خروج لبنیات از سبد مصرفی خانوارها

دومینوی بالا رفتن قیمت شیر به تمامی محصولات لبنی نیز سرایت کرده و هم اکنون این گرانی باعث شده است که تولیدکنندگان و سازمان های متولی قیمت گذاری، بدون توجه به شرایط اقتصادی و وضعیت معیشت مردم، اقدام به گران کردن نرخ لبنیات کرده اند، غافل از اینکه این محصولات خود به خود جایگاه کوچکی در سبد مصرفی روزانه خانوارها داشتند و حال که قیمت به یکباره ظرف ماههای گذشته 2 تا 3 برابر شده است، دیگر کمترین امیدی به استفاده مردم از محصولات لبنی وجود ندارد.

این در شرایطی است که تولیدکنندگان محصولات لبنی همواره نالان از شرایط موجود، خواستار افزایش قیمت محصولات خود بوده اند، در حالیکه حاضر نشده اند کمترین تلاشی برای ارتقای بهره وری و کاهش قیمت تمام شده خود داشته باشند، این در حالی است که بسیاری از این تغییرات قیمتی، به صورت خودسرانه صورت گرفته است و محصولات به اندازه ای گران شده است که حتی دولت هم علیرغم تمام توجهی که به خواسته این تولیدکنندگان داشته است، نیز آن را تصویب نکرده بود.

تهدیدهایی که منجر به افزایش قیمت شدند

بررسی پرونده گذشته تولیدکنندگان محصولات لبنی نیز به وضوح این را نشان می دهد که آنها بارها و بارها اقدام به افزایش خودسرانه قیمت ها کرده اند و حتی پرونده های تخلفاتی سنگینی نیز برای آنها در تعزیرات حکومتی تشکیل شده است، اما هیچگاه توجه به آن نداشته و سود خود را آن قدر در افزایش قیمت نهفته کرده بودند که جرایم سازمان تعزیرات حکومتی که مشخص نیست آیا وصول می شود یا خیر نیز، نتوانسته مانع بازدارنده ای از این افزایش قیمت باشد.

این در حالی است که پرونده گرانفروشی های متعدد یکی از واحدهای تولیدکننده محصولات لبنی بارها و بارها مطرح شده و مسئولان آن نیز به صراحت اعلام کرده اند که در صورت جریمه و برخوردهای تعزیراتی، کارخانه را تعطیل کرده و کارگران را بیکار می کنند، این تهدیدی است که سبب می شود که در شرایط فعلی، کمتر توجهی به تخلفات تولیدکنندگان صورت گیرد.

حال هم که گرانی ها و گرانفروشی های مداوم در محصولات لبنی، گریبانگیر سبد مصرفی مردم شده است، بسیاری از آنها اولین چیزی که به ذهنشان می رسد برای کاهش هزینه از میزان مصرف آن کم کنند، شیر و محصولات لبنی است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته از سوی مراجع بین المللی، سرانه مصرف شیر در ایران 90 کیلوگرم و در  اروپا 300 کیلوگرم است، این در شرایطی است که میزان مصرف لبنیات به ازای هر نفر روزانه 139 گرم است که از این میزان، تنها 28 گرم آن را شیر تشکیل می دهد؛ در حالیکه مصرف مطلوب لبنیات هر فرد باید روزانه 225 تا 240 گرم باشد.

از سوی دیگر، میزان مصرف هر فرد بلاغ از سوی سازمان های ملی و بین المللی، روزانه نیم لیتر شیر مایع، 25 تا 35 گرم پنیر و 200 گرم ماست است؛ در حالیکه بر اساس برنامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نظر بود که مصرف سرانه شیر تا پایان برنامه چهارم توسعه به 160 کیلوگرم برسد؛ این در حالی است که در خوشبینانه ترین شرایط، مصرف لبنیات به 90 کیلوگرم در سال می رسد.

نوسان شدید قیمت لبنیات و حذف آن از سبد مصرفی خانوارها

حتی این رقم در حالی اعلام می شود که قیمت محصولات لبنی متعادل بوده و تقریبا نوسان شدیدی نداشت است، اما هم اکنون شیر پاکتی با ماندگاری بالا که تا پیش از این بین 1100 تا 1200 تومان به فروش می رسید، هم اکنون در بازار به 3 هزار تومان رسیده است؛ یا ماست دبه ای که تا پیش از این 2700 تومان فروخته می شد، ظرف ماههای گذشته به 4500 تومان رسید و متاسفانه هم اکنون این ماست به قیمت 7 هزار تومان به فروش می رسد.

نکته نگران کننده این است که با توجه به پیامدهای عدم استفاده از فرآورده های لبنی در سلامت افراد، سرانه پایین مصرف شیر و فرآورده های لبنی در کشور باعث شده تا حوزه سلامت، هزینه بالایی جهت رفع پوکی استخوان بپردازد، در حالیکه پوکی استخوان در دنیا در سنین بالای 75 سال اتفاق می افتد، اما در ایران این بیماری به زیر 50 سال رسیده است.

از سوی دیگر، متخصصان تاکید می کنند که هر فرد بالغ باید روزانه 1200 تا 1500 میلی گرم کلسیم مصرف کند که این میزان در روزانه دو لیوان شیر، 25 گرم پنیر یا 250 گرم ماست خلاصه می شود.

مردم از میزان مصرف لبنیاتشان می گویند...

خانمی 50 ساله که برای خرید پنیر به غرفه محصولات لبنی میدان میوه و تره بار مراجعه کرده است، به خبرنگار مهر می گوید: مصرف شیر در خانواده ما طرفدار زیادی نداشت؛ اما محصولاتی همچون پنیر و خامه بهتر مصرف می شود، حال هم که قیمت ها بالا رفته است و شیر به حدود 2800 تومان در یک بطری یک لیتری رسیده است، چندان جذابیتی برای خرید ندارد.

وی می افزاید: لبنیات سهم اندکی را در سبد هزینه ای خانواده ما دارد و همان سهم اندک نیز با گران شدن این محصولات، به نظر می رسد که حذف شود، تنها پنیر برای صبحانه نیاز است که معمولا تلاش داریم که در مصرف آن هم صرفه جویی صورت گیرد.

از فروشنده محصولات لبنی در خصوص تغییر مصرف مردم بعد از تغییرات قیمتی می پرسم، می گوید: مصرف پنیر چندان تغییری نداشته است، مصرف ماست به نسبت کم شده است؛ البته گرایش مردم به خرید ظرف های کوچکتر بیشتر شده است.

وی می افزاید: بیشتر تغییری که در خریدهای روزانه لبنیات از سوی مردم ایجاد شد، کاهش خرید شیر است که به نظر می رسد مردم نسبت به کاهش مصرف آن اقدام کرده اند، البته مصرف ماست هم کاهش یافته است، اما بیشترین کاهش مربوط به شیر  است.

این فروشنده همچنین به این موضوع اشاره می کند که فروش محصولاتی همچون شیرهای طعم دار و بستنی نیز به شدت کاهش یافته است که البته ممکن است به دلیل تغییرات قیمتی باشد چراکه قیمت به شدت بالا رفته است.

آقایی که در این میان وارد غرفه می شود می گوید: قیمت محصولات لبنی برای چندمین بار در سال جاری افزایش یافته است و همین امر قدرت خرید مردم را کاهش داده است، حتی در مدارس هم که شیر به صورت رایگان توزیع می شد، این توزیع قطع شده است و شرایط را به نحو نامناسبی برای بچه ها نگران کرده است.

وی می افزاید: در شرایط فعلی بسیاری از افراد توانانییی خرید ندارند و محصولات لبنی از سبد مصرفی مردم در حال حذف شدن است.

در این میان به نظر می رسد که تولیدکنندگان باید اندکی انصاف داشته باشند و شرایطی را فراهم نکنند که محصولات لبنی از سبد مصرفی مردم حذف شود.