اوباما میراث دار اقتصادشکست خورده بوش

 در بین بودجه دولت فدرال ارقام خیره کننده بسیاری مشاهده می شوند، اما در این بین دو عدد بسیار جالب توجه هستند چون می توانند سیاست داخلی و قدرت جهانی امریکا را متحول نمایند.

رقم اول کسر بودجه پیش بینی شده طی سال آتی است که تقریبا معادل 11 درصد از کل تولید اقتصاد کشور است. این امر بی سابقه نیست بلکه طی جنگ داخلی، جنگ اول جهانی، و جنگ دوم جهانی نیز با چنین نسبت هائی روبرو بوده ایم. اما معمولا انتظار می رود که با حصول صلح بتوان چنین کسر بودجه هائی را کاهش داد چون هزینه های جنگ انجام نخواهد شد.

اما عدد دوم که در عمق پیش بینی های بودجه دفن شده، عددی است که نیازمند توجه می باشد: بر اساس پیش بینی خوش بینانه اوباما، کسر بودجه امریکا تا ده سال آتی به حد قابل پذیرش نخواهد رسید. در واقع، بین سال های 2019 و 2020، زمانی که مدتها است آقای اوباما از صحنه سیاست خارج شده است (ولو این که دوبار انتخاب شود)، باز هم کسر بودجه ها افزایش یافته و به بیش از 5 درصد از تولید ناخالص داخلی (تند) می رسند. بودجه اوباما تصویری از کشور ترسیم می کند که در آن مانند مالکان منازل مسکونی، دولت هم به زور سر خود را از آب بیرون نگاه داشته است.

برای آقای اوباما و روسای جمهور بعدی، تاثیر این پیش بینی ها روشن است: مگر رشدی معجزه وار داشته باشیم، یا معجزه سیاسی خاصی روی دهد که تحولاتی بسیار اساسی طی ده سال آتی را به وجود آورد، تقریبا هیچ فضائی برای کارهائی که آقای اوباما یا روسای جمهور بعدی برای امور داخلی کشور در نظر دارند، وجود نخواهد داشت. فراتر این که احتمال بروز بیماری از نوع ژاپن طی ده سال گذشته وجود دارد. با رشد بدهی ها، مازاد بر درآمد، نفوذ کشور در سطح جهان فرسوده شد.

مشاور ارشد اقتصادی آقای اوباما، لارنس سامرز، پیش از ورود به دولت همیشه این سوال را مطرح می ساخت که؛ تا کی بزرگترین وام گیرنده جهان می تواند بزرگترین قدرت جهان هم باشد؟

رهبران چین که بخش عمده این پول را به امریکا وام می دهند تا دولت امریکا بتواند هزینه های خود را انجام دهد، هنگام بازدید از واشنگتن سوالاتی سنگین در مورد بودجه آقای اوباما مطرح ساختند و چنان به نظر می رسد که پاسخ سوال آقای سامرز بسیار مشخص است! اروپائی ها به شما خواهند گفت که این کسر بودجه بزرگترین نگرانی آنها طی دهه آتی نیز هست.

خود آقای اوباما نگرانی هایش را هنگامی که در اوائل ماه دسامبر اعلام کرد در نظر دارد 30 هزار نفر نیروی جدید به افغانستان اعزام کند روشن ساخت و گفت که ایالات متحده نمی تواند هزینه حضور بلندمدت را تامین کند.

اوباما گفت؛ شکوفائی اقتصادی ما شالوده قدرت ما است و هزینه های نظامی ما را پرداخت می کند، سیاست ما را پشتیبانی می نماید، و با ممکن ساختن سرمایه گذاری در صنایع جدید توان مردم را به واقعیت تبدیل می سازد.

او سپس توضیح داد که حتی یک جنگ واجب، که از نظر او جنگ افغانستان چنین وجوبی دارد، نمی تواند برای مدتی طولانی ادامه یابد.

سپس چنین گفت؛ برای همین است که تعهد حضور نظامیان ما در افغانستان نمی تواند بدون پایان ادامه داشته باشد چون کشوری که من علاقمند به بازسازی آن بیش از هر جای دیگر هستم، کشور خودمان است.

باید اذعان کرد که رک بودن بودجه آقای اوباما خود نکته ای جدید است. در این بودجه حجم مشکل خیلی مخفی نشده است. جورج بوش پسر تا تقریبا پایان دوره دوم ریاست جمهوری خود مدعی بود که هنگام خروجش از صحنه کشور بودجه ای متوازن خواهد داشت. او اصلا موفق نبود، و در واقع کسر بودجه ها در سال های پایانی دولت او به اوج رسید.

به نظر می رسد آقای اوباما به این دلیل ارقام ده سال آتی را منتشر ساخته تا از بن بست سیاسی چند سال گذشته که در آن جمهوری خواهان تنها علاقمند به کاهش مالیات ها و دموکرات ها هم تنها علاقمند به حفظ برنامه های اجتماعی هستند، خارج شود. نسخه او این است که مشکل باید بدتر شود و کسر بودجه و نرخ بیکاری افزایش یابند، تا بتوان کسر بودجه را تحت نظارت قرار داد.

آقای سامرز، طی مصاحبه ای گفت؛ بودجه توجه ویژه ای به لزوم خلق اشتغال و رشد کوتاه مدت دارد و در میان مدت هم به دنبال افزایش اعتماد عمومی است.

او به این نکته اشاره داشت که لزوم حفظ سطح فعلی برنامه های داخلی، که ارتباط با هزینه های امنیت ملی ندارند، تلاش برای کاهش هزینه های بهداشتی و حذف تخفیف های مالیاتی دوره بوش؛ چاره ای دیگر نیست.

آقای سامرز گفت؛ از طریق بودجه و شورای پول، رئیس جمهور به دنبال آن است تا فضای ممکن برای اصلاحات مورد نیاز را پیش از وقوع بحرانی دیگر به وجود آورد.

تبدیل این نظر به اقدام سیاسی، هر روز برای ساکنان واشنگتن مشکل و مشکل تر می شود. جمهوری خواهان در مورد کسر بودجه دولت بوش سکوت اختیار کرده اند. دموکرات ها کسر بودجه را الزام بحران اقتصادی می دانند. علاقمندی به راه حل های بلندمدت کم به نظر می رسد. چنان که ایزابل ساهیل از موسسه بروکینگز گفته؛ مشکل در صداقت نیست، بلکه تصمیم سیاسی است که ممکن نشده.

یکی از دلایل عدم تصمیم گیری سیاسی در این نهفته که هشدارهای سیاسی با علائم بازار همسو نیستند. خزانه داری برای تامین کسر بودجه دولت با بهره اندک پول زیادی را قرض گرفته، این خود نشان از آن دارد که بازارها معتقدند که دولت در زمان مناسب و به صورت کامل به تعهدات خود عمل خواهد کرد.

عدم تصمیم گیری سیاسی دلیل دیگری هم دارد و آن این که چنان که استاد اقتصاد جیمز گالبرث می گوید؛ پیش بینی های بلندمدت ده ساله معتبر نیستند.

او درست می گوید. در سال های اولیه دولت کلینتون، دولت پیش بینی کسر بودجه های سنگینی را داشت که گفته می شد فراتر از سطح قابل تحمل می باشد. اما هنگامی که کلینتون از صحنه خارج می شد دولت با مازاد درآمدی حدود 200 میلیارد دلار روبرو بود. آقای اوباما هم به همین نکته اشاره داشته و گفت؛ دولت قبلی و کنگره قبلی برنامه های داروئی پرهزینه، تخفیف های مالیاتی سنگین برای اقشار دارا، و دو جنگ را بدون تامین امکانات مالی تصویب کردند.

اما علیرغم این حرف ها، کسر بودجه امروز پای آقای اوباما نوشته شده است. چنان که گالبرث گفته ممکن است پیش بینی های بدبینانه برای سال 2020 هم با خطا روبرو باشند.

گالبرث معتقد است که؛ کل قضیه این است که آیا ما اصلاحات مالی را برای بازسازی نظام مالی انجام خواهیم داد یا خیر؟ او معتقد است که، برای تامین مالی رشد بخش خصوصی، یعنی همان چیزی که آقای کلینتون را نجات داد، در همین اصلاحات نهفته است.

گالبرث معتقد به قانون استاین است. این قاعده کلی که از سوی هربرت استاین رئیس شورای مشاوران اقتصادی رئیس جمهور در دوره ریاست جمهوری نیکسن و فورد بود، چنین می گوید که: اگر روندی قابل ادامه نیست، حتما متوقف خواهد شد.

نوشته: دیوید ای سنگر

منبع: نیویورک تایمز – اول فوریه 2010