مگر علم غیب داشتیم؟!

رضا زندی: گفت وگو با وزیری که روزهای پایانی وزارتش را می گذراند ساده نیست. خاصه آنکه وزیر نفت باشد. نفتی که هشت سال بر مدار احمدی نژاد چرخیده است. با آن همه حوادث عجیب و غربیش! قرارمان این است که با محور تحریم و تاثیرش در پروژه های صنعت نفت با محور پارس جنوبی گفت و گو کنیم. پالایشگاه فارهای 15و16 هفته گذشته نصفه و نیمه افتتاح شده است.

میزش را پایین اتاقش به گونه ای گذاشته که حتی می توان پرونده ها و  قاب صندوقش را دید. بطرهای حاوی عرقیجات گیاهی اش هم روی میز است. بیژن نامدار زنگنه، این هفته بعنوان وزیر نفت دولت روحانی به مجلس معرفی می شود. بی تردید بعد از وزارتش، دکور اتاق وزارتی را متحول خواهد کرد. همانگونه که نفت را.  گفت و گوی هفته نامه آسمان با او را میخوانید:

*آقای وزیر، مایلم خیلی صریح صحبت کنیم. در هشت سال گذشته، صنعت نفت آسیب های زیادی دیده است. دشواری های شرایط تحریم بر کسی پوشیده نیست. اما تغییرات متعدد مدیریتی در صنعت نفت و بی تدبیری هایی که در دولت های نهم و دهم صورت گرفت زیان های زیادی را به صنعت نفت وارد کرده است. چهار وزیر و سه سرپرست (با لحاظ سرپرستی رئیس جمهور) در وزارت نفت، آنهم در هشت سال  چطور قابل توجیه است؟! انتصاب مدیرانی بی تجربه و گاهاً کم لیاقت، به جای مدیران کارکشته و امتحان پس داده که به تحریم ارتباط نداشت. نمونه های متعددی در این زمینه وجود دارد. سوال اولم این است که چرا دولت در زمانی که کشور و صنعت نفت در شرایط سخت تحریم قرار دارد چنین عدم ثباتی را در مدیریت صنعت نفت رقم زد؟ چرا مدیران باتجربه را کنار زد و مدیران کم تجربه و در مواردی غیرمسلط به کار را به میدان آورد؟ این رویکرد به صنعت نفت خسارت زد.

وزارت نفت تغییرات داشته است بالاخره 3 وزیر قبل از من منصوب شده اند. من 24 ماه در وزارت نفت حضور داشته ام که با بدشانسی بعد از زمان کوتاهی به تحریم ها برخورد کردیم.

*البته قبل از تحریم های جولای 2012 هم صنعت نفت با تحریم هایی مواجه بود. اما شدتش مثل امروز نبود که شامل فروش نفت،  انتقال پول و حمل و بیمه آن باشد.

به هرحال در صنعت نفت، مثل امروز هیچ وقت تحریم نشده بودیم. فروش نفت ایران هیچ گاه تحریم نبود. حتی زمان جنگ تحمیلی هم فروش نفت مان مورد تحریم قرار نگرفت. کالا و تجهیزات صنعت نفت، جز در موارد و کالاهای بسیار خاص، هیچ وقت مثل حالا تحریم نبود. در حقیقت تحریم های گسترده صنعت نفت ایران 20 ماه است که آغاز شده است.

*آقای قاسمی، پاسخ سوال اولم را نگرفتم. پس مایلم توضیحات تان را درباره آن مطالب بشنوم.

بنده می توانم فقط درباره دوره وزارت خودم توضیح دهم. به هر حال تغییرات مکرری در سال های قبل از وزارتم در صنعت نفت اتفاق افتاده بود. من باید چکار می کردم. دو مساله پیش رویم بود، اول اینکه من هم تغییرات بسیار عمده ای در صنعت نفت ایجاد کنم. اگر این کار را می کردم به دلیل اینکه فرصت وزارتم تا دولت بعدی 22 ماه بیشتر نبود، عملا صنعت نفت دوباره دچار دگرگونی می شد. دولت بعدی هم که برسر کار می آمد می خواست تغییرات مدنظر خودش را اعمال کند. به همین دلیل احساس می کردم اگر بخواهم تغییرات زیادی در مدیریت صنعت نفت ایجاد کنم با توجه به فرصت محدود باقی مانده تا پایان دوره وزارتم، عملا امکان چنین کاری را نداشتم. چراکه تا مدیریت های جدید می خواستند با کار آشنا شوند، دولت تمام شده بود.

*شرایط تحریم هم بر تصمیم شما برای تغییرات مدیریتی تاثیر داشت؟

بله. اتفاقا مساله دوم پیش رویم همین بود. به خاطر شرایط تحریمی، عملا امکان تغییرات مکرر مدیریتی در صنعت نفت وجود نداشت. این کار، ما را با مشکل مواجه می کرد.

*چرا با مشکل مواجه می شدید؟

برای اینکه فرصت نداشتیم. تا سیستم جدید آشنا به کار شوند مشکلات درست می شد.

*وزرای قبل از شما که تغییرات مدیریتی زیادی انجام دادند فکر می کردند فرصت شان زیاد است؟!

بنده کاری به گذشته ندارم. چون مربوط به کارنامه دیگران است، خودشان باید جواب دهند. من که پاسخگوی اعمال دیگران نیستم. وقتی وارد صنعت نفت شدم تلاش کردم تغییرات را به حداقل برسانم تا دوران اندک باقیمانده تا پایان دولت دهم را پشت سر بگذارم و صنعت آرامش بیشتری داشته باشد.

*فقط به عنوان نمونه می خواهم به یک تغییر اشاره کنم که در شرایط بسیار دشوار حمل و فروش نفت کشور بسیار قابل تأمل بود. این تنها یک نمونه است وگرنه تغییرات قابل ذکر زیادی وجود دارد. مدیری که بیش از 20 سال در مدیریت شرکت ملی نفتکش تجربه داشته و حتی در شرایط سخت جنگ تحمیلی، نفت جابه جا کرده است برکنار می شود و بعد مدیری جایگزین وی می شود که حتی یک روز هم در صنعت نفت و نفتکش تجربه ندارد. او هم بعد از حدود یک سال در زمان شما برکنار و فرد تازه ای جایگزین می شود. این واقعا چه طور قابل توجیه است؟

تغییر کسی که بیش از 20سال در یک مجموعه مدیر بوده حتما خوب است. هم به نفع سازمان بوده است هم به نفع خودش. اگرچه تغییرات با هیأت مدیره است و شرکت نفتکش خصوصی است.

*مخالف ایجاد تغییر در مدیریت های 20 ساله نیستم اما آیا به جای ایشان شخص صاحب صلاحیتی منصوب شد؟ اگر اینطور بود که یک سال بعد عزل نمی شد!

قبول دارم. این هم حرف درستی است که پرسیده شود آیا این تغییر توانست در این شرایط به کشور کمک کند یا خیر.

*جنابعالی می گویید عملکرد وزرای قبل از شما به خودشان مربوط است. حالا می خواهم از زاویه دیگری سوال کنم. شما محصول عملکرد سه وزیر و دو سرپرست قبل از خود را دریافت کردید. وزارت نفت وقتی به شما تحویل شد چه حال و روزی داشت؟

بنا ندارم در این باره قضاوت کنم. مایلم دیگران قضاوت کنند. بنده می توانم جداول و عملکرد دوره 22ماهه خودم را به مردم و متخصصان تقدیم کنم. هرچند واقفم که این عملکرد با نقصان روبه روست و نتوانستیم آن خدمتی را که شایسته مردم است، انجام دهیم.

*حالا من کمی توضیح می دهم. جنابعالی پس از وزارت، در سخنرانی های مختلف گفتید که تحریم ها بر صنعت نفت اثر ندارد. حتی خاطرم هست که یکبار در مصاحبه ای که باهم داشتیم اعلام کردید اگر نفت ایران را تحریم کنند، قیمت نفت به 250 دلار می رسد. اما هرگز اینطور نشد. وضعیت دولت هم که روشن است. یادمان نرفته است که تحریم ها را کاغذپاره خواندند. این در حالی است که در این روزها همه مشکلات به دوش تحریم انداخته می شود. این درست که تحریم، اثرات زیانبار زیادی دارد اما خساراتی که ناشی از سوءمدیریت، تغییرات مکرر مدیریتی، انتصاب افراد بی تجربه و گاها نالایق بوده است را در کدام حساب باید گذاشت؟

تحریم ها مرحله به مرحله بود. ابتدا تحریم های هشدار دهنده را داشتیم. بعد وارد مرحله تحریم های بازدارنده شدیم و سپس به قول اروپایی ها تحریم های فلج کننده اعمال شد.

تحریم کنندگان، تحریم ها را مرحله به مرحله اجرا کردند. بدیهی است هر مرحله ای اثر خودش را داشته است. کسی از تحریم استقبال نمی کند حتی به میزان اندکش. هیچ کس از تحریم بودن دفاع نمی کند. همیشه هم به دنیا گفته ایم که شما با اعمال تحریم ها علیه نفت ایران، از انرژی به عنوان سلاح استفاده کرده اید. آنها نباید با تأمین و امنیت انرژی در دنیا برخورد سیاسی کنند. ماهم به عنوان تولیدکننده نفت، از آن به عنوان سلاح استفاده نکردیم. اما اینکه ما در شرایط تحریم چکار کردیم، همیشه گفته ام که کشور را با اقتصاد مقاومتی اداره کرده ایم.

*ظاهرا نتوانستم منظور سوالم را درست منتقل کنم. معتقدم شما موضوعات صنعت نفت را شفاف مطرح نکرده اید، از تاثیر سوءمدیریت ها در عقب ماندگی های صنعت نفت گرفته تا اثرات تحریم ها. اجازه دهید مثال دیگری بزنم. بعد از آنکه اروپا خرید نفت از ایران را تحریم کرد و نفت نخرید جنابعالی اعلام کردید ایران فروش نفت به اروپا را تحریم می کند. این شیوه درست است؟

این مواضع، مواضع مقابله ای است.

*وقتی جنابعالی به عنوان وزیر اینطور صحبت می کنید بعد نمی توانید توقع داشته باشید که مردم یا رسانه ها حرف های دیگر شما را درباره میزان تاثیرات تحریم ها بپذیرند، هرچند که این تاثیرات منفی وجود داشته باشد. وزیر قبل  از شما هم همینطور بود. وقتی آقای میرکاظمی 35 ماه را برای انجام پروژه های تازه پارس جنوبی اعلام کرد  اغلب متخصصان و رسانه ها اعلام کردند که چنین چیزی امکان ندارد. آقای وزیر، به نظر شما با این روش ها، اعتماد مردم به سخنان مسوولان و آمار و ارقام اعلامی سلب  نمی شود؟

آمار رسمی نمی تواند درست نباشد. به طور مثال اگر کسی آمار بانک مرکزی را قبول نداشته باشد چه آماری را می خواهد قبول کند! اما در مورد تحریم ها، همانطور که گفتم این تحریم ها پله به پله اجرایی شد. حتی ممکن است تحریم های جدیدتری هم اعمال کنند. تحریم ششم فوریه یک تحریم بود. تحریم دهم تیر، تحریم دیگری بود. تحریم ها را مرحله به مرحله اعمال می کنند، ماهم باید مرحله به مرحله با آن مقابله کنیم و مقابله کردیم. جدا از همه این مواردی که شما گفتید باید عرض کنم وقتی کشور و صنعت نفت تحریم های به قول غربی ها، فلج کننده را تجربه می کند و همچنان روی پای خود ایستاده و اداره می شود کار ساده ای نیست. ببینید صنعت نفت ایران را تحریم کردند که سه اتفاق بیفتد، اول اینکه ما نتوانیم نفت و محصولات پتروشیمی بفروشیم. دومین هدفشان این بود که تولید و نگه داشت ظرفیت نفت در داخل کشور با مشکل مواجه شود و سومین هدفشان این بود که از توسعه صنعت نفت جلوگیری کنند.

*در مقابله با هدف دوم تحریم یعنی جلوگیری از تولید و نگه داشت ظرفیت تولید نفت، گاز و پتروشیمی چه کردید؟

مردم خودشان دیده اند. بعد از 20 ماه تحریم، کشور با مشکلی برای تأمین نیازهای انرژی از قبیل نفت، فرآورده، گاز و محصولات پتروشیمی مواجه نشده است. تازه ما قبل از 20 ماه، گازوئیل و سوخت جت صادر نمی کردیم اما الان این محصولات را صادر می کنیم. واردکننده عمده LPG بودیم اما الان این محصول را صادر می کنیم. بنزین را هم تقریبا به اندازه نیاز کشور تولید می کنیم. بنابراین نه تنها در تأمین نیازهای انرژی داخل کشور با مشکل مواجه نشدیم بلکه توانمندی های خود را تقویت کردیم و در صادرات هم وارد شدیم. هرچند نفت خام را کمتر صادر کردیم. مثلا توسعه پالایشگاه ها را که از سال های 85 و 86 شروع شده بود سرعت دادیم و چهار پالایشگاه شازند، لاوان، تهران و آبادان را هم در بخش توسعه ظرفیت، هم در بخش افزایش کیفیت فرآورده های تولیدی به بهره برداری رساندیم. فقط پالایشگاه شازند 8 میلیون لیتر بنزین به تولیدات کشور اضافه کرده است. توسعه پالایشگاه تبریز را هم تا پایان مرداد و توسعه پالایشگاه های اصفهان و بندرعباس هم به ترتیب در شهریورماه و تا پایان سال به پایان می رسد. تحریم کنندگان به دنبال این بودند که نتوانیم بنزین کشور و فرآورده تولید کنیم. الان هم نمی توانم بگویم اگر آنها به اهدافشان می رسیدند چه می شد. اینها بحث های محرمانه کشور است.

*در این مصاحبه نمی خواهم به تأخیر پروژه های پالایشگاهی اشاره کنم. حتی نمی خواهم به سرنوشت پالایشگاه ستاره خلیج فارس بپردازم یا به سوءمدیریت هایی که باعث شد قسمتی از پالایشگاه آبادان در روز افتتاح، منفجر شود. بالاخره قابل لمس بود که کشور در این شرایط سخت با کمبود فرآورده به ویژه در فرآورده های استراتژیکی نظیر بنزین و گازوئیل روبه رو نشد. بپردازیم به وضعیت توسعه بخش های مختلف صنعت نفت که به قول شما جلوگیری از آن، هدف سوم تحریم کنندگان بود.

به صراحت می گویم توسعه در صنعت نفت هیچگاه تعطیل نشد. حتی در سال های 90 و 91 حجم سرمایه گذاری انجام شده در صنعت نفت بیش از زمان قبل تحریم بود. با ارقام و اعداد عرض می کنم.

*آقای وزیر، چطور این حرف را می زنید؟ مگر می شود کشور در شرایط سخت تحریم باشد و حتی نتوان پول نفت فروخته شده را به راحتی منتقل کرد، آن وقت گفت که سرمایه گذاری توسعه ای در زمان تحریم بیشتر از قبل بوده است؟!

با آمار و ارقام عرض می کنم.

*همان آماری که نتیجه اش اعلام سرمایه گذاری 46 میلیارد دلاری در پارس جنوبی است؟! آقای ترکان که علنا به آن اشکال گرفتند!

آقای ترکان یک روز در تلویزیون اعلام کردند که باید دولت جدید بررسی کنند که این 46 میلیارد دلار که دولت می گوید در پارس جنوبی هزینه کرده است، کجاست؟ بعد از آن به ایشان گفتم: «آقای ترکان، این آمار را از کجا آورده اید؟» گفتند: «به من داده شده» به همین دلیل به ایشان توضیح دادم که این 46 میلیارد دلار کل قرارداد پارس جنوبی است. کسی نگفته است که 46 میلیارد دلار  در پارس جنوبی هزینه شده است؟! رقم قراردادی که برای توسعه 17 فازی که در پارس جنوبی داریم، 46 میلیارد دلار است.

*آقای مهندس، به گوش شنیده ایم که برخی مدیرانتان حتی آمار و ارقام مربوط به تفاهم نامه ها را هم جزو آمار سرمایه گذاری ها ذکر می کنند!

اصلا اینطور نیست. بنده به عنوان وزیر نفت آمار هزینه ها و میزان پول هایی را که تاکنون هزینه شده است، عرض می کنم. ما می توانیم هزار تفاهم نامه داشته باشیم. اما آمار رسمی، آماری است که وزارت نفت آن را با امضا و به صورت رسمی اعلام می کند. اینکه یک نفر کارشناس بیاید آماری بدهد که آمار رسمی نیست.

*نگفتم کارشناس. گاهی حتی مدیران شما هم چنین آماری داده اند. الان به دلیل کمبود وقت نمی خواهم وارد این مجادله شوم. جنابعالی به عنوان وزیر نفت بفرمایید در سال های 91 و 92، دقیقا چقدر در فازهای پارس جنوبی هزینه شده است؟

در کل 17 فاز پارس جنوبی که در حال اجرا داریم، تاکنون 29 میلیارد دلار هزینه شده است.

*این آمار برای دو سال گذشته است؟

خیر. ولی عمده اش برای دو سال گذشته بود.

*این 29 میلیارد دلار را از کجا آورده اید؟

وقتی سرمایه گذاری خارجی محدود شد، روش هایی را برای جذب سرمایه، پیش گرفتیم. اولینش، ایجاد صندوق تأمین مالی انرژی بود. ظرف دو سال گذشته 5/8 میلیارد دلار از صندوق تأمین مالی انرژی بانک ملت، پول گرفته و هزینه کرده ایم. بیش از 16 میلیارد دلار از بانک مرکزی گرفتیم. به جای اینکه ذخایر بانک مرکزی در خارج از کشور نگهداری شود تفاهم کردیم تا آن را در صنعت نفت سرمایه گذاری کند تا سود بیشتری بگیرد.

*یعنی این 16 میلیارد دلار دریافت شده، یا تنها قرارداد دریافتش بسته شده است؟

این عدد حرف و تفاهم نامه نیست. این پول را گرفته ایم و هزینه کرده ایم. عددش هم بیش از 16 میلیارد دلار است. بخشی از سرمایه ها را هم از طریق فروش اوراق مشارکت ارزی و ریالی تأمین کرده ایم.

*آقای قاسمی، فرض کنید تحریم ها نبودند و شرکت های خارجی می توانستند در توسعه فازهای پارس جنوبی مشارکت کنند. در آن صورت شما حاضر بودید که این سرمایه گذاری ها را با حضور شرکت های خارجی انجام دهید یا باز هم می خواستید پروژه ها را فقط به پیمانکاران خاص ایرانی بدهید؟

کسی مخالف حضور سرمایه گذاری شرکت های خارجی نیست، همیشه استقبال کرده ایم. همیشه از آنها دعوت کردیم که به ایران بیایند و سرمایه گذاری کنند. کشورهای غربی ما را تحریم کرده اند. وگرنه ما که از حضور شرکت های خارجی در صنعت نفت ایران برای سرمایه گذاری استقبال می کنیم. منتها خارجی ها هم نباید فکر کنند که با عدم حضور آنها در ایران، توسعه صنعت نفت متوقف می شود که متوقف هم نشده است. بلکه دستاوردهای بسیار مهمی هم به دنبال داشته است.

* چرا با وجود این سرمایه گذاری 29 میلیارد دلاری، پروژه های پارس جنوبی مطابق برنامه پیش نرفته است؟ خوشحال می شوم آمار هر فاز را به صورت مقایسه ای بدهید.

بنده آمار کنترل پروژه فازها را در زمان مسوولیت خودم می گویم تا زمان بندی ها روشن شود. این آمار هم برای امروز تهیه نشده است. ببینید در 10 فاز قبلی مشکل تأخیر کالا و تجهیزات نداشتیم. مشکل تأمین مالی نداشتیم و بزرگ ترین پیمانکاران دنیا برای مان کار می کردند اما در فازهای جدید یا این شرایط را اصلا نداشتیم و خیلی کم داشتیم. وقتی پیمانکاران خارجی رفتند یکی از کارهای مهم ما این بود که پیمانکاران داخلی را سازماندهی و آماده انجام پروژه کنیم. امروز چهار، پنج پیمانکار بزرگ داریم. با اطمینان هم می گویم که وضع شان قابل مقایسه با دو سال پیش نیست و این یک دستاورد است.

*آقای وزیر، مساله ای که در زمینه آمار پیشرفت پروژه ها وجود دارد که اتفاقا باعث عدم صحت آمار هم می شود این است که وقتی سفارش یک کالا را می دهند قبل از اینکه کالا برسد و نصب شود آن را جزو پیشرفت پروژه منظور می کنند، حال آنکه ممکن است به خاطر مشکلات تحریم، در ساخت و ارسال این کالا، زمان بندی پروژه رعایت نشود.

اینکه می گویید درست نیست. بگذارید کامل ترش را به شما بگویم. در برنامه WBS پروژه که روز اول شروع کار ایجاد می شود وقتی کالایی سفارش داده می شود به محض شروع به ساخت، 25 درصد در مورد آن کالا پیشرفت ثبت می شود. این در نرم افزار قید شده است. حالا ممکن است ساخت این کالا، 2 سال طول بکشد. هر مرحله از آن را به عنوان گزارش پیشرفت در نرم افزار قید می کنند. این برنامه هم از قبل بوده است. قبل از سفارش کالا اقدامات زیادی لازم است انجام شود که جزء زمانبندی است.

*الان در ساخت پروژه های پارس جنوبی چقدر به کالاهای خارجی و وارداتی متکی هستید؟

در فازهای گذشته بعضاً بیش از 80 درصد کالاها و تجهیزات مورد نیاز در پارس جنوبی را از خارج و عمدتاً از کشورهای اروپایی وارد کرده ایم. امروز این واردات انجام نمی شود. در برخی موارد با وجود اینکه صددرصد از پول کالا را پرداخت کرده بودیم، آن را ندادند و مجبور شدیم تا دوباره این کالا را در داخل کشور بسازیم. خب اینها زمان می برد.

*ممکن است بخواهم درباره کالاهایی که صددرصد از پولش را پرداخت کرده اید اما آن را به ایران ندادند چند مثال بزنید؟

موارد بسیار زیادی داریم که صددرصد پولش را پرداخت کرده ایم، کالا هم ساخته شده است اما نتوانستیم آن را به کشور منتقل کنیم از این موارد زیاد داریم.

*وضعیت پول هایی که پرداخت کردید چه می شود؟

پولش همان جاست. کالا هم هست تا زمانی که بتوانیم آن را وارد کشور کنیم. اینطور کالاها را بسته به نیاز پروژه، یا دوباره در کشور ساخته ایم یا ساختش را به یک کشور دیگر سفارش داده ایم.

*آقای قاسمی، تحریم ها چقدر اجرای پروژه را در ایران گران تر کرده است؟

باید محاسبه کرد، اما طبیعی است که تحریم هزینه اجرای پروژه ها را قدری بالا می برد. تحریم ها دو ضرر برای پروژه ها دارد؛ یکی اینکه زمان را مقدار بالا می برد و دوم آنکه هزینه ها را کمی افزایش می دهد. اما دستاوردهای بزرگی برای اتکاء به توان داخل وجود دارد که به نظرم ارزش آن کمتر از این نیست.

*می خواهم از زبان شما آمار دقیقی از زمان بندی فازهای پارس جنوبی بشنوم تا بتوانیم درباره آن قضاوت کنیم.

فاز 12 پارس جنوبی را با 46 درصد پیشرفت تحویل گرفتم. الان بعد از 22 ماه 90 درصد تحویل می دهیم. در این فاز و با این شرایط تحریم، رکورد پالایشگاه سازی در دنیا را زده ایم. یعنی متوسط پیشرفت ماهانه بیش از 5/2 درصد.

*قبل از اینکه به فازهای دیگر برسیم درباره فاز 12 سوالی دارم. چرا سال گذشته رسما اعلام شد که فاز 12، در بهمن ماه سال 91 افتتاح می شود و حتی در سایت رسمی پروژه هم روی این زمان تاکید شد در حالی که شما می گویید 9/89 درصد پیشرفت داشته است. اینجاست که می گویم درباره زمان بندی پروژه ها و درصد پیشرفت آن، خبرهای درستی منتشر نشده است.

فقط به یک نکته اشاره می کنم. در یک قلم کالا، 360 «ولو» هوشمند به یک کشور اروپایی سفارش داده بودیم. این «ولو»ها ساخته شده بود اما به ایران ندادند. مجبور شدیم به یک کشور دیگر سفارش دهیم. حداقل شش ماه وقت برد تا آن کشور جدید این «ولو»ها را بسازد. الان همه کالاهای فاز 12 حل شده.

*شما این مسائل را می دانستید و زمان بندی افتتاح فاز 12 را اعلام کردید. چرا این کار را کردید؟

از کجا می دانستیم. مگر علم غیب داشتیم.

*آقای وزیر، وقتی برای افتتاح یک پروژه زمانی را  اعلام می کنید یعنی اینکه این پروژه تمام شده و تست شده است.

اینطور نیست. پروژه زمان بندی دارد. وقتی 10 درصد پروژه باقی مانده و قرار است به طور مثال در پنج ماه به پایان برسد و کارها هم در حال انجام است، زمان افتتاح پروژه را مشخص می کنیم.

*حالا چرا فاز 12 براساس زمان بندی اش افتتاح نشد؟

یک موردش همان جریان «ولو»هایی بود که به آن اشاره کردم. یک دلیل دیگر هم در مورد بدقولی یک شرکت خارجی نهفته بود که حالا نمی توانم موضوعش را باز کنم. ما برای پروژه های بزرگ برنامه داریم و براساس برنامه صحبت می کنیم، اما در شرایط فعلی خیلی نمی توان روی برنامه حساب کرد.

*در همین فاز 12، شما گفتید پروژه 9/89 درصد پیشرفت داشته و رکورد پالایشگاه سازی را در شرایط تحریم جابه جا کرده اید اما نگفتید چاه ها چقدر پیشرفت کرده اند. چون بالاخره، آنچه مهم است چاه ها هستند؛ چون گاز از آنجا بالا می آید.

در حال حاضر فاز 12 به ما گاز می دهد. اینطور که می گویید نیست. فاز 12 در حفاری بسیار پیش رفته است.

*اینطور هست آقای مهندس! ما خاطره فازهای 9 و 10 را در ذهن داریم. دو سال بعد از افتتاح پروژه، هنوز چاه ها تکمیل نشده بود.

من فعلا درصد کل پروژه را به شما می گویم. 10 درصد باقی مانده در فاز 12 بیشتر کارهای راه اندازی پروژه است. اکثر کارهای اجرایی اش تمام شده است.

*در فاز 15 و 16 که این روزها می خواهید بخشی از پالایشگاه آن را بهره برداری کنید چه کرده اید؟

این دو فاز را با 63 درصد تحویل گرفتم و با 92 درصد تحویل می دهم.

*فازهای 17 و 18 را چطور؟

این فازها را با 49 درصد پیشرفت تحویل گرفتم، با 80 درصد پیشرفت تحویل می دهم.

برسیم به فازهای 35 ماهه. فازهایی که نه تنها در زمان مقرر به بهره برداری نرسید بلکه بسیار از برنامه عقب است. واقعاً هم در اعلام زمان بندی آن بی تدبیری و ناکارآمدی صورت گرفت. آن روز همه کارشناسان گفتند که این فازها به 35 ماه نخواهد رسید. راستی، حال این فازها امروز چطور است؟

برای انجام پروژه های بزرگ سه مؤلفه مهم است: مدیریت، منابع مالی، تکنولوژی و تجهیزات و در فازهای قبل از تحریم که آمار آن را به صورت جدول ارائه می کنم هر سه مولفه وجود داشت. پیمانکاران بزرگ خارجی، پول  و تجهیزات آورده بودند اما کمترین زمانش برای اجرای فازها60 ماه بود. در مورد فازهای 35 ماهه باید بگویم که این موضوع عملاً یک موضوع مقابله با تحریم  بود. 35 ماه که زمان کمی بود و شاید نشدنی در شرایط تحریم ولی روند گذشته نشان می دهد که در بعضی از فازها بیش از 2 درصد متوسط ماهانه پیشرفت داشته ایم یعنی 45 ماهه و یا 50 و حداکثر 60 ماهه انجام می شد پیمانکاران ایرانی در شرایطی کار کرده اند که در منابع مالی محدودیت داشتیم و کالا و تجهیزات به ما ندادند. گزارش کنترل پروژه فازها اینطور است که می گویم. فاز 13 را با 16 درصد پیشرفت تحویل گرفتم با 61 درصد تحویل می دهم. فاز 14 را با 10 درصد تحویل گرفتم در حالی که این پروژه 49 درصد پیشرفت دارد. فاز 19 را با 4 درصد پیشرفت تحویل گرفتم اما الان 91 درصد پیشرفت دارد. فازهای 20 و 21 را با 10 درصد تحویل گرفتم، الان 49 درصد پیشرفت دارد. فازهای 22، 23 و 24 را هم با 16 درصد پیشرفت تحویل گرفتم در حالی که الان 62 درصد پیشرفت دارد. همه این پیشرفت ها ظرف 22 ماه حاصل شده است. حالا شما ببینید این فازها در هر ماه چقدر پیشرفت کرده است.

*اما ممکن است برخی این آمار شما را قبول نداشته باشند.

آن دیگر بحث دیگری است. درصدهایی که گفتم گزارش کنترل پروژه است که همیشه با یک مکانیزم مشخص بیان می شود. این برنامه کلی شرکت نفت است و این گزارش ها برای امروز تهیه نشده.

*پیمانکاران این فازها، چقدر پول گرفته اند؟ آیا به اندازه پیشرفت پروژه پول گرفته اند یا کل مبلغ پروژه را دریافت کرده اند؟

به همان اندازه که پیشرفت داشته اند پول گرفته اند. مثلا در فاز 14 که ایدرو پیمانکار آن است مبلغ کل قرارداد 5 میلیارد و 200 میلیون دلار است. ایدرو تاکنون 6/2 میلیارد دلار گرفته است. حدود 50 درصد پیشرفت دارد 50 درصد هم پول گرفته است. اتفاقاً پیمانکارها به ما می گویند باید بیش از درصد پیشرفت پروژه به ما پول بدهید.

*عجب! پیمانکاران با چه توجیهی پول بیشتری می خواهند؟

ببینید قبل از تحریم، پیمانکار وقتی سفارش کالا می داد 10 درصد پولش را پرداخت می کرد و 90 درصدش را وقتی می پرداخت که کالا را در گمرک ایران تحویل می گرفت، اما الان اینطور نیست. اصلاً LC وجود ندارد. الان سازنده می گوید باید کل پول را بدهی تا کالا را برایت بسازم. معنی این حرف این است که باید پول بیشتری برای علی الحساب بدهیم.

*پتروپارس در فاز 19 چقدر پول گرفته است؟

از 4 میلیارد و 800 میلیون دلار کل پروژه، 3 میلیارد دلارش را گرفته است.می خواهم جدول پروژه های قبل از تحریم و در زمان تحریم برای همیشه ثبت شود تا همه دنیا بدانند که ایران دارای توانمندی فوق العاده ای است و می تواند و توانست. این پیشرفت ها افتخار هر ایرانی است.

*از ماجرای فازهای پارس جنوبی که فاصله بگیریم، مایلم درباره فروش نفت به پیمانکاران بپرسم. شما الان به پیمانکاران داخلی به جای پول، نفت می دهید؟

این مجوز را امسال بر اساس قانون در اختیار داریم. در حقیقت و به میزانی که کشور لازم دارد نفت می فروشیم. بعد از آن اگر پیمانکار به جای پولش نفت خواست، می دهیم.

*آقای قاسمی، کل سرمایه گذاری انجام شده در صنعت نفت در سال های 90 و 91 که شما به وزارت نفت آمدید چقدر بوده است؟

در سال نود، 19 میلیارد و 800 میلیون دلار هزینه کرده ایم و در سال 91 حدود 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده ایم. اینها پولی است که هزینه کرده ایم. حالا ممکن است کسی بگوید 40 میلیارد دلار یا 50 میلیارد دلار. آ نها توافق نامه یا قرارداد است.