حمایت از بورس فقط با 300 میلیارد تومان!؟

اقتصاد ایرانی:  صحبت از صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه است. نهاد مالی که در بهمن ماه سال 91 تشکیل شد تا با مشارکت حقوقی های بزرگ به ایجاد تعادل در بازار سهام کمک کند. اما تنزل شاخص بورس ظرف 6 ماه گذشته بهانه ای شده تا عملکرد این صندوق مورد ارزیابی و زیر ذره بین اهالی بازار سرمایه قرار گیرد، غافل از اینکه مشکل بازار کنونی ابهامات و علامت سوال های بزرگ متعدد در عرصه سیاسی و اقتصادی کشور است، نه یک نهاد مالی نو پا که خود نیازمند حمایت است. اما صندوق بازار سرمایه چگونه نهادی است؟آیا مدیریت آن دارای ضعف است یا اینکه اساسا توانایی لازم برای ایجاد تعادل در بازار سرمایه را دارد یا خیر؟ موضوع این نوشتار است.بد نیست در ابتدا نگاهی به اهداف راه اندازی صندوق توسعه بازار سرمایه بیندازیم؛

به گزارش بورس نیوز، «افزایش اعتماد سرمایه گذاران در بورس تهران یا فرابورس ایران و افزایش تعادل در این دو بازار از طریق خرید اوراق بهادار پذیرفته شده در این دو بازار در شرایطی که به علت حاکمیت جو روانی، عرضه اوراق بهادار در این بازارها افزایش و قیمت آنها بیش از حد منصفانه کاهش یافته و فروش اوراق بهادار در شرایطی که در اثر افزایش غیر منطقی تقاضا، قیمت اوراق بهادار از قیمت های منصفانه و عادلانه فاصله یافته و نگرانی از تشکیل حباب های قیمتی وجود دارد.» «افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس تهران یا فرابورس ایران و تحدید نوسان قیمت آنها.» «کاهش ریسک سرمایه گذاری، بهره گیری از صرفه جویی های ناشی از مقیاس و تامین منافع بلندمدت سرمایه گذاران.» همان طور که دیدید اهداف خوبی برای این نهاد مالی در نظر گرفته شده است. اما چرا اساسا این نهاد مالی نتوانسته در شرایط فعلی تعادل بخش بازار باشد یا به تعبیری واضح تر چرا نتوانسته نقش اساسی در ایجاد تعادل در بازار داشته باشد. آخرین وضعیت صندوق توسعه بازار سرمایه نشان می دهد که 17 شخصیت حقوقی در این صندوق مالکیت دارند. بانک های بزرگی همچون سپه، تجارت و کشاورزی و بیمه ایران و سرمایه گذاری غدیر جزو مالکان واحد های این صندوق سرمایه گذاری هستند، اما آنچه بیش از هر چیز به چشم می خورد ضعف نقدینگی در این صندوق است و به نظر می رسد عامل مهم افت آن هم همین موضوع باشد. تا جایی که منابع این صندوق عددی در حدود 300 میلیارد تومان ابراز شده است، در حالی که این عدد برای جمع آوری تنها صف فروش 3 روزه هلدینگ خلیج فارس کافی است. بر این اساس در آسیب شناسی عدم توفیق صندوق توسعه بازار سرمایه در تعادل بخشیدن به اوضاع کنونی بازار سهام می توان به عدم مشارکت حقوقی ها و بازیگران عمده بازار در تجهیز نقدینگی آن اشاره کرد. نگارنده خود در یک محفل نیمه خصوصی از زبان یک حقوقی عمده شنیدم که نیازی به تزریق نقدینگی به صندوق نیست. او اعتقاد داشت: «صلاح خویش خسروان دانند و خود ما بیش از هر کس دیگری می توانیم منابع خود را در بازار سهام مدیریت کنیم.»

پس آسیب اول این است که حقوقی های عمده هنوز صندوق را فرزند بازار نمی دانند؛ بر این اساس یا در آن مشارکت نکرده اند یا اینکه به این نهاد مالی توجه ویژه ای ندارند.اما آیا مدیریت این نهاد مالی هم دارای ضعف است؟ نگاهی به عملکرد صندوق مزبور در ماه گذشته نشان می دهد که صف فروش 14 نهاد مهم در بورس توسط این نهاد مالی

جمع آوری شده است. مپنا، پالایشگاه بندرعباس، بانک تجارت، مخابرات، بانک ملت، بانک صادرات، فولاد مبارکه اصفهان، سرمایه گذاری غدیر، تاپیکو، هلدینگ خلیج فارس، ایران خودرو، چادرملو، گروه بهمن و سیمان فارس و خوزستان 14 شرکتی هستند که در اردیبهشت ماه با جمع آوری کل صف فروش یا بخشی از صف فروش توسط این صندوق مواجه بوده اند. همان طور که مشاهده می کنید مداخله صندوق توسعه در بازار سرمایه و جمع آوری صف های فروش نسبت به درجه اهمیت سهم ها و انتظار بازار درست بوده است. بنابراین به لحاظ حرفه ای تشخیص اداره کنندگان این صندوق در حمایت از سهم ها نسبتا مناسب بوده است. اما به هر حال اینکه این نهاد مالی مهم توسط یک شرکت تامین سرمایه اداره شود هم نمی تواند درست و منطقی باشد. هر چند مجمع اخیر این صندوق رأی داد که مدیریت صندوق تغییر نکند. اما با توجه به حساسیت کار این نهاد مالی و افزایش ضریب اعتماد حقوقی ها به نظر می رسد که بهتر است یک شورای راهبردی که هم نهاد ناظر در آن حضور داشته باشد و هم ارکان اصلی بازار و حقوقی های عمده در آن عضو باشند، مدیریت این صندوق را عهده دار شوند و این شورای راهبردی با چینش مدیران این صندوق ها بتواند عملکرد مناسب تری را از صندوق توسعه بازار سرمایه رقم بزند و شائبه حمایت از یک یا چند سهم خاص از سوی مدیریت صندوق یا گزینشی عمل کردن آن هم از بین برود.در نهایت بررسی اجمالی عملکرد صندوق توسعه بازار سرمایه ضمن کارآیی وجود این نهاد و چنین نهادهایی در تعادل بخشی به بازار سهام، ایجاد اصلاحاتی در نحوه فعالیت آن را ضروری ساخته است.از جمله اینکه:

1.مدیریت صندوق حتما تحت نظارت یک شورای راهبردی اداره شود.

2. چون این صندوق حامی بازار است کارمزدهای معاملاتی آن به حداقل ممکن برسد تا تصمیم گیری در خصوص خرید و فروش سهام بهتر و سریعتر صورت گیرد و هزینه های اضافی به خریداران واحدها تحمیل نشود.

3. گزارش خرید و فروش های این صندوق به طور شفاف منتشر شود تا حقیقی ها هم بتوانند برای خرید واحد های سرمایه گذاری این صندوق ترغیب شوند.

4. عملکرد صندوق در بازار مثبت هم گزارش شود، به ویژه در تعادل بخشی به صف های خرید.

5. حقوقی های بزرگ به ترکیب مالکان واحدهای سرمایه گذاری این صندوق دعوت شوند.

6. خرید واحد های صندوق توسعه دارای مشوق هایی باشد تا مشارکت حقوقی ها را در آن افزایش دهد.

در پایان هم به زیاندیدگان بازار توصیه می کنیم که منتظر شفاف شدن شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و سیاست خارجی باشند. اگر بخواهیم به دنبال مقصر این روزهای قرمز بازار سرمایه بگردیم، تعداد متهمان از عدد انگشتان دست هم فراتر می رود. پس بیاییم منطقی باشیم و انتظارات خود را از بورسی که منتظر تحولات آتی است، منطقی تر کنیم.