بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 6 شهريور 1392      17:0
گزارش از فعالیت های سیاسی و اقتصادی مرکزتحقیقات نظام

اتاق فکر روحانی چه کرد؟

بخش اول این گزارش دیروز منتشر شد. اینک بخش دوم آن را می خوانید

نقش مرکز تحقیقات در شکل گیری محافل

حلقه ها و مدیران اصلاح طلب

نسل اول مرکز تحقیقا اعتقاد دارند، مرکز تحقیقات استراتژیک ارتباط سازمان یافته ای با روزنامه سلام و حلقه کیان نداشت

ایت الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از منتقدانش گلایه می کند. او مرکز تحقیقات استراتژیک را «دربست به آنها» سپرده بود ولی چنین اختیاراتی هم آنها را به سکوت نکشاند. هرچند که نیروهای محوری مرکز تحقیقات کارکردن برای دولت را رشوه ای برای سکوت نمی دانستند.

حلقه کیان و روزنامه سلام مدتی پس از راه اندازی مرکز تحقیقات استراتژیک راه اندازی شدند. حداقل نویسندگان گزارش های انتقادی روزنامه جوان و خبرگزاری های جناح راست، اعتقاد دارند این دو نهاد محصول مرکز تحقیقات استراتژیک بودند ولی عباس عبدی و علیرضا علوی تبار هر دو این موضوع را رد می کنند. عباس عبدی می گوید:« هیچ ارتباط مستقیمی میان مرکز تحقیقات استراتژیک و روزنامه سلام وجود نداشت. در واقع باید بگویم ارتباطی میان این دو در هیچ سطحی نبود. اصل جریان این بود که نیروهایی که بودند با حضور در مرکز تحقیقات استراتژیک اقناع نمی شدند. هیچ کدام از نیروهای سلام کسانی نبودند که در مرکز تحقیقات استراتژیک تربیت شده باشند. اساسا وقتی مرکز را هم از این گروه گرفتند همه سرکارهای خودشان بودند. حتی اگر مرکز تحقیقات استراتژیک نظام نبود بیکار نبود و احتمالا روزنامه سلام زودتر هم تاسیس می شد.» بررسی ترکیب اداره کنندگان روزنامه سلام هم نشان می دهد، کمترین همپوشانی با مرکز تحقیقات وجود داشته است. نخستین اعضای شورای دبیران روزنامه سلام «سید عبدالواحد موسوی لاری»، «ابراهیم اصغرزاده» و «عباس عبدی»، بودند. سلام به کمک 11 سرویس اداره می شد.

«ابراهیم اصغرزاده» دبیر سرویس سیاسی داخلی، «وفا تابش» دبیر سرویس سیاسی خارجی، «سید محمد رضوی یزدی» دبیر سرویس معارف اسلامی، «عباس عبدی» دبیر سرویس اقتصادی، «بهروز صحابه» دبیر سرویس ورزشی، «مسعود مظفری» دبیر سرویس اجتماعی،  «مهرنوش جعفری»دبیر خبر، «محمدمهدی حیدریان» دبیر سرویس فرهنگی- هنری، «سیدمحمود حسینی» دبیر سرویس علمی پژوهشی، «اکبر اعلمی» دبیر سرویس گزارش، «محمدابراهیم انصاری لاری» دبیر صفحه حقوقی، «عیسی ولایی» بخش شهرستان ها و «میرعلی نگارنده» دبیر بخش شهرستان ها بودند. حتی ارتباط موثر روزنامه سلام با بنیاد مستضعفان به معنای خبرگیری بیش از مرکز تحقیقات استراتژیک بود. اکبراعلمی دبیر سرویس گزارش روزنامه مشاوره وقت رئیس بنیاد مستضعفان بود. ماجرا از طریق وکیل بانک صادرات به روزنامه سلام اعلام می شود و در نهایت روزنامه سلام برای اولین بار در گزارش های مفصل به قلم خبرنگارانش و یادداشت های دیگر به قلم عباس عبدی ماجرای اختلاس را افشا می کند. سعید حجاریان معاون سیاسی موثر مرکز تحقیقات استراتژیک هم در مرحله تاسیس نقش مهمی در روزنامه سلام داشت. او مسول گزینش روزنامه بود و حتی اعلمی در گفت و گوی با روزنامه شرق گفته بود، سعید حجاریان در هسته گزینش روی نام هایی مانند بابک، کوروش و داریوش حساسیت داشته و این اسامی را نقطه ضعف افراد می دانسته است.

عباس عبدی اعتقاد دارد، سلام محصول مرکز تحقیقات استراتژیک نبوده است:« این دو تا حدودی همزمان تاسیس شدند فاصله راه اندازی آنها بسیار کم بود چگونه مرکز می توانست در بدو کار خود چنین محصول مهمی داشته باشد؟.» علوی تبار هم براین باور است که حتی حلقه کیان ودیگر محافلی که نیروهای چپ در آن حضور داشتند نیز وابسته به مرکز تبوده است. او می گوید:« عده یی به صورت جمعی در قالب کیان و عده یی به صورت فردی در مکان های مختلف به فعالیت های خود تداوم بخشیدند اما واقعیت امر این است که هیچ طرحی برای ایجاد اصلاحات وجود نداشت یعنی فرصت و مجال آن داده نشد که در آن به صورت بسیار پخته تر و اساسی تر، امکان برنامه ریزی وجود داشت. اینکه برخی دوستان معتقد به پیش بینی نکردن پیروزی در دوم خرداد هستند امر درستی است. نیاز به توسعه سیاسی در درون حاکمیت تنها توسط بخشی از نیروهای مدرنی که از دل جناح چپ نظام برآمده بودند احساس می شد. در واقع این نتیجه در میان ما حاصل شده بود که برابری در عرصه اقتصادی بدون حداقلی از برابری در عرصه سیاسی امکان پذیر نیست. به علاوه اینکه شیوه تصمیم گیری در کشور را در کمال تاسف غیرموثر و فاقد توانایی لازم برای حل مشکلات دانسته و در مجموع یک گروه خاصی به ضرورت توسعه سیاسی به معنای دموکراتیزاسیون پی برده بودند.»

مرکز تحقیقات استراتژیک تنها در یک دوره زمانی کوتاه همسایه روزنامه سلام شده بود. ساختمان اولیه مرکز باغی متعلق به بیت امام در جماران بود. ساختمان دوم با روزنامه سلام مشترک بود. همین اشتراک حاشیه های بسیاری برای مرکز ایجاد کرد و در نهایت موسوی خوئینی ها ترجیح داد بخشی از ساختمان مرکز را به خیابان قائم مقام فراهانی تهران و مدتی بعد ساختمانی نزدیک به تالار وحدت منتقل کند. ساختمان نیاوران هم در زمان روحانی به اموال مرکز تحقیقات افزوده شد.

نشریه مرکز تحقیقات چه می کرد؟

راهبردهای راهبرد

نشریه راهبرد طی سال های متمادی محلی برای درج دیدگاه های اداره کنندگان مرکز تحقیقات استراتژیک بود

«مدیرمسول عطاالله مهاجرانی، دبیر تحریریه علیرضا علوی تبار» در تاریخ مطبوعات ایران این دو نام در مقام سیاست گذاری و مسول اجرایی تنها یکبار و ان هم زیرچتر مرکز تحقیقات استراتژیک در کنار هم قرار گرفتند. راهبرد طلایی ترین دوران فعالیتش را با حضور این دو سپری کرد ولی آنچه طی سال های بعدی در راهبرد رخ داد، نسبت مشخصی با ماهیت مرکز تحقیقات استراتژیک نظام نداشت. مجله راهبرد از همان اولین شماره ها، استراتژی رفتاری خود را مشخص کرده بود. در شماره دوم راهبرد، علیرضا علوی تبار و احمدمیدری مقاله ای مفصل در مورد « معیارهای اقتصادی در ارزیابی سیاست های اقتصادی» نوشته بودند. در بخش هایی از این مقاله آمده است:« بحث در زمینه سیاست های اقتصادی و سست شدن انسجام جامعه و نیز از بین رفتن مشروعیت نظام حاکم نیز از زوایایی مختلفی طرح گردیده است. برخی برتاثیر سیاست های اقتصادی برساختار اجتماعی و مجموعه عواملی تاکید کرده که تقاضای مشارکت سیاسی را شکل می دهند، و معتقدند که اگر سیاست های اقتصادی، تقاضای مشارکت سیاسی را بیش از توانایی جذب نظام سیاسی افزایش دهد، مشروعیت نظام و انسجام جامعه به خطر خواهد افتاد. برخی دیگر به مسئله تغارض احتمالی مبانی فرهنگی جامعه با مبانی فرهنگی سیاست های اقتصادی پرداخته اند. اینان فرهنگ جامعه و به عبارت دیگر با عنصرانسجام بخش، در تعارض قرار دارد.» این مقاله به نقد برخی سیاست های اقتصادی می پردازد که عوامل فرهنگی و شرایط جامعه را نادیده می گیرند. نزدیک ترین برنامه به چنین مقاله ای نیز همان سیاست های تعدیل ساختاری بود که دولت هاشمی آن را کلید زده بود. در همین شماره راهبرد، سعید حجاریان مقاله ای تحت عنوان «ناموزونی فرآیند توسعه سیاسی در کشورهای پیرامونی» می نویسد. احمد میدری در مقاله ای جداگانه «جایگاه دولت در اندیشه بوکانان» را بررسی می کند. اما شاید یکی از جناجالی ترین مقالات شماره دوم راهبرد، به مقاله احمد اشرف مربوط باشد. عماد افروغ جوان که دوران تحصیل دکترای خود را می گذراند، مقاله طبقات اجتماعی در دوره پهلوی به قلم احمد اشرف را ترجمعه کرده بود. اشرف در شماره بعدی راهبرد، جوابیه به این ترجمه می دهد و 140 مورد غلط از آن می گیرد. عماد افروغ جوان به گفته خودش تنها برای حاکم شدن منطق گفت و گو پاسخی 4 صفحه ای به اشرف می دهد. در شماره دوم راهبرد، اوج فعالیت های فراگیر مرکز هم نمایان می شود. گوندرا فرانک به دعوت وزارت امور خارجه به ایران آمده بود و مرکز تحقیقات هم جلسه پرسش و پاسخی با حضور معاونان و پژوهشگران برای او برگزار کرده بود.محور گفت و گو با فرانک نیز اقتصاد سیاسی و توسعه انتخاب شده بود.  شماره سوم راهبرد، شاهد رونمایی از حضور عطاالله مهاجرانی بود. او در مورد انتفاضه فلسطین سرمقاله ای نوشته بود. اما شماره شوم راهبرد، دوران حضور پرقدرت سعید حجاریان و گفتمان او را نشان می دهد. حجاریان در این شماره مقاله ای در مورد «مساله مشروعیت» می نویسد. او در بخش هایی از این مقاله اشاره می کند:« می توانیم به دو نوع مشروعیت اولیه و ثانویه قائل شویم. البته ممکن است ادعا شود مشروعیت ثانویه را باید جزو مقولات کارآئی و کارآمدی یک حکومت بگذاریم. این ادعا اگر جنبه دینی داشته باشد پذیرفتنی است. به این معنی که بهترین حکومت ها و کارآمد ترینشان و مقبول ترین آنها اگر مبانی مشروعیت خود را از طریقی که دین تعیین می کند حاصل نکرده باشند، نامشروع و غاصب هستند و بالعکس حکومت دینی ولو آنکه ناکارآ و نامعقبول باشد مشروعیت دارد. اما از نظرگاه دیگر برخی معتقدند کارآمدی، مشروعیت زاست و لذا باید به مشروعیت ثانویه قائل بود. مثلا اودانل از نظریه پردازان توسعه می گوید دیکتاتوری مصلح که با کودتا برسر کار می آیند اگر عملشان به گسترش سطح رفاه عمومی و ایجاد امنیت بیانجامد برای خود مشروعیت هم کسب می کنند. و اساسا توسعه خود مشروعیت آفرین است. مثلا جمال عبدالناضر گرچه با کودتا برسرکار آمد اما با تقویت روح ناسیونالیسم عربی توانست پایگاه مشروعیت فوق العاده ای برای خود کسب کند.» او در این مقاله از مشارکت سیاسی هم به عنوان نمادی برای کشف میزان مشروعیت نام می برد:« مشارکت سیاسی شیوه دیگری برای مشروعیت یابی حکومت هاست. به این معنی که با تشکیل احزاب و سندیکاهای و سایر نهادهای جامعه مدنی، مردم احساس می کنند که در تعیین سرنوشت خود از طریق انتخاب مسولین، و تاثیرات در سیاست گذاریها شریک هستند و از این طریق نوعی ترضیه خاطر به آنها دست می دهد. مردمی که با سازوکارهای سیاست گذاری شفاف روبرو هستند و در این راه دارای نقش می باشند به نتایج سیاست های بیشتر گردن می گذارند تا مردمی که برای آنها پشت درهای بسته تصمیم گیری می شود. نفس شرکت در فرآیند تصمیم گیری باعث مشروعیت تصمیمات متخذه می شود ولو آنکه نتایج تصمیمات به زبان تصمیم گیران منتهی شود. ساختارهای حکومتی اگر بواسطه انتخابات شکل بگیرد و مردم، دولت را نماینده واقعی خود بدانند حقانیت می یابد ولو آنکه کارآمدی چنین دولتی پایین باشد. همین احساس دولت دار بودن، منشاء مشارکت است.» در همین شماره علیرضا علوی تبار نقدی برسیاست های فرهنگی دولت می نویسد. او در مقاله ای دیگر به موضوع فقر و توسعه هم می پردازد. اما شماره چهارم نشریه راهبرد با حضور فراگیر نیروهای سیاسی همراه شد. محسن کدیور از «نظریه های دولت در فقه شیعه» نوشت. احمد میدری مانند گذشته از برخی سیاست های اقتصادی در غالب مقالات کلان انتقاد کرد و از « عدم تقارن اطلاعات منبع رانت» نوشت. علیرضا علوی تبار موضوع فقر را که از چند شماره قبل آغاز کرده بود با مقاله « فقر و سیاست های تعدیل ساختاری در ایران» به اوج رساند. نکته قابل توجه در مقاله او مقدمه ای است که به نظر می رسد از سوی تصمیم گیران مجله برآن افزوده شده است. در این مقدمه آمده است:« نویسنده با پذیرش اینکه تعدیل ساختاری حداقل در کوتاه مدت می تواند میزان فقر را افزایش دهد، تاکید می کند که با این حال این سیاست ها برای جوامعی چون ما ضروری است.»  علی تبار در مقاله خود نیز عنوان می کند، 40 درصد خانواده های شهری ایران زیرخط فقر زندگی می کنند. به نظر می رسد سلسله مقالات او در مورد شکست برنامه تعدیل ساختاری حداقل برای طیف وسیعی از برنامه نویسان دولت هاشمی چندان جذاب نبوده باشد. همچنین در این شماره  الهه کولایی هم در این شماره مقاله ای در مورد «الگوی رفتاری روسیه در گرجستان تغییر یا تداوم» داشت. اما مهمان ویژه شماره چهارم راهبرد به طور حتم حسین کوچوئیان بود. او به دعوت سعید حجاریان به مرکز تحقیقات آمده بود و در به عنوان محقق با معاونت سیاسی همکاری می کرد. از شماره پنج به بعد نشریه راهبرد حضور چهره هایی مانند حجاریان در میان اسامی نویسندگان مقالات کم فروغ می شود. حسین مهرپور، سیدصادق احمدی، محمدعلی ابطحی، جوادطاهایی، محمدحسین ضیایی فر، احمد میدری به همراه مقالات ترجمه شده خارجی اصلی ترین بخش محتوای راهبرد در این شماره ها را می سازند. فضای راهبرد اساسا پس از این دوره به طور کلی تغییر می کند. طیف حجاریان تضعیف می شوند و روال کار به سوی دیگر می رود. راهبرد در سال های بعدی نیز خط مشی متفاوت را پیش می گیرد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir