موفقیت بنگاه اقتصادی در گرو مسوولیت اجتماعی شرکتی

اقتصاد ایرانی: یکی از شاخصه های رشد برای مدیران کسب وکار، رفتاری توام با مسوولیت و حل مشکلات اجتماعی است.
به طور کلی دو ویژگی درباره شیوه کاری کسب وکارهای بزرگ اقتصادی وجود دارد. نخست آنکه شرکت ها در دایره ای مشغول به کار هستند که خودشان مسوولیت هایشان را مشخص و انتخاب می کنند و ویژگی دوم این است که هر شرکت، دارای اقتصادی خرد است که این اقتصاد به شکل عمومی بر اقتصاد کلان، سلامت عمومی و حتی حوزه حفاظت محیطی تاثیر می گذارد. حتی اثرات منفی قابل ملموس ناشی از تغییرات آب و هوا، از جمله تاثیرات غیرقابل انکار این شرکت ها است. خوشبختانه سازمان های بزرگی چون «تیم بی» (Team B) در حال جمع آوری اطلاعاتی از تعداد رو به رشد شرکت هایی هستند که با توجه به دانستن این اثرات، در حال تغییر فعالیت هایشان هستند.
به گزارش دنیای اقتصاد، جز تلاش برای تغییر رفتار در شرکت ها، ایده شرکت خدمات اجتماعی (social enterprise) به روشی محبوب تبدیل شده است. «شرکت های خدمات اجتماعی» سازمان هایی هستند که به شکل غیرانتفاعی یا انتفاعی، در تلاش برای انجام کمک ها و فعالیت های اجتماعی همراه با سود مالی هستند. در بعضی موارد این سازمان ها با استفاده از شعار مدل های جدید اقتصادی مثل «همکاری های سودآور» یا «سود کم، تعهد محدود» می کوشند تا فاصله بین ساختارهای سنتی مراکز سودآور و مراکز بدون سود را کم کنند. بر این اساس مثلا شرکت «Warby Parker» یک خرده فروش عینک های طبی است که به فروش آنلاین عینک های طبی و آفتابی در آمریکا می پردازد، به ازای خرید هر عینک از سوی مشتری، یک عینک رایگان به افراد نیازمند می دهد. البته این موضوع به این سادگی ها هم نیست. چند فرض مهم در بحث مسوولیت شرکت های اجتماعی وجود دارد که در ادامه به چالش کشیده می شوند: 
۱- شاید این باور وجود داشته باشد که مشاغلی که در حال انجام فعالیت های اجتماعی هستند، شرکت هایی خاص یا متفاوتند. در صورتی که این موضوع تا حدی سفسطه آمیز به نظر می رسد. چون تمامی شرکت ها به طور کلی از عناصر اجتماعی تشکیل شده اند: آنها افراد را استخدام می کنند، در گروه های اجتماعی فعالیت می کنند و مصرف کننده منابع طبیعی هستند. (حتی اگر فقط یک موسسه مستقل باشند و تنها مصرفشان، نوشیدن قهوه باشد.) حتی واژه «شرکت» یا «موسسه اقتصادی» (corporation) از لحاظ اجتماعی ساخته و تعریف شده است و تمام اثرات خوب یا بد این شرکت ها، بخشی از دنیایی است که ما در آن زندگی می کنیم. مارک لین (Marc Lane) در کتاب جدید خود «فعالیت اقتصادی ماموریتی» (The Mission-Driven Venture)، به صحبت هایی از موسس یک شرکت هندی به نام تاتا (Tata company) می پردازد. این مدیر موفق درباره فعالیت شرکت ها می گوید: «در یک کار آزاد، مردم جامعه تنها یک ذینفع (stakeholder) ۱  نیستند، بلکه در حقیقت تمام هدف وجودی یک شرکت هستند.» پیتردراکر(Peter Drucker) گرچه سود دهی برای یک شرکت را به منزله هوا برای انسان تعریف می کند، اما معتقد است که سود داشتن هدف کار اقتصادی نیست. او در این باره می گوید: هر مدیر اقتصادی باید آگاه به ساخت تغییر برای جامعه اش باشد.
۲- این موضوع که سهامداران باید وضعیت خاص و ویژه ای نسبت به ذی نفعان داشته باشند، تنها یک باور کهنه است که شاید پس از مقاله «میلتون فریدمن»  درسال ۱۹۷۱ به وجود آمده است. او در اثر خود تنها هدف اصلی کار را سود می داند و مردم را نسبت به جامعه مسوول می بیند، هرچند معتقد است شرکت ها «مردم» نیستند. پس شاید امروز با نگاه به قوانین مدنی به این سوال دست یابیم که آیا شرکت ها با توجه به سخنان فریدمن و با در دست داشتن بخشی از حق مردم، همچنان در مقابل مسوولیت های اجتماعی نقشی ندارند؟ استیو دنینگ (Steve Denning) به طور مفصل و مکررا درباره این موضوع نوشته است: برتری سهامداران احمقانه ترین ایده در دنیا است. توانایی هر شرکت در ساخت ارزش اقتصادی بلندمدت، اگرچه به هزینه سهامداران وابسته است، اما بدون مشتری ها، فروشنده ها، کارگران و گروه هایی که در این راه مشغول فعالیت هستند، تداوم کار ممکن نیست و تمام این ذی نفعان، باید به درستی مورد احترام قرار گیرند.
۳- تمام افراد فعال و صاحب نفع در یک شرکت با هم برابرند. ممکن است برخی سهامداران با روشی مشابه سرمایه داران پیشین، سهم خود را تا سال ها و حتی دهه ها نگه دارند و برخی دیگر سرمایه گذاران سازمانی باشند. مدیران یک شرکت باید این موضوع را در نظر بگیرند و صبر و حس اعتماد را در میان تمام افراد برقرار کنند. به هر حال این موضوع یک حقیقت است که تمام افراد حاضر در یک شرکت، چندان به هدف و مدیریت شرکت و حتی پایین و بالا بودن قیمت ها اهمیت نمی دهند. آنها به بازگشت های مالی کوتاه مدت و هم ترازی و پیش بینی های قابل اعتماد اهمیت می دهند. آنها به دنبال نتایج کوتاه مدت هستند و باید از سوی مدیران به تساوی دیده شوند.
۴- قرار دادن تعداد کمی از مدیران اجرایی کسب وکار موفق بر سر یک فعالیت و توقع حل مشکلات در زمانی کوتاه، یکی از بزرگ ترین اشتباهات شرکت های خدمات اجتماعی است. گرچه اقتصاد و کسب وکار نقشی مهم در جامعه دارند و مدیران اجرایی هم از توانایی های مهمی برخوردارند، اما مشکلات اجتماعی همچون فقر، گرسنگی، خشونت و تخریب محیط به راه حل هایی یکپارچه و کارشناسانه با زمان، انرژی و محیط های مختلف خصوصی و عمومی و بدون سود شرکت نیاز دارد.
جالب ترین بخش کار در شرکت های خدمات اجتماعی، یکپارچه بودن آن است. مردم در هر بخش هم دانش زیادی می آموزند و هم آموزش می دهند. اگر بخواهیم که یک شرکت اجتماعی با شیوه های استاندارد بالا را تعریف کنیم، شاید مناسب ترین جمله این باشد که شرکت های خدمات اجتماعی، مجموعه ای از سرمایه گذاران آگاه هستند که با مشارکت ذی نفعان و با هدفی بلند برای ساخت ارزش ها تلاش می کنند.