بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 17 شهريور 1392      9:21
بیژن رحیمی‌دانش از راهکارهای دولت برای مقابله با کسری بودجه می‌گوید

کسری بودجه احمدی نژاد بی سابقه است

کسری بودجه که واژه صحیح آن کسری منابع است همیشه در هر دولتی وجود داشته و مساله تازه‌ای نیست. اما میزان آن بسیار مهم بوده که در دولت آقای احمدی‌نژاد بی‌سابقه است

سایه فتحی: در حالی که اولین لایحه دولت تدبیر و امید به مذاق مجلسیان چندان خوش نیامد و با فوریت لایحه اصلاح قانون بودجه 92 مخالفت کردند اما مدیرکل اسبق شورای اقتصاد و کارشناس سابق سازمان مدیریت و برنامه ریزی اعتقاد دارد دولت کار کارشناسی قابل قبولی در زمینه اصلاح بودجه در جهت جبران کسری منابع انجام داده است و باید این امر را به فال نیک گرفت که دولت جدید در گام نخست توانسته تا حدودی به واقعی کردن رقم بودجه نزدیک شود. بیژن رحیمی دانش که بیش از 30 سال سابقه فعالیت پیوسته در سازمان برنامه و بودجه در دولت های پیش از دولت نهم و دهم را دارد طی این گفت و گو به تفسیر لایحه اصلاح قانون بودجه می پردازد و امیدوار است با حرکت مثبتی که دولت در این مرحله انجام داده است بتواند با شفاف سازی بودجه در سال های بعد در بودجه ریزی با مشکلات گذشته و کسری منابع از همان ابتدای سال دیگر مواجه نشویم.

*با توجه اینکه شما طی 10 سال مسوولیت دفتر تلفیق بودجه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق را بر عهده داشتید آیا سابقه داشته دولتی به اندازه دولت محمود احمدی نژاد با کسری بودجه مواجه شود؟

کسری بودجه که واژه صحیح آن کسری منابع است همیشه در هر دولتی وجود داشته و مساله تازه ای نیست. اما میزان آن بسیار مهم بوده که در دولت آقای احمدی نژاد بی سابقه است. در سال هایی که در تدوین بودجه نقش داشتم قبل از دولت نهم و دهم اعتبارات به دو قسمت جاری و عمرانی تقسیم می شد. عمدتاً برای برخی از دستگاه ها در دو ماه آخر سال با کسری منابع مواجه می شدیم که در کل بودجه اثر می گذاشت. عمدتاً وزارت آموزش و پرورش، صندوق بازنشستگی و بنیاد شهید جزو دستگاه هایی بودند که با کسری منابع در بودجه جاری روبه رو بودند. البته همیشه این اتفاق رخ نمی داد در برخی سال ها ممکن بود این نهادها در هزینه های جاری با کسری مواجه شوند.

*برای جبران کسری منابع جاری این دستگاه ها چه اقداماتی از سوی دولت وقت انجام می شد؟

اصلاح بودجه تهیه می شد چرا که لزومی نداشت سقف بودجه تغییر کند. مجوز می گرفتیم تا این جا به جایی بین بودجه جاری دستگاه ها انجام شود. همان طور که برخی از دستگاه ها با کسری منابع در بودجه جاری مواجه می شدند اما چند دستگاه نیز وجود داشتند که با مازاد یک تا دودرصدی بودجه جاری سالانه روبه رو بودند. با توجه به اینکه اغلب این اتفاقات در دو ماه سال رخ می داد با مشکل چندانی برخورد نمی کردیم. عمدتاً هم به دلایل مختلف این کسری ها رخ می داد. به طور مثال بنیاد شهید بیشتر در زمینه پرداخت حقوق پایان سال کسری منابع داشت که ناچار بودیم به شکلی این کسری را تامین کنیم. در برخی مواقع نیز لازم بود تا از بودجه عمرانی کم کنیم و به بودجه جاری منتقل کنیم و با جابه جایی در بودجه جاری این کسری ها را جبران می کردیم. اما در حال حاضر به ویژه در دو سال اخیر باید دقیقاً بررسی شود که دولت دهم چه میزان هزینه داشته است که این گونه با کسری منابع مواجه شده است.

*پس می توان گفت دولت آقای احمدی نژاد با توجه به درآمدهای هنگفت نفتی قبل از سال 91 با مفهوم کسری منابع بیگانه بود به همین جهت در بودجه دو سال گذشته اعتنایی به این مساله نداشت.

بله، قبل از سال 91 دولت آقای محمود احمدی نژاد به مدد افزایش درآمدهای نفتی نگرانی از بابت کسری منابع نداشته است. دلار با نرخ 1200 تومان می فروخت، تمام منابع ریالی پیش بینی شده نیز تامین می شد حتی در آخر سال با مازاد منابع نیز مواجه می شد. اما زمانی که دولت درآمدهای نفتی را از دست داد تازه متوجه شد چه اتفاقی قرار است رخ دهد. باید قبل از آن تدابیر لازم را در بودجه سال 91 لحاظ می کرد. چرا که شواهد نشان می داد تحریم ها تشدید خواهند شد و دولت دیگر نمی تواند مانند گذشته به بی انضباطی ادامه دهد. بنده نمی خواهم وارد مسائل سیاسی این موضوع شوم، به همین نکات فنی بسنده می کنم. به همین شکل در بودجه سال 92 نیز دولت قبلی رویه گذشته را اصلاح نکرد و باز هم غیرواقع بینانه اعداد و ارقام بودجه را در نظر گرفت که اکنون دولت جدید این نیاز را احساس کرد که با اصلاح بودجه را با قید دو فوریت به مجلس ارائه دهد تا هرچه زودتر در این زمینه بررسی های لازم در مجلس صورت گیرد تا حداقل دولت جدید بتواند بخشی از کسری بودجه سال 92 را که هنوز اجرایی نشده با این چالش مواجه است جبران کند.

*ارزیابی شما از لایحه اصلاح بودجه که دولت در هفته گذشته ارائه کرد، چیست؟

به نظرم این لایحه اصلاحی قابل قبول بود هرچند مجلس با قید دو فوریت رسیدگی به آن مخالفت کرد و آن را به صورت عادی به کمیسیون برنامه و بودجه ارجاع داد اما کار کارشناسی مناسب و خوبی انجام شده است. بنده تایید می کنم در این لایحه اصلاح بودجه، دولت به واقعی کردن رقم بودجه نزدیک شده است. هرچند هنوز جای اصلاح بیشتر و کاهش هزینه ها وجود دارد. به طور مثال؛ در خواست حذف تبصره 1 در بند (7-2) ماده واحده قانون بودجه سال 1392 کل کشور در عبارت «تفاوت بیش از 10 درصد در تخصیص و پرداخت ردیف های مصوب سایر طرح های تملک دارایی های سرمایه ای توسط کمیته های تخصیص اعتبار و پرداخت توسط خزانه ممنوع و در حکم تصرف غیرقانونی در اموال عمومی است» امر منطقی است. چرا که ابهام داشت و به نظرم بی معنی بود و مانع مدیریت طرح های عمرانی می شد؛ و یا در تبصره 2 در بند (2-3) ماده واحده قانون بودجه سال 1392 کل کشور عبارت «26 درصد سهم صندوق توسعه ملی و دو درصد سهم بازپرداخت برداشت از این صندوق (بابت پرداخت عیدانه سال 1391) را به حساب مربوط واریز و 5/57 درصد» به عبارت «20 درصد سهم صندوق توسعه ملی و دو درصد سهم بازپرداخت برداشت از این صندوق (بابت پرداخت عیدانه سال 1391) را به حساب مربوط واریز و 5/63 درصد» تغییر می یابد. معتقدم این عدد را دولت معقول در نظر گرفته است و می تواند بخشی از کسری منابع خود را جبران کند. با توجه اینکه این بند با سیاست های کلی چشم انداز توسعه و برنامه پنجم مغایرت دارد با این حال چاره ای جز این وجود ندارد چرا که دولت پولی ندارد که بخواهد برای این زمینه ها هزینه کند.

*یعنی با وجود این مغایرت دولت می تواند این درخواست را داشته باشد که از صندوق توسعه ملی برداشت کند؟

دولت می تواند این پول را به شکل استقراض بردارد و بعد از مدتی به صندوق بازگرداند. درست است این رویه نباید باب شود که دولت از صندوق توسعه ملی که ذخیره سرمایه استراتژیک کشور است برداشت کند اما در شرایطی که درآمدهای نفتی چندانی نداریم بهترین راهکار است و چاره ای جز این وجود ندارد.

*ظاهراً مجلس با اجرای این بند مخالفت جدی دارد و مانع اجرای آن خواهد شد؟

به نظرم مخالفت مجلس در این مورد بی معنی است. وقتی دولت در شرایط نامناسب درآمدی قرار دارد نباید مجلس دولت را تحت فشار قرار دهد. اگر این مساله بین مجلس و دولت حل نشد به نظرم دولت باید از مقام رهبری مجوز بگیرد تا این امر محقق شود. البته تاکید دارم این مساله نباید به عادت برای دولت تبدیل شود که تا با کسری منابع مواجه شد به سراغ صندوق توسعه ملی برود. باید این پول را مانند قرض تلقی کند و پس از رفع مشکل و افزایش درآمدهایش باید این قرض را پس دهد. اما در ادامه بررسی این لایحه اصلاحی باید گفت در بند (39) کاهش مبلغ اوراق مشارکت از 50 هزار میلیارد ریال به 15 هزار میلیارد نیز اصلاح مناسبی است. وقتی دولت میزان انتشار اوراق مشارکت را پایین می آورد بسیار منطقی است چرا که بازار کشش ندارد. اصلاح این عدد معقول است هرچند در شرایط فعلی فروش این میزان اوراق مشارکت معنی ندارد. اما ظاهراً دولت تدابیر احتیاطی نیز در نظر گرفته است، شاید در برخی مواقع لازم باشد که اوراق مشارکت چاپ کند. همچنین در احکام بندهای (72) و (74) لازم بود این اصلاحات انجام گیرد چرا که قانون در تاریخ اول تیرماه ابلاغ شده و نباید عطف بماسبق انجام شود. از این طریق ابهامات موجود نیز برطرف می شود. اصلاح بند (80) ماده واحده قانون بودجه نیز بسیار مناسب است و دولت اقدام هوشمندانه ای در این زمینه انجام داده است. یعنی در تبصره 2 رقم درآمدی حاصل از اجرای قانون برای 12 ماه است و باید از ارقام هزینه ای به طور ماهانه تخصیص داده شده و هزینه شود و جابه جایی ردیف ها ممنوع است. در واقع دولت یک دوازدهم را حذف کرده است. چرا که دولت بر حسب درآمدی که دارد بر اساس اولویت ها تخصیص را انجام می دهد. در حقیقت دست دولت را باز می گذارد تا متناسب با منابعی که دارد ماهانه تخصیص را انجام دهد. دولت باید این مساله را به درستی برای نمایندگان مربوطه تفسیر کند تا برداشت نادرستی از حذف یک دوازدهم نکنند. هرچند هنوز این بند شفاف نشده است اما بهتر از لحاظ کردن یک دوازدهم است چرا که دولت هرماه درآمد مشخصی ندارد که بتواند به طور مساوی تخصیص منابع برای یارانه ها داشته باشد.

*یعنی دولت می تواند بخش قابل توجهی از کسری بودجه خود را با لایحه اصلاح بودجه 92 جبران کند؟

دولت سعی کرده تا درآمدهای هزینه ای خود را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. در نتیجه در تبصره 9 جمع بندی کرده است که به دولت اجازه داده می شود تخصیص اعتبارات بودجه عمومی دولت مندرج در قانون بودجه سال 1392 کل کشور را در سقف یک هزار و 504 میلیارد ریال با منظور کردن کاهش 10 درصد از اعتبارات هزینه ای، با احتساب 59 هزار میلیارد ریال افزایش اعتبارات مابه التفاوت نرخ ارز کالای اساسی موضوع جزء 20 ردیف 520000 جدول شماره (9) قانون بودجه سال 1392 کل کشور و کاهش بقیه از محل اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای و مالی (شامل اعتبارات درآمد هزینه ای موضوع فروش سهام و سهم الشرکه شرکت های دولتی، فروش اوراق مشارکت و واگذاری طرح های تملک دارایی های سرمایه ای) متناسب با ارقام مصوب ذی ربط انجام دهد. یعنی دولت منابع عمومی خود را از 210 به 150 هزار میلیارد تومان کاهش داده است. این نشان می دهد بودجه به واقعیت نزدیک شده است. البته بنده تصور می کنم هنوز فاصله دارد، باید بیشتر از این رقم را کاهش دهد تا بتواند اصلاح متناسبی در جهت کاهش کسری منابع انجام دهد. همچنین به نظر می رسد در این بند یک اشتباه تایپی رخ داده است و به جای منابع عمومی واژه بودجه عمومی لحاظ شده چرا که بودجه عمومی شامل منابع عمومی و درآمد اختصاصی است و رقم آن در حدود 236 هزار میلیارد تومان است. البته اگر برداشت من با برداشت دولت منطبق باشد اشتباه کوچکی صورت گرفته که چندان قابل توجه نیست. بنابراین باید گفت دولت از اعتبارات عمومی خود کاسته است و تا 60 هزار میلیارد تومان کاهش داده است. البته نسبت به سال گذشته همان طور که گفتم این فاصله هنوز وجود دارد چرا که در سال قبل منابع عمومی در حدود 106 هزار میلیارد تومان عمل شده است.

*با وجود نبود درآمدهای نفتی و شفاف نبودن ابزارهای مالیاتی می توان امیدوار بود دولت در تامین منابع با چالش های جدی مواجه نشود؟

 به هر شکل دولت درآمد نفتی غیر واقعی را در بودجه 92 اصلاح نکرده و در میزان مالیات نیز تغییری ایجاد نکرده است. فرض را بر این گرفته است که به هر طریقی این درآمد نفتی تامین شود. سعی کرده با حذف برخی بندهای مبهم و اصلاح برخی بندها تا حدودی به شفاف سازی در بودجه دست پیدا کند. باید امیدوار بود این دولت می تواند با در نظر گرفتن روش های کارشناسی مناسب معقولانه عمل کند و بودجه سال 92 را تا حدودی بسیار واقعی کند. تا اینجای کار به خوبی از عهده این امر برآمده است و امیدوارم مجلس نیز همکارهای لازم را انجام دهد تا هرچه سریع تر بتوان مشکلات اقتصادی کشور را ساماندهی کرد و در مسیر رشد و توسعه گام برداشت.

این گفت و گو از طریق هفته نامه تجارت فردا در اختیار سایت اقتصاد ایرانی قرار گرفته است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

کلمات کلیدی : توسعه ملی - اوراق مشارکت
نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir