قیمت واقعی دلار چقدر است؟

کاهش ارزش ارز و سکه در بازار آزاد در روزهای اخیر نشان از تحقق انتظارات مردم نسبت به مفید بودن سفر رئیس جمهور به مقر سازمان ملل متحد و موفقیت راهبرد سیاست خارجی در دولت تدبیر و امید دارد، البته واکنش بازار پیش از این سفر نشان داد که بازار پیش از انجام مذاکرات احتمالی در هفته پیش رو بین مقامات ایران با دیگر کشورها خوشبین است، که بخشی از این کاهش قیمت را می توان در برآورد مثبت بازار نسبت به مصاحبه اخیر رئیس جمهور و نیز فعال شدن تیم انتخابی به ریاست محمد جواد ظریف در نیویورک برای انجام مذاکرات دانست.

به همین دلیل به نظر می رسد دارندگان ارز نسبت به افت بیشتر ارزش ارزهای خارجی ترسیده باشند و در حال عرضه ارزهای خود به بازار هستند، چه اینکه اتفاق اقتصادی خاصی در کشور رخ نداده و البته باید تأکید کنم که کاهش ارزش دلار و دیگر ارزهای معتبر در بازار برای کشور صرفه اقتصادی نخواهد داشت.

به نظر می رسد قیمت واقعی دلار در بازار ایران بدون درنظر گرفتن تنگناهای ناشی از تحریم ها و دشواری های نقل و انتقال ارز، بین 2800 تا 3000 تومان است و خوشبختانه تحولات بازار ارز نویدبخش فرصتی برای یکسان سازی نرخ ارز است و دولت باید از این فرصت برای یکسان سازی نرخ ارز استفاده مطلوب ببرد و نه به این معنا که نرخ واقعی ارز را نرخ مصوب بودجه سال جاری یعنی دلار 2450 تومانی قلمداد کند؛ چرا که درصورت بهبود عوامل سیاسی اثرگذار بر بازار و فضای کسب و کار، این احتمال و فرصت هست که در یک برنامه منسجم و همه جانبه به سمت یکسان سازی نرخ ارز پیش برویم و رانت ناشی از دونرخی شدن ارز را از بین ببریم. مهم این است که از این شرایط نباید به عنوان فرصتی برای ارزان سازی نرخ ارز در حد بودجه مصوب یا پایین تر استفاده کرد؛ چرا که آثار منفی بر اقتصاد ایران خواهد داشت.

البته شرط یکسان سازی این است که دولت و بانک مرکزی بتوانند به تقاضای ارزی کالا و خدمات با نرخ یکسان پاسخ بدهند. بدیهی است که دولت باید نرخ ارز رسمی را به سمت نرخ واقعی بازار سوق دهد و به سازوکار عرضه و تقاضا در تعیین نرخ ارز پایبند باشد و برای حمایت از تولید داخلی یا تنظیم واردات و صادرات کالاها باید از سازوکار تعرفه ها استفاده کند و با دونرخی نگه داشتن ارز دوباره راه برای رانت جویی در اقتصاد هموار نشود.

پیشنهاد می شود دولت و بانک مرکزی تدابیری بیندیشند که ارزهای ورودی به کشور با نرخ بازار به شبکه بانکی برگردد که به این ترتیب منابع ارزی بانک ها و به تبع آن عرضه ارز توسط شبکه بانکی تقویت خواهد شد و عملا یکسان سازی نرخ ارز به تدریج نهادینه می شود و دولت در این شرایط نباید به این فکر باشد که ارزهای در دست مردم را با نرخ رسمی خریداری کند و به جای آن مبنای خرید ارزهای در دست مردم، صادرکنندگان و درآمدهای ارزی شرکت ها و... نرخ بازار آزاد باشد تا به این ترتیب مراجعه مردم به بازار برای خرید و فروش ارز کاهش یابد تا بخش زیادی از تقاضا و عرضه به شبکه بانکی برگردد. مهم در این شرایط تقویت سبد ارزی است هم از ناحیه عرضه و هم از ناحیه تقاضا. البته الان صرافی بانک ها ارزهای خانگی را با نرخ بازار خریداری می کنند، اما باید به سمتی برویم که خود بانک ها به این فرایند وارد شوند و شرط آن این است که نرخ ارز یکسان شود.

به واقع جمع کردن ارزهای خانگی در شرایط تک نرخی شدن نرخ ارز بسیار سخت نخواهد بود و علت اینکه بانک ها به تعهدات ارزی خود در برابر سپرده های ارزی عمل نکردند، این بود که ارز توسط بانک مرکزی در اختیار آنها قرار نگرفته بود و این مسئله باعث عدم اعتماد و اطمینان مردم شد و این اعتمادها باید احیا شود. اطمینان مردم از دریافت اصل و سود سپرده های ارزی خود با نرخ واقعی بازار یکی از مهم ترین اقدام های کوتاه مدت می تواند قلمداد شود، البته مشروط به یکسان شدن نرخ ارز.