بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 5 مرداد 1393      14:23

آینده انرژی: دستاورد بزرگ برای زغال سنگ و گاز طبیعی

دانیل یرگین، نایب رییس شرکت تحقیقاتی و اطلاع رسانی IHS معتقد است متخصصین انرژی بر این نظرند که این حوزه در سال های آینده، به تدریج دگرگون خواهد شد

اقتصاد ایرانی: دنیا به زودی مهم ترین منبع انرژی خود را از دست خواهد داد، زیرا منابع در حال پایان یافتن هستند. به همین دلیل باید یک چرخش سریع به سمت انرژی های بادی صورت گیرد. این هشدار نه از سال 2014 که از سال 1881 ]یعنی 25 سال قبل از جنبش مشروطه] مطرح بوده است. مطرح کننده آن نیز لرد کلوین یکی از دانشمندان بزرگ قرن 19 بود.

این امر یادآوری خوبی است برای اینکه نشان دهد «آینده انرژی» واقعی چطور می تواند بهترین پیش بینی های برخاسته از «وضعیت کنونی انرژی» را با چالش مواجه سازد. شش سال پیش آمریکا خود 100 میلیارد دلار در سال برای واردات گاز طبیعی مایع یا LNG درنظر گرفت. این امر به دلیل هزینه های رو به رشد و کمبود گاز داخلی بود. در حال حاضر این کشور کم تر از دو سال با کسب مقام صادر کننده LNG فاصله دارد. صنعت اروپا نیز به آمریکا روی آورده تا از گاز طبیعی نسبتا ارزان استفاده کند. آمریکا تا سال 2021، یکی از سه صادر کننده برتر LNG در دنیا خواهد بود.

شگفتی های حوزه انرژی به وجود می آیند و تکرار می شوند. با در نظر گرفتن این مساله، چشم انداز انرژی دنیا در 20 سال آینده چگونه خواهد بود؟ نخستین پاسخ این است که دنیای انرژی آن زمان بزرگ تر است اما چندان متفاوت نیست. دو دلیل نیز برای این ادعا وجود دارد.

جابه جایی تدریجی

نخست اینکه در تجارت انرژی با در نظر داشتن ابعاد و اندازه زیرساخت های کنونی و طول بازه های سرمایه گذاری فعلی، 20 سال زمان چندان طولانی و زیادی نیست.

دوم اینکه، عمده رشد تقاضا در 20 سال آینده در کشورهای نوظهور (بازارهای نوظهور) خواهد بود که اغلب به سمت انرژی های متعارف متمایل هستند. دو دهه دیگر را در نظر بگیرید، بازار اتومبیل نو در چین احتمالا 41 میلیون خودرو در سال خواهد داشت که این رقم در مقایسه با 17 میلیون خودرو در آمریکاست.

دو دهه دیگر – در آنچه ما آن را سناریوهای «طراحی مجدد جهانی»[1] می نامیم - دنیا حدود 35 تا 40 درصد انرژی بیشتر مصرف خواهد کرد. این امر در نتیجه رشد اقتصاد جهانی و افزایش درآمد در کشورهای در حال توسعه است.

امروزه، نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ 82 درصد از انرژی دنیا را تشکیل می دهند. بیست سال دیگر تنها اندکی از سهم آن ها کاسته خواهد شد: 75 تا 80 درصد. تغییرات زیادی در ترکیب سوخت های متعارف نیز به وقوع خواهد پیوست. در حالی که استفاده از زغال سنگ در آمریکا کاهش پیدا می کند اما در کشورهای دیگری نظیر چین و هند افزایش می یابد و از آن به عنوان سوخت نه چندان گران قیمت برای تولید برق استفاده خواهد شد. گاز طبیعی نیز بازار خود را در دنیا به دست خواهد آورد.

در دهه 1950، نفت جایگاه نخست را از زغال سنگ ربود. اما در دهه 2030، سلطه نفت پایان خواهد پذیرفت و نفت با زغال سنگ و گاز طبیعی رقابت تنگاتنگ خواهد داشت. تا پایان دهه 2030، احتمال می رود که گاز طبیعی تبدیل به سوخت شماره یک دنیا شود.

کشورهای نوظهور سرگرم تاسیسات جدید برق هسته ای هستند. اما در آلمان این تاسیسات تا اوایل دهه بعدی تعطیل خواهند شد؛ تنها چند عدد از نیروگاه های برق هسته ای ژاپن مجددا فعال خواهند شد و بخشی از تاسیسات هسته ای آمریکا نیز به نوعی به بازنشستگی زودتر از موعد خواهند رفت. بدین ترتیب انرژی هسته ای با حفظ سهم کنونی خود، حدود 6 درصد از انرژی کلی دنیا را تامین خواهد کرد - مگر اینکه طراحی های جدید همچون رآکتورهای کوچک وارد بازار شوند.

اما چه چیز تصویر آینده را تغییر خواهد داد؟ تکنولوژی یک پاسخ واضح این پرسش است. باد از یک انرژی «جایگزین» و حاشیه ای به یک انرژی «متعارف» و اصلی تبدیل خواهد شد. پایین آمدن هزینه تجهیزات تولید انرژی خورشیدی ، به فراگیر شدن آن شتاب می بخشد. هزینه تولید انرژی خورشیدی در سال های اخیر به شدت کاهش یافته است. کاهش بیشتر هزینه ها به معنای ورود هرچه بیشتر این نوع انرژی به بازار است. پیشرفت در تکنولوژی ذخیره کردن الکتریسته موجب می شود تا انرژی های بادی و خورشیدی فراگیرتر شوند زیرا این امر موجب می شود تا مشکل فعلی این نوع انرژی ها که همانا وابستگی به وزیدن باد و تابیدن خورشید است مرتفع شود.

اما سرنوشت خودروهای برقی چه می شود؟ چین قصد دارد تا سال 2020 یک میلیون خودروی برقی در جاده های خود داشته باشد – هدفی که از آن خیلی عقب هست. در این زمینه، آمریکا از چین جلوتر است. اما حتی اگر هم بتوان به زودی بر چالش های هزینه ای این خودروها فائق آمد و خودروهای برقی به تولید انبوه برسند باز هم عرصه خودروهای بنزینی فعلی به قدری بزرگ است که تاثیر خودروهای برقی بر مصرف سوخت تا سال 2030 چندان احساس نخواهد شد.

سیاست ها و تعامل آن با وقایع پیش رو نیز اهمیت بسیار دارد. چه محرک ها و یارانه هایی نیاز است تا عبور از سوخت های متعارف صورت پذیرد؟ تاکنون آلمان خود را الگوی جهانی معرفی سوخت های تجدید پذیر می دانست . اما حالا دارد تبدیل به یک چیزی مثل ضد الگو می شود، چرا که هزینه های یارانه ها از دست دادن رقابت جهانی را تهدید نموده و همانطور که وزیر اقتصاد آلمان عنوان کرد خطر «کاهش صنعتی شدن آن وجود دارد».

یک فشار جهانی جدید برای افزایش انرژی های تجدید پذیر می تواند از ترکیب چند عامل حاصل شود: سال های متوالی «آب و هوایی سخت و خشن» که اجماعی قوی برای خطرات تغییرات اقلیمی ایجاد کرده؛ و یک بحران امنیتی شدید که جریان انتقال نفت را مختل نماید.

در چنین شرایطی، دولت ها – با فشار افکار عمومی - می توانند سیاست های جدید را به کار بندند.

البته این چنین رویدادهایی می توانند نتایج معکوس نیز داشته باشند. در دوران بحران اقتصادی جهانی، دولت های اروپایی یارانه های سخاوتمندانه قبلی خود برای انرژی های تجدید پذیر را کاهش دادند. یک بحران و رکود اقتصادی دیگر نیز همین تاثیر را خواهد داشت و به معنای عقب گرد عظیم برای صنعت انرژی های تجدید پذیر محسوب خواهد شد.

اما پس از 2030 چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ در سال های اخیر شاهد افزایش تحقیقات علمی و نوآوری های فن آوری در عرصه انرژی بودیم. تجربه ای که در این میان به دست آمده این است که نوآوری های انرژی، زمان زیادی می برد تا به بازارهای مصرف برسد.

در این موج نوآوری، ناامیدی های بسیاری نیز وجود دارد. اما بخش هایی از این تلاش ها احتمالا تاثیر خود را تا سال 2030 خواهند داشت. اگرچه ممکن است تعداد آن ها اندک باشد اما می توانند اثرات بزرگی بر جای گذارند. و آن زمانی است که ترکیب انرژی می تواند کاملا چهره متفاوتی داشته باشد.

 

 


[1]  این عبارت ترجمه Global Redesign” scenario است که یکی از چارچوبهای پیش بینی تحولات حوزه انرژی است که توسط شرکت مشاوره تجاری HIS  ارائه شده است. جهت اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه شود:

http://www.ihs.com/products/global-scenarios/index.aspx


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

کلمات کلیدی : آینده انرژی
نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir