت فشار کمبود ارز قرار دارد. در این شرایط حذف ارز مرجع و مبادله ای از واردات و اعمال سیاست تک نرخی موجب می شود تا تقاضای ارزی قابل توجهی در بازار ایجاد شود و این موضوع نرخ ارز را با افزایش مواجه خواهد کرد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر بانک مرکزی پشتوانه ارزی لازم برای ارز تک نرخی را داشت که هیچ گاه اجازه نمی داد، ارز چند نرخی شود. اکنون هم این پشتوانه وجود نداردتا بتوان قیمت دلار را روی 2هزار و 450تومان نگاه داشت. در این مقطع ایجاد شوک جدید به بازار ارز و افزایش نرخ آن، تورمی دیگر را به وجود خواهد آورد.

فعلا امکان پذیر نیست

شورای پول و اعتبار باید توجه داشته باشد که تک نرخی شدن ارز که از سوی دولت به عنوان سیاست ارزی سال جاری اعلام شده است در کوتاه مدت قابل اجرا نیست. باید در این خصوص سیاست مدبرانه دیگری در پیش گرفته شود به گونه ای که نیازها طبقه بندی شود و برای هرطبقه بر مبنای نیاز ارز اعطا شود. چراکه محدودیت ها برای بانک مرکزی در سال جاری هم ادامه دارد و این موضوع مانع اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز در کوتاه مدت است. هرچند که جهت کلی حرکت باید به سمت این سیاست پیش رود اما با این میزان پشتوانه ارزی، طی شش ماه این امر امکان پذیر نخواهد بود.