فقرا چه مشخصاتی دارند؟
رئیس جمهور رسما اعلام کرده است که دولت تجسس در اطلاعات اقتصادی افراد را جایز نمی داند چراکه اعتماد مردم به دولت با ارزش تر از جبران کسری بودجه هدفمندی یارانه ها است. در این شرایط به نظر می رسد شناسایی پردرآمدها با ورود به اطلاعات اقتصادی آن ها منتفی شده است. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که تشکیل بانک جامع اطلاعاتی را پیشنهاد کرده است به دنبال روشی برای شناسایی مشمولان دریافت یارانه است. در این زمینه با دکتر حسین راغفر عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا گفتگو کرده ایم.
به نظر شما با مواضع جدید دولت و مجلس چه شیوه ای برای اصلاح نظام پرداخت نقدی در دستور کار قرار خواهد گرفت؟
به نظر می رسد دولت هنوز تصویر روشنی برای قدم گذاشتن به این میدان ندارد. البته نکته مثبت این است که وزارت تعاون فراخوانی داده است تا نظرات و طرح های مورد نظر کارشناسان را جمع آوری کند و بهینه ترین آن را برای اجرا انتخاب کند.
طرحی که شما برای شناسایی کم درآمدها ارائه داده بودید، چه میزان قابلیت اجرایی دارد؟
از ابتدا هم تاکید داشتم که باید شناسایی اقشار ضعیف را در دستور کار قرار داد. برای این کار طرح مشخصی ارائه کردم که قابل اجرا است. این کار را انجام داده ایم و مطالعاتی روی آن کرده ایم. برنامه اجرایی آن را هم آماده کرده ایم. بر این اساس می توان با شناسایی ویژگی های خانوار از طریق مشخصات آن ها، شاخص آسیب پذیری شان نسبت به فقر را استخراج کرد. در قدم بعدی و بعد از درجه بندی خانواده ها نسبت به فقر، می توان سهم هر طبقه را از دریافت یارانه مشخص و در فاز دیگر نحوه پرداخت این یارانه را تعیین کرد. اینکه چه میزان یارانه به طور نقدی پرداخت شود و چه میزان به شیوه حمایت کالا و خدمات نیز بعد از شناسایی خانوار قابل تصمیم گیری است.
این شیوه تا چه میزان واقعی و کارآمد است؟
شاخصه های آسیب پذیری خانوار نسبت به فقر کاملا شناسایی شده و برای ما روشن است. قطعا می توان ضرایب این شاخصه ها را مشخص کرد و در غالب نرم افزار آن را تعریف کرد تا با ورود اطلاعات خانوار به آن بتوان میزان آسیب پذیری آن ها نسبت به فقر را محاسبه کرد. این روش کاملا قابل اعتماد است چرا که چند رویکرد مختلف را مورد بررسی قرار می دهد که این رویکردها تکمیل کننده یکدیگرند. ویژگی سرپرستان خانوار با ضرایب مشخص گرفته می شود و ترکیب این ویژگی ها نشان می دهد که این خانواده چه نسبتی با فقر دارد.
اصلی ترین شاخصه های تاثیرگذار در آسیب پذیری افراد نسبت به فقر چیست؟
مهمترین آن بعد خانوار است. زن یا مرد بودن سرپرست؛ میزان تحصیلات سرپرست و اعضای خانواده؛ تعداد افراد خانواده؛ سن اعضای خانواده و تعداد کودکان آن و ... بسیاری از مواردی که اطلاعات آن نیاز به تجسس ندارد و قابل شناسایی است، شاخصه هایی است که می تواند میزن آسیب پذیری خانوار نسبت به فقر را نشان دهد. این کار در جامعه آماری کوچک تر اجرا شده است و می توان امکانات نرم افزاری آن را برای کل جامعه فراهم کرد تا بتوان با ارائه این اطلاعات به سیستم، درجه و شاخصه هر خانواده نسبت به فقر را مشخص کرد. در این شرایط بعد از مراجعه افراد و اعلام مشخصات آن ها نیز می توان این درجه را مشخص کرد و در فاز دوم نسبت به شیوه حمایت دولت از آن تصمیم گیری کرد.
