دوره ای که آمار واردات گوشی موبایل را کیلویی می دادند، تمام شده است

بهراد مهرجو

ساعت 8 صبح روز پس از پایان مهمترین فستیوال سینمایی ایران و حتی پیش از منتقدان و تحلیلگران سینما، خبرها و ریز اخبار مربوط به اختتامیه جشنواره فجر را مرور کرده است. از تقسیم جوایز تا رفتار کارگردانان همگی اطلاعات با جزئیات می داند. او طی سال های گذشته بیش از تمامی مدیران اقتصادی ایران و حتی برخی چهرهای فرهنگی کتاب خوانده است. مسعود کرباسیان در دوره ای که مدیران اقتصادی دولت های سابق به تجارت شخصی می پرداختند، در دفتری کوچک به ترجمه کتاب های جهانی شدن پرداخت، نسخه های انگلیسی کتاب های روز دنیا در حوزه اقتصاد و فرهنگ را خواند و در نهایت به تحلیلی روشن از فضای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران و جهان رسید. او اداره کشور را در دولت داری خوب می داند، فرهنگ را رکن اساسی جامعه معرفی می کند  و البته به تازگی هم مطالعه کتاب «چرا کشورها شکست می خورند» را به پایان رسانده است. مسعود کرباسیان برای یکی از کتاب های ترجمه اش برنده کتاب فصل شده است. او به خوبی می داند اقتصاد ایران چرا طی تمامی سال های گذشته درجا زده و عقب گرد داشته است. کرباسیان اکنون به عنوان رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران و معاون وزیرامور اقتصادی و دارایی قصد دارد، فضای حاکم برگمرک و تجارت خارجی را تغییر دهد. توصیه می کند برای ستون های روزنامه تازه تاسیس آسمان یادداشت ها و تحلیل های نویسندگان معتبر جهانی مانند توماسن فریدمن به کار گرفته شود. همین یک نکته نشان می دهد کرباسیان سطح رفتارش را از مدیران عادی و متوسط اقتصاد ایران جدا کرده است.

آقای دکتر تصور فعالان اقتصادی این است که با حضور شما در گمرک شرایط بهبود یابد. گمرک به سمت تغییر رویه های گذشته رفته است؟

بله. البته اینکه چقدر وضعیت بهتر شده را مردم باید بگویند ولی اساس کار ما این است که فضا را بهتر و شفاف تر کنیم. تمام برنامه های گمرک برهمین اساس تنظیم شده است. این نکته را هم بدانید که گمرک یک سازمان حاکمیتی است و باید مسولیت های حاکمیتی را هم انجام دهد. البته بعضی کارها را هم باید واگذار کنیم. در واقع گمرک یک سازمان حاکمیتی است که می توان بخش هایی از آن را واگذار کرد ولی به هر حال بخش هایی هم قابل واگذاری نیست.

مثلا چه بخش هایی؟

به طور نمونه در گمرکات بخش هایی مانند باسکول، انبارات و حتی ایکس ری را هم قصد واگذاریش را داریم.

یعنی نظارت با شما باشد؟

بله. ولی ما نظارت داشته باشیم. به هرحال قانون می گوید، گمرک باید دروازه ورود و خروج کالا و نظارت براین امر باشد. به همین جهت 32 قانون مربوط به گمرک است. یعنی در این قوانین نوشته اند گمرک باید چه کارهایی انجام دهد. هرسال هم در لایحه بودجه اشاراتی به گمرک  و کارهایی که باید انجام دهد، شده است. یکی از منابع بزرگ دولت هم همین گمرک است. از سوی دیگر ماموریت حفظ سلامت کالا برعهده گمرک است. همچنین مسولیت آمار تجارت خارجی کشور هم همین گمرک است. از سوی دیگر مسولیت توسعه تجارت و ترانزیت، گردشگری، صادرات و بخش های دیگر برعهده گمرک است. گمرک در تعامل با دنیاست. وقتی اجازه بدهید یک کالایی به راحتی و بدون موانع زائد از کشور خارج شود، عملا به کارآفرینان کشور کمک شده است. بنابراین گمرک یک سازمان حاکمیتی است. گمرک به 15 کنوانسیون بین المللی تعهد دارد. هر زمان چیزی تبدیل به کالا شود، مربوط به گمرک است. حتی ما در سطح بازار هم حضور داریم به این معنا که باید مشخص شود همان کالا که در بازار فروخته می شود، قانونی به کشورآمده است یا نه؟. در حال حاضر هم شرایط تحریمی کشور کمتر می شود و...

تحریم کمتر شود، معنایش افزایش کار شماست؟

در واقع باید بگویم کار ما بهتر می شود.

شما در تحریم ها درگیری بودید؟

به صورت غیرمستقیم درگیری بودیم. مثلا می گفتند یک کالای خاص از بندری خاص نمی تواند به دلیل تحریم وارد شود. بنابراین ما باید برویم در بندری دیگر همان تشکیلات را برپا کنیم. معنای این کار افزایش کار گمرک است. به هرحال همانطور که مردم از تحریم ها تاثیر می پذیرند، سازمان ها هم از تحریم ها اثر می پذیرند. از طرف دیگر باید به نکاتی دقت کنید. با رفع این تحریم ها کار بهتر می شود. در صورت رفع تحریم ها روال تجارت عادی می شود. در اینصور تحریم بهانه ای نمی شود که مثلا بخواهد قوانین را دور بزند. مهم این نیست که حجم کار زیاد شود، مهم این است که کار کشور تسهیل شود. ما نگران زیاد شدن کارها نیستیم. باید ابزارهای به کار ببریم که افرادی که قصد دارند تجارت قانونی انجام دهند، با آسایش و راحتی قدم به این عرصه بگذارند. یعنی افرادی که کار قانونی می کنند باید انگیز پیدا کنند. این درست نیست که ما قوانین و رویه هایی وضع کنیم که کار را برای افرادی که قصد تجارت قانونی دارند، دشوار کنیم. 32 قانون، 15 کنوانسیون و بخش نامه های متعدد همگی برای گمرک است. بازهم تاکید می کنم که گمرک به عنوان سازمانی حاکمیتی کار می کند. به همین جهت در قانون گمرک و در اولین جمله قانونگذار تاکید کرده است که مسولیت گمرک کاملا حاکمیتی است. گمرک سازمانی به شمار می آید که همه سازمان ها با آن درگیر هستند و خود گمرک هم باید با همه سازمان ها و البته مردم ارتباط داشته باشد. همین الان اگر ما نتوانیم تجارت خارجی مان را تسهیل کنیم، قیمت تمام شده کالای وارداتی و صادراتی افزایش می یابد. اثر این اتفاق هم در زندگی مردم دیده می شود.

در حال حاضر یعنی در دولت یازدهم چقدر فضا بهتر شده است؟ بخصوص در واردات کالا.

ما بالاخره مجری مقرارتی هستیم که برای ما وضع شده است. مسیر در قیاس با گذشته خیلی بهتر شده است. در حوزه مقرارات خیلی از ایستگاه های زائد برداشته شده است.

اصلا ایستگاه زائد چرا قرار داده شد که الان برداشته شده است؟

قصد داشتند اعمال مدیریت برارز بکنند. یعنی ارز را به سمتی ببرند که متوجه شوند چه کالاهایی وارد کشور می شود. در نهایت هم موضوعاتی مانند گروه بندی، ممنوعیت ورود برای برخی کالاها، تقسیم ارز به مبادله ای، مرجع، صادراتی و موارد اینگونه وضع شد. دو سال قبل ستاد مبارزه با قاچاق اعلام کرد بیش از 17 میلیارد دلار کالا به صورت قاچاق وارد کشور می شده است.

قاچاق یعنی کالایی که بدون پرداخت عوارض وارد کشور شده است؟

در آمارهایی که اعلام کرده اند مثلا کالای همراه مسافر، پیله وری و موارد اینگونه را در ردیف قاچاق قرار داده اند. از نظر من اینها قاچاق نیست. هر کالایی که برگ سبز نداشته باشد، را قاچاق نامگذاری کرده اند. به طور نمونه کالایی که به همراه ملوانان وارد می شود را قاچاق گفته اند. این یک اشتباه است. یعنی در نهایت منجر به بزرگ نمایی قاچاق می شود. البته یکسری کالاها هم به صورت قاچاق وارد می شود. موضوع این است که با آن مقرارات گذشته که سخت گیرانه و با ایستگاه های زائد بوده، 17 میلیارد دلار قاچاق داشته ایم. ما میگویم حالا سخت گیری ها را کمترکنیم. وقتی به طور مثال گروه بندی ایجاد کردند و گفتند فلان کالا درگروه ده قرار دارد، مگر این کالا وارد بازار کشور نشد؟ کدامیک از کالاهای موجود در بازار گروه ده نیست؟ فقط در اثر قرار دادن این قاعده حقوق دولت پایمال شد. از سوی دیگر و از همه مهمتر رعایت سلامت کالاها هم از بین رفت.

کالاهای گروه ده را وزارت صنعت تعیین می کند؟

بله. در اختیارات وزارت صنعت است. من اعتقاد دارم که گروه بندی کالا اقدام درستی نیست.

از چه زمانی باب شد؟

از سال گذشته.

این کار را در تداوم سیاست های ارزی انجام دادند؟

در واقع ما سیاست های ارزی را مسلط برتجارت خارجی کردیم. همیشه تجارت خارجی ما متاثر از سیاست های ارزی می شود و این یکی از بزرگترین اشکالات سیاست گذاری های اقتصادی ماست. یک زمانی آمدند و ثبت سفارش را دست کردند. خدا دکتر نوربخش را رحمت کند. در سال 1372 ما مشکلات ارزی داشتیم. ایشان گفتند نمی توانند جوابگوی ارز مورد نیازی باشم که همه می خواهند. بنابراین ایستگاهی ایجاد کردند به نام ثبت سفارش.

این الگوی نمونه جهانی دارد یا برای ایران بود؟

خیر. هیچ جای دنیا صدور کارت بازرگانی و ثبت سفارش به این روش را نداریم. این ایستگاه هاست که موجب می شود فضای کسب و کار خراب شود. رتبه ایران در فضای کسب و کار به 104 رسیده است. دقیقا هم به دلیل ایجاد همین ایستگاه های زائد اتفاقات اینگونه رخ داده است. سازمان های جهانی براساس تعداد صدور مجوزهای وارداتی فضای کسب وکار را بررسی می کنند و برای ایران هم به طور مشخص این مجوزهای مورد نیاز بشدت زیاد است. ثبت سفارشی یعنی ثبت آماری اما حالا از محوریت آماری خودش جدا شده و تبدیل به سازمانی شده که مجوز واردات، تخصیص ارز، اجازه ورود و خروج کالاها را می دهد. حالا مدتی بعد بانک مرکزی ارز کافی در اختیار نداشت که برای واردات تامین کند و بنابراین ارز مرجع را راه انداختند. بعد ارز صادراتی، ارز متقاضی و... راه افتاد. مدتی بعد تعهد سپاری انجام شد که صادرکننده متعهد به بازگرداندن ارز شود. همه اینها موجب می شود که کار سخت شود و حتی از مسیر اصلی به سمتی دیگر برود. همه به یاد داریم که یک زمانی ایران خودرو به بزرگترین صادرکننده فرش کشور بدل شده بود. ما نباید تجربه های اشتباه را مدام تکرار کنیم. خوشبختانه در حال حاضر در دولت مسیر خوبی را پیش می رویم.

شما امکان اصلاح قوانین را دارید؟

مجلس قانون خوبی تصویب کرده است.

خوب این رویه هایی که می گوید زیاد و زائد است چطور باید اصلاح شود؟

ببنید ما هیچ وقت نرفتیم به مجلس بگویم چه می خواهیم؟ ما 5 تا 6 سال کار کردیم و قانون اصلاح شده گمرک را براساس کنوانسیون کیوتو نوشتیم. این قانون را به مجلس دادیم و آنها هم با یکسری اصلاحات را تصویب کرد. به میزان خیلی کمی مجلس هم اعمال سلیقه کرد ولی در نهایت قانون خوبی به تصویب رسید. در این قانون پیش بینی 14 آیین نامه شده بود ولی این آیین نامه ها نوشته نشد. خوب این که دیگر ربطی به مجلس ندارد. ما باید این آیین نامه ها را می نوشتیم.

اگر این آیین نامه ها نوشته می شد، چه اتفاقی رخ می داد؟ مثلا بین المللی می شدیم؟

توجه داشته باشید گمرک در یک فضای بین المللی حرکت می کند. ما در ایران مزیت های بسیاری داریم. امکان ترانزیت در کشور ما بسیار قابل توجه است. ما با 15 کشور همسایه هستیم. یعنی همه این همسایه ها به ترانزیت ما وابسته هستند. این یک مزیت ارزشمند است.

البته شما که نمی توانید در تغییر فکر اقتصادی کشور موثر باشید. اگر از مزیت ها استفاده شد شما هم کار خودتان را انجام می دهید ولی اگر مثل همه سال های قبل این مزیت ها بی استفاده باقی ماند، به طور حتم گمرک هم نمی تواند موثر باشد.

ببینید گمرک یک نقش دوگانه دارد. ما هم می توانیم تسهیل کننده و هم برخورد کننده باشیم. ما باید از یک طرف قوانینی وضع کنیم که مسیر کار تسهیل شود و از سوی دیگر کیفیت کالاها را تا زمانی که تایید نشده اجازه ورود ندهیم. ما می توانیم از صبح تا شب در گمرک بنشیم و مدام آمار بدهیم کدام کالاها را گرفته ایم. این کار ما در نهایت منجر به ناامن شدن فضای کار برای فعالان اقتصادی می شود. ما باید اقدامی انجام دهیم که درجه صحت کار برای کسانی که قصد کار قانونی دارند، افزایش پیدا کند. در همین جهت هم به سمت گمرک الکترونیکی می رویم. به طور مثال اظهارنامه های ما همگی از راه دور شده است. در این روش عامل انسانی را به حداقل رسانده ایم. نکته مهم دیگر این است که باید مدیریت ریسک داشته باشیم. ما که نمی توانیم همه کالاها را بررسی کنیم. نکته بسیار مهم دیگر خدمات و امتیازدهی به افرادی است که مدام با ما کار می کنند و کارشان هم سالم است. مورد دیگر هم استفاده از جی پی اس برای ردیابی کالاها در ترانزیت است. اما مهم این است که ما مسیر را برای کسانی که قصد دارند تجارت غیرقانونی انجام دهند، به شدت ناامن کنیم.

البته آقای دکتر این روش های الکترونیک یک مشکلات اساسی داشت. به طور مثال سال گذشته در گمرک رجایی با افرادی برخورد کردم که دو روز در گمرک کارشان به دلیل قطع شدن سیستم پرینت معطل مانده بود. یعنی خود پدیده الکترونیکی شدن به یک بحران بدل شده بود. حالا در این روش شما قرار است مشکلات حل شود؟ همه ناراحت بودند که چرا کارها الکترونیکی شده است. واقعا زیرساخت کار الکترونیکی در ایران وجود ندارد.

ببنید مثلا اگر کالا 40 روز در گمرک می ماند باید اقدامی انجام دهیم که کالای مسیر سبز دو ساعت در گمرک بماند، مسیر زرد یک روز بماند و مسیرقرمز براساس زمان صدور مجوزها در گمرک باماند. همین الان کالاها به طور متوسط 40 روز در گمرک می ماند. اگر ما این 40 روز را به 10 روز تبدیل کنیم و حالا یک روز هم برای قطعی سیستم الکترونیک معطلی ایجاد شود، جمع روزها می شود 11 روز و بازهم از آن 40 روز خیلی جلوتر هستیم.

متوسط جهانی میزان معطلی کالا در گمرک چقدر است؟

همین حدودی است که من خدمت شما گفتم. البته این راهم بگویم که روش های کاری در دنیا متفاوت است. کشورهای اروپایی ریسک واردات را قبول نمی کند. این کشورها می گویند تجارت آزاد است. بنابراین محدودیتی برای صادرات کالا به کشورشان ایجاد نمی کنند ولی می گوید کشور صادرکننده باید کیفیت کالای صادراتیش را تضمین کند. بنابراین آنها هزینه های واردات را نمی پذیرند. آنها به قول فریدمن می گویند یک زمین مسطحی درست کرده اند که همه می توانند در آن حضور داشته باشند و کالا صادر کنند. تعرفه هایشان هم به پایین ترین عدد می رساند ومحدودیتی هم قرار نمی دهند ولی تاکید هم می کنند هر کالایی که به کشورشان صادر می شود باید مطابق با استانداردهایشان باشد. آنها از گمرک صادرکننده گواهی می خواهند که کالایی که به کشورشان می آید، مطابق استانداردهایشان باشد. بنابراین اگر کسی کالای با تضمین و استاندارد به این کشورها صادر کننده عملا کالایش زودتر از کسی که کالای بدون استاندارد صادر می کند به بازار می رسد. در نهایت هم کسی که زودتر به بازار برسد، برنده نهایی است. می خواهم به شما بگویم ادبیات تجارت در جهان عوض شده است.

چرا به این سمت نمی رویم؟ مشکل اعتقادی یا لجستیکی داریم؟

متاسفانه فضایی که طی سال های گذشته برکشور ایجاد شده بود، محدودیت هایی برای ما ایجاد کرد. این محدودیت ها برتجارت خارجی ما تحمیل شد و در نهایت هم به این مسیر افتادیم که در آن قرار داریم. خیلی وقت ها هم نشستیم فکر کنیم که چه کاری باید انجام دهیم. برای اینکه دقیق تر متوجه شوید به آمارهای جدید اشاره می کنیم. طی ده ماهه گذشته 34 میلیارد دلار صادرات داشته ایم. البته اعتقاد دارم این آمار کم نمایی دارد. 9 میلیارد دلار از این صادرات برای میعانات گازی است. ما باید قدری به صادراتمان کمک کنیم. اگر این صادرات رونق بگیرد مطمئن باشید که مشکلات ارزی هم حل می شود و خیلی لازم نیست که متکی به نفت باشیم. البته طی ماه های گذشته دولت اقدامات بسیار خوبی انجام داده است. به طور مثال برداشتن همین گروه 10 یک کار بسیار مثبت بود. طی سال های گذشته یک نگرانی واردکننده ها این بود که آنها نمی دانستند گمرک چطور ارزش کالاها را محاسبه می کند ولی ما همین الان این ارزش گذاری را روی سایت قرار داده ایم.

البته فضای اقتصاد ایران به سمت غیرشفاف بودن میل دارد. شما این کار را می کنید ولی شاید واردکننده علاقه ای به انتشار این اطلاعات نداشته باشد. این اقدام برای شما به عنوان مجری قانون و حتی مصرف کننده مناسب است ولی شاید فعالان اقتصادی دنبال این شفاف سازی ها نباشند.

مشکل ما این است که با کشورهایی تجارت داریم که یا تجارتمان مستقیم نیست یا اینکه برای صادرات کالاهایشان به ما اسناد معتبر نمی دهند. 27 کشور در اروپا یک اتحادیه گمرکی مشترک دارند و اسناد گمرکی هرکدام از سوی گمرکات دیگر پذیرفته است ولی واقعا ما  می توانیم روی اسناد گمرکی کشورهای همسایه خودمان حساب کنیم. ما گزارش های بسیار زیادی داریم که بارنامه ها به نام این کشورها جعل می شود.

یعنی دقیقا برعکس کار اروپایی ها انجام می شود؟

بله. کشورهای همسایه ما می گویند اینکه چه کالایی از سوی ما به کشور آنها صادر می شود، مشکل خودشان است. آنها می گویند ما صادرات مجدد می کنیم و کیفیت ربطی به ما ندارد. بنابراین گواهی مبداء و تاییده درستی ندارند. برهمین اساس عملا کارهای آنها را ما انجام می دهیم. این یک اتفاق بسیار ناگوار برای ماست. 10 سال قبل اتحادیه اروپا از ما خواست تا تاییده صادرات فرش را گمرک ایران به آنها بدهد چراکه می دانستند خودشان در قیمت گذاری فرش تخصصی ندارد و به همین دلیل به ما اعتماد کردند. بنابراین سند ما برای آنها معتبر بود. اما خوب ما الان نمی توانیم سند هیچ کدام از این کشورها را برای خودمان معتبر کنیم. به طور مثال اگر قیمت ارز پایین باشد واردکننده بیش نمایی می کند تا ارز خارج کند و اگر قیمت بالا باشد، کم نمایی می کند تا ارز بدست آورد. به همین دلیل ما گرفتار این شده ایم.

از کجا این مشکل آغاز شد؟

آنهایی که با ارز مرجع کار می کردند، بیش نمایی می کردند و آنهایی که ارز خودشان بود، کم نمایی می کردند.

سودش در کجاست؟

وقتی کم نمایی می کنند، مالیات برارزش افزوده کمتر و حقوق و عوارض گمرکی کمتری می دهند. از سوی دیگر دقت داشته باشید این بحث های ارزی دیگر در دنیا نیست. اما از همه مهمتر در تجارت موضوع اسناد معتبر گمرکی است. گمرک در جهان به موضوعات سلامت، تسهیل کار و این موضوعات می پردازد. به هرحال ما در راستای شفافیت و تسهیل کارها ارزش کالاها را روی سایت قرار داده ایم. اخیرا هم روی موضوع تعرفه ها کار می کنیم. امیدواریم برای سال آینده تفاوت نظرها در مورد تعرفه ها برداشته شود که دیگر مثلا نگویند چند کیلو گرم مودم کامپیوتر و تلفن همراه وارد کشور شده است.

شما در حال حاضر آمارهای مربوط به گوشی تلفن همراه را کیلویی می دهید؟

از زمانی که ما آمدیم دیگر این روش را کنار گذاشتیم و برای گوشی تلفن همراه کیلوگرم نمی گویم. این روش ها تغییر کرده است.

این نکته مهمی است. حداقل برای تحلیل فضای اجتماعی و اینترنتی ایران نیاز به این آمارها بشدت احساس می شود.

بله. البته این کار زمانی محقق می شود که اساسا این کالاها از گمرک عبور کنند. وقتی  گروه بندی کالا گذاشتند و گفتند فلان کالا نمی تواند بیاید و مدتی بعد اعلام کردند به صورت ملوانی همین کالاها می تواند وارد شود، عملا به سمتی رفتیم که راه تجارت غیرشفاف را باز کنیم.

چرا اینقدر مرز آشفته است؟ واردات کالای ملوانی، پلیه وری، مسافری و.... خیلی روش های دیگر داریم.

بحث ما این است که تجارت مرزی یک اصل در کشور ماست. شاکله کشور ما تجاری است. کشورهای دیگر هم به راه و امکانات ما نیاز دارند. توجه کنید ما نیروی متخصص، مناطق آزاد، نیروی متخصص و مواد اولیه در اختیار داریم. اگر این امکانات ما به تولید تبدیل شود، باید مرز نشین هم از آنها بهره ببرد. سوال ما این است که مرزنشیان های ما چه امکانات دیگری در مرزهای کشور دارند؟ به همین دلیل است به مناطق آزاد کشور اضافه می شود.

واقعا این مناطق موفق بوده است؟

یک زمانی مشکل این بود که محدودیت های تجارت فضای کسب و کار را برای مردم سخت کرده است. راه اندازی مناطق آزاد برداشتن این قید و بندهای اضافی بود. در واقع قصد داشتیم فضای تجارت و کسب وکار بهتر ایجاد کنیم که همه اینها تحت نظر و فعالیت مناطق آزاد شکل می گرفت. بنابراین ایده خوبی بود. نکته این است که باید این فضا را گسترش دهیم.

در این مناطق آزاد چقدر وضعیت مطلوب است؟ مثلا در خرمشهر و آبادان چه اتفاقی رخ داده است؟ هنوز هم همان خاک و ویرانی سابق است.

ببینید این مناطق تازه راه اندازی شده است و باید فرصتی بدهیم که کارها جلو برود. در ضمن با حضور آقای ترکان کارهای بسیار خوب و قابل توجهی در مناطق آزاد انجام می شود. حداقل همین مناطق آزاد به مردم منطقه امید داده است.

ولی همان کارخانه ها با همان مشکلات در مناطق آزاد حضور دارند. البته ماشین بوگاتی و پورشه هم در خیابان های آبادان می چرخد ولی معنایش این نیست که وضع بهتر شده است.

بله. باید یکسری از مقررات زائد برداشته شود. حضور آقای ترکان در دبیرخانه مناطق آزاد امیدواری ایجاد کرده تا این مقررات برداشته شود. توجه کنید این دولت تازه کار را در دست گرفته است. حداقل پس از سفر دکتر روحانی به خوزستان مسئله اروند در حال حل شدن است. البته یک مشکل مناطق در گذشته این بود که مناطق روی پای خودشان نبودند. اینها باید روی پای خودشان بایستند. به طور مثال باید می گفتند درآمد مناطق باید از محل صادرات و تجارتشان باشد. به هرحال فکر می کنم با حرف هایی که در مورد سرمایه گذاری خارجی زده شده است و حضور سرمایه گذاران خارجی شرایط برای مناطق هم تغییر کند.