بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 27 آبان 1392      12:22
آخرین وضعیت پول های بلوکه شده ایران و دارایی خزانه کشور

معامله چینی بر سر نفت ایرانی

مجیدرضا حریری/ نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین

سابقه آغاز بلوکه شدن پول ایران در کشورهای دیگر به اعمال تحریم های آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نقل و انتقال وجوه ارزی، سیستم سوئیفت و بانک مرکزی باز می گردد. بر اساس تحریم ها، آمریکا به برخی کشورها مجوز خرید نفت از ایران را داده است بر همین اساس 5 کشور چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه از ایران نفت خریداری می کنند. به قاعده صادرات نفت، در هر کدام از این کشورها پول حاصل از صادرات برای ایران محفوظ است اما به دلیل فشار تحریم ای بین المللی در سیستم بانکی، امکان اینکه به راحتی این پول به مانند گذشته در حساب های مربوط به ایران در خارج از کشور واریز و جابجا شود، وجود ندارد. معاملات نفت بر اساس یورو یا دلار میان ایران و سایر کشورها انجام می شود. مبادلات دلار در همه جای دنیا برای بانک مرکزی آمریکا، قابل کنترل است، همینطور نقل و انتقال یورو در آلمان قابل ردیابی است. به دلیل وجود این کانال های نظارتی، خریداران نفت ایران، اجازه جابجایی وجوه ارزی را ندارند.

ایران هم برای دریافت این پول ها از روش های جایگزین استفاده کرده است اما این روش ها کافی نبوده است. به عنوان مثال رایج ترین شیوه، واردات کالاهای مختلف از کشورهای خریدار نفت ایران است. این شیوه اما در همه کشورهای واردکننده نفت امکان اجرا نداشت. به عنوان مثال ژاپن نه پول نفت ایران را پرداخت کرده است و نه کالایی به ایران صادر کرده است. این مشکل تقریبا از دو سال پیش به بعد حادتر شده است. با این وجود سعی شده است تا از کشورهای چین، هند و ترکیه، کالا به کشور وارد شود. تا چند ماه پیش این شیوه برای وصول بخشی از دارایی ها امکان پذیر بود حتی واردات طلا و فلزات گران بها از ترکیه به شیوه معمول تبدیل شده بود. با همکاری این کشور ایران، به جای پول نفت، طلا وارد می کرد اما با اعمال تحریم های جدید برای جلوگیری از معاملات فلزات گران بها با ایران، این شیوه نیز مختل شده است. در این میان از کره جنوبی نیز کالاهایی را وارد می کردیم که متوقف شده است. البته هنوز راه هایی وجود دارد که به ویژه توسط چین به اجرا در می آید اما به هر حال مجموع واردات کالا از این کشورها، به میزان پول نفت ایران نمی رسد. به همین دلیل بازهم پول های ایران در کشورهای 5 گانه انباشت می شود که به راحتی قابل دسترس نیست هر چند که برخی توافقات برای انتقال این پول ها انجام شده است به همین دلیل برخی از مسوولان آماری از دارایی ارزی کشور ارائه می دهند و برخی آمار متفاوتی می دهند چرا که بخشی از این دارایی ها که قابل دسترس نیست هم گاهی در محاسبات می آید. به هر حال این پول ها دارایی ایران است اما فعلا قابل انتقال نیست.

به تازگی قرار شده است تا کشور چین که بیشترین دارایی ایران در آن قرار دارد، بخشی از این پول را در پروژه های کشورمان به طور فاینانس هزینه کند. سپرده هایی که ایران در بانک های چینی دارد، نقش ضمانت این فاینانس را ایفا خواهد کرد. با مذاکرات دولت مقرر شده تا در نحوه سپرده گذاری، میزان کالاهای ساخت داخل، سهم شرکت هایی که تمایل به فعالیت در ایران دارند و سایر جزئیات قراردادها به نفع کشورمان انجام شود.

این شیوه انتقال پول البته تنها برای انتقال پول نفت حاکم است. پول صادرات غیرنفتی ایران به روش های دیگری قابل دسترس است. هر چند که به دلیل تحریم های بانکی، انتقال پول با مشکل مواجه است اما به هر حال شیوه هایی که از آن به عنوان دور زدن تحریم ها یاد می شود برای بخش خصوصی وجود دارد که بتوان امکان دسترسی به پول صادرات غیرنفتی را فراهم کرد. ضمن اینکه کشورهای غربی نفت، گاز و اخیرا پتروشیمی ایران را مورد تحریم قرار داده اند و حساسیت چندانی بر روی کالاهای غیرنفتی وجود ندارد. بخش زیادی از پول صادرات غیرنفتی ایران به روش های جایگزین، بازمی گردد و بخشی هم توسط بخش خصوصی با واردات کالا جبران می شود. هر چند که به دلیل افزایش چرخه امور، هزینه این عملیات افزایش می یابد.

ذخیره ارزی چقدر است؟

اعداد متفاوتی هم از میزان دارایی های بلوکه شده ایران و هم از ذخایر ارزی کشور و موجودی صندوق توسعه ملی، اعلام می شود. علت اصلی آن توافق نانوشته ای است که به عدم اعلام قطعی دارایی ها برای جلوگیری از سوء استفاده دشمنان و تحریم کنندگان، منجر می شود هرچند که بعید است دشمنان اطلاعاتی در این زمینه نداشته باشند اما این اصول نانوشته باید رعایت شود. در حال حاضر موجودی صندوق توسعه ملی به روایت های مختلف از 18 تا 35 میلیارد دلار متغیر است. قطعا رقم دقیق آن برای مسوولان کشور مشخص است. در حل حاضر اینکه میزان موجودی صندوق توسعه ملی چقدر است، چندان اهمیت ندارد چراکه دسترسی ارزی به این ذخایر تقریبا امکان پذیر نیست. منابع ارزی قابل دسترس وجود ندارد چراکه ارز کافی برای ارائه وجود ندارد. صندوق توسعه ملی وظایف مشخصی دارد که قاعدتا نسبت به تقاضای موجود باید به ارائه تسهیلات ارزی بپردازد اما با وجود اینکه هیچگاه اظهار عجز نکرده است، ارز قابل دسترس برای این کار را ندارد. در این شرایط اتفاق ناخوشایندی که بعضا دولت و مجلس به سراغ آن می روند برداشت ریالی از این صندوق است. دست اندازی ریالی به یک صندوق ارزی که وظایف و تهداف مشخصی دارد، آفتی است که باید از آن پرهیز شود.

تغییر جهت در آثار روانی تحریم ها

در شرایط فعلی هرچند تلاش ها برای لغو تحریم ها از سوی دولت جدید آغاز شده است و هنوز به طور عملی این اتفاق رخ نداده اما تاثیر رویکرد مثبت ایران در روابط تجاری در همین مدت کوتاه محسوس بوده است. با مثبت شدن فضای جهانی نسبت به ایران، بسیاری از تحریم ها که جزو تحریم های سازمان ملل و شورای امنیت نیست و به طور یکجانبه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا اعمال شده است، از سوی برخی کمپانی ها نادیده گرفته می شود. این شرکت ها در این شرایط احساس می کنند که سخت گیری ها به مانند سابق نیست و فضای مثبتی میان ایران و غرب ایجاد خواهد شد به همین دلیل امکان همکاری مشترک افزایش می یابد چراکه در برقراری تعامل، جسارت بیشتری به خرج می دهند. روند مثبتی که با تلاش بی وقفه مذاکره کنندگان کشورمان بر مذاکرات هسته ای حاکم شده است، شرکت های خارجی آینده بهتری را برای روابط ایران و غرب پیش بینی می کنند به همین دلیل نسبت به اعمال تحریم ها کم اهمیت تر می شوند و بر روی همکاری مشترک برنامه ریزی می کنند. هر چه علائم مثبت از مذاکرات هسته ای و سیاست خارجی کشور، بروز پیدا کند، فضا برای همکاری اقتصادی با سایر کشورها افزایش می یابد.

در شرایطی که پیش از تغییر دولت و اعمال سیاست خارجی پویا، پیش بینی ها از آینده،  معکوس بود. طرف های خارجی چشم انداز مثبتی را در روابط ایران و غرب مشاهده نمی کردند و دائما انتظار اعمال تحریم های جدید را می کشیدند به همین دلیل تمایلی به همکاری نداشتند. این واهمه به دلیل روشن نبودن فضا، آثار روانی تحریم ها را تشدید می کرد و طرف های تجاری را از گام برداشتن به سمت ایران منصرف می ساخت اما در شرایط جدید تعامل مثبت با دنیا به عنوان استراتژی دولت یازدهم اعلام شده است و این موضوع در همین مدت کوتاه با اعمال سیاست خارجی پویا و کارآمد، به جهان نشان داده شده است. نه تنها ترسی از تشدید تحریم ها وجود ندارد بلکه امید به کاهش آن موج می زند. این موضوع آثار روانی تحریم ها را به جهت دیگری نسبت به گذشته هدایت کرده است به طوری که آثار مثبت آن در ارتباطات اقتصادی ایران مشاهده شده است. مذاکرات هسته ای در ژنو خوشبختانه به شیوه ای پیش رفت که نشان داد پیشنهاد و موافقت از سوی ایران شکل گرفته و این کشورهای 1+5 بوده اند که موجب عدم شکل گیری توافق نهایی شده اند به همین دلیل چهره مثبت ایران برای جهان اثبات شد و این موضوع طرف های تجاری ما را به گسترش روابط تشویق کرده است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir