در خیابان فرودسی چه خبر است؟

اکرم بزرگی : بازار ارز  کم رمق ولی همچنان گوش به زنگ به تحولات دیپلماتیک کشور، به فعالیت های خود ادامه می دهد. در تمام روزهای افزایش قیمت ها، میدان فردوسی و بازار دلالان داغ بود. اما با کاهش قیمت ارز، از تعداد مراجعان به صرافی ها به شکل معنا داری کاسته شده است. این در حالیست که تابلوی اعلام قیمت ها هر لحظه نشان از کاهش تدریجی ارز دارد. صرافان نیز در داخل دفاتر خود با بی حوصلگی نظارگر عبور عابران هستند. دلالان که با در دست داشتن دو یا چند گوشی تلفن همراه، همیشه در حال به روز کردن قیمت ها و معاملات تلفنی بودند، روزهای کسادی بازار را با گپ و گفت رفقای خود و یا مشتریان و بدون انجام معامله خاصی می گذرانند. البته این باعث نمی شود که همچنان با سماجت به هر عابری پیشنهاد معامله ندهند. عابران نیز با بی تفاوتی نگاهی به تابلوها می اندازند و در نهایت به گفتگویی با دلالان بسنده می کنند. اگر معامله ای هم صورت گیرد از سوی افراد غیرحرفه ای است که واهمه ی کاهش بیشتر قیمت ها و متضرر شدن را دارند. به نظر می رسد که بازار نیز همچون شرایط سیاسی و اجتماعی کشور در حال گذار است.

در روزهای اخیر دلار با کاهش قیمت مواجه شده حتی به گفته اقتصاددانان 20 درصد برارزش پول ملی افزوده شده است. به گفته فروشندگان بازار مهمترین دلیل کاهش قیمت دلار سفر روحانی به نیویورک است. رویکرد مثبت به مذاکرات سیاسی، تاثیر خود را در نوسان های نرخ ارز گذاشته است.

اما در میدان فردوسی خبری از هیاهوی ماه های گذشته نیست. به گفته دلالان میدان فردوسی، جو حاکم بر بازار ارز روانی است و صرفا از قواعد منطقی پیروی نمی کند. فروشندگان فعلی بازار هم  از سرمایه گذاران عادی هستند که برای حفظ ارزش دارایی های خود از ریال به دلار روی آورده اند. آنها پس از کاهش قیمت دلار نیز  به هول و هراس افتاده اند و برای فروش دلارهای خود به سمت میدان فردوسی هجوم می برند.

براساس همین شرایط بازار صرافان و دلالان میدان فردوسی دچار کسادی شده و هیچ معامله ای پس از کاهش قیمت ها انجام نمی شود. فروشنده خانمی که در حال بحث کردن با یکی از دلالان است، اصرار بر بالا رفتن قیمت دلار دارد. دلال با اعتماد تمام از تداوم سیر نزولی بهای دلار می گوید و برای قانع کردن فروشنده ، از سفر نیویورک روحانی تا کاهش تحریم ها را به عنوان سند گفته هایش ارائه می دهد. به اعتقاد او  طی سه روز آینده دلار با کاهش 300 تومانی قیمت روبرو خواهد شد. او در ادامه می گوید:« خود ما دلار نگه نمی داریم می فروشیم چون اصلا وضعیت بازار مشخص نیست. شاید دوباره بهای دلار بالا برود.» خانم فروشنده با ناامیدی صحنه معامله را ترک می کند، او می گوید:« پس اندازم را صرف خرید دلار با قیمت بالا کرده ام اما این روزها شاهد کاهش تدریجی قیمت دلار هستم. در چنین شرایطی اصلا فروش دلار هیچ ارزشی نخواهد داشت. با این حال، مطمئنم قیمت دلار افزایش می یابد.» او تصور می کند سفر روحانی به نیویورک تأثیر چندانی برکاهش قیمت دلار ندارد و این کاهش قیمت ممکن است بنابر سیاست هایی از جانب دولت و یا یک جو مقطعی و گذرا باشد. او اعتقاد دارد:« از وقتی که تصمیم به خرید دلار گرفتم. مرتبا به خبرهای اقتصادی و تحلیل های که از روند کاهشی و یا افزایشی دلار مربوط می شود را پیگیری می کنم و با استناد به تحلیل اقتصاددانان و تحلیل گران بازار این کاهش قیمت را بیشتر ناشی از سیاست های دیگری که بر بازار حاکم است می دانم.»

عابری نگاه اجمالی بر روی تابلوی صرافان می اندازد و با یک توقف کوتاه به سمت یکی از آنها می رود. به دلال می گوید:« متأسفانه هنگامی که قیمت دلار 3980 تومان بود به گمان اینکه قیمت دلار تا 5 هزار تومان افزایش خواهد یافت با این وسوسه پس انداز خود را برای خرید 3 هزار دلار وارد بازار کردم تا هم ارزش آن حفظ شود و هم سودی کسب کنم. اما پس از معامله ای که انجام دادم قیمت ها همچنان سیر نزولی داشتند و حالا حاضر نیستم با این قیمت پایین دلارهایم را بفروشم.» همچنان که دلال را مخاطب قرار داده از او می پرسد به نظر شما این کاهش قیمت ها ادامه خواهد داشت؟ دلال که خوب به حرفهای عابر گوش می دهد نقش دلالی را به سرعت کنار می گذارد و با نهایت همدردی می گوید:« حالا دلارهای خود را نفروشد چون این یک جو و یا در واقع جنگ روانی است و قیمت ها  تا چند روز دیگر دوباره افزایش خواهد یافت.» عابر از سفر روحانی و مذاکرات احتمالی می گوید، دلال برای آسودگی خاطر عابر از تأثیر موقتی این دیدار بر بازار خبر می دهد و در ادامه اشاره می کند تحریم ها تنها عامل موثر بر افزایش قیمت ها نیستند و عوال داخلی بسیاری نیز مؤثرند. در نهایت بازار سطح تعادلی نرخ ارز را از 3200 تا 3500 تومان را پذیرفته است. او توصیه می کند:« اگر حالا نیازی نداری فعلا دست نگه دارید تا خیلی متضرر نشوید.» این دلال دلار توصیه ای هم به فروشندگان می کند:« وقتی قصد فروش دارید پنجشنبه ها تا قبل از ساعت دو بعد ازظهر معامله کنید چون این زمان  بازار سفت سرجای مشخصی می ایستد.»

دو زن چادری با سن تقریبا 45 -50 در حال گفت وگو برای فروش دلار، با یکی از دلالان میدان فردوسی هستند، شروع به چانه زنی با دلال می کنند. دلال که می خواهد معامله انجام شود با آنها مدارا می کند. خانم های فروشنده همه ی دلار های خود را نمی فروشند تنها مقداری از آنها را معامله می کنند اما دلال به تلاش برای خرید مابقی دلارها ادامه می دهد. یکی از آنها می گوید:« احتمال افزایش بهای دلار تا 3800 تومان در طی چند روز آینده وجود دارد.»  او با گفتن یک ضرب المثل انگلیسی "همه تخم مرغ ها را در یک سبد نباید گذاشت" صحنه معامله را ترک می کنند.

چند قدمی دورتر یکی از دلالان میدان فردوسی برای یکی از مشتریانش، در پاسخ به دلایل کاهش قیمت دلار می گوید:« خبرها، پایه های روانی کاهش اخیر قیمت ارز را گذاشته است. بازار ارز به انتظار نشسته و گیج است. متاسفانه در بازار ارز "حرف" تعینن کننده قیمت است. در بازار الان نیز افراد حرفه ای کناری نشسته اند و نتیجه این نوسانات را نگاه می کنند. افراد عادی نگران از این وضعیت در گیرودار فروش یا عدم فروش ارزهای خود هستند. با این وجود، نمی توان گفت فردا یا این هفته قیمت دلار چه خواهد شد. شاید ملاقات چنددقیقه ای روحانی و اوباما در راهروهای سازمان ملل قیمت ها را باز هم تغییر دهد؛ اما، کاهش قیمت حتی یک یا دوماهه هم تداوم نخواهد داشت.»

دلال دیگری می گوید:« بازار به دلیل انتظار بهبود روابط بین المللی قیمت ها را پایین کشیده است در حالی که عملا باتوجه به شرایط عرضه و تقاضا قیمت های بالاتری انتظار تابلوهای صرافان را می کشد و این سیاست دولت است و نیاز دارد که باعرضه و یا عدم عرضه ارز و سکه  قیمت ها را دست کاری کند چون ریال بیشتری عاید دولت می شود که به کسری بودجه دولت کمک می کند. الان هم با این شرایط مردم به تجربه و با مطالعه آموختن که این کاهش مقطعی است و دوباره افزایش خواهد یافت بنابراین اقدام به فروش نمی کنند مگر به روند مذاکرات بسیار خوشبین باشند.»

دلالی که با اسکناس های دستش بازی می کند و به هر رهگذری پیشنهاد معامله دلار می دهد می گوید:« بازار الان خواب است. یک خواب موقتی که دوامی نخواهد داشت. البته مردم عادی که سرمایه های ارزی دارند دچار اضطراب شده اند و با شک و تردید اقدام بفرو ش می کنند. اما از سوی شرکت های تجاری الان کمتر معامله ای صورت می​گیرد. مردم عادی نه فروشنده اند و نه خریدار. دولت و بانک مرکزی الان نسبت به این جو روانی حاکم بر بازار نگران است و  نمی تواند با دلار ارزان اقتصاد را اداره کند.»

تجربه  نشان داده است که میدان فردوسی نسبت به خبرها و حرف ها خیلی سریع واکنش نشان می دهد و پایه معاملات ارزی هم بر این خبرها استوار است. در حال حاضر رکودی که در بازار ارز حاکم است ناشی از عدم اطمینان به کاهش تدریجی قیمت دلار است که با خبر سفر هیات ایرانی به نیویورک و مذاکره روحانی با اوباما شکل گرفته است. در واقع جو امیدواری منجر به کاهش قیمت ها شده تا جاییکه به گفته یکی از تحلیل گران اقتصادی رد شدن اوباما و روحانی از کنار هم منجر به کاهش 200 الی 300 تومانی قیمت دلار خواهد شد. نکته قابل توجه اینکه، با وجود این جو امیدوارکننده به کاهش تحریم ها، اما مردم عادی نیز قادر به فروش دلارهای خود نیستند. انها در اعماق ذهن خود به بالارفتن قیمت ها مطمئن هستند و به این باور رسیده اند که نوسانات نرخ ارز بر عواملی از قبیل؛ تحریم ها، اختلافات بین المللی، عدم تعیین کنندگی عرضه و تقاضا، نیاز دولت به ریال برای تعادل بودجه کشور و سایر عوامل دیگر نقش دارد.