بیکاری، زخمی کهنه بر پیکر اقتصاد کشورهای عرب

اقتصاد ایرانی: کشورهای عربی این روزها با چالش های بسیاری دست به گریبان هستند اما تازه ترین نرخ بیکاری جوانان در کشورهای عربی نشان می دهد که این معضل به نرخ تهدید کننده ۲۸ درصد رسیده است. نرخ بیکاری اعلام شده نشان می دهد که میزان بیکاری و بطالت جوانان در کشورهای عربی بیش از ۲ برابر متوسط جهانی است. این نرخ همچنین ثابت می کند که چالش دیرینه بیکاری جوانان در کشورهای عربی دیگر پشت گوش انداختنی نیست و سران این کشورها باید هرچه سریع تر فکری به حال آن کنند.
به گزارش تعادل به نقل از اسکای نیوز عربی، «صندوق عربی پول» این نرخ را در تازه ترین گزارش خود با عنوان «بیکاری جوانان در کشورهای عربی» اعلام کرده است. بر اساس این گزارش بیکاری به ویژه در بین جوانان یکی از چالش های عمده یی است که کشورهای توسعه یافته با آن رو به رو هستند. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار ۷۵ میلیون نفر از مردان جوان جمعیت بیکار جهانی را تشکیل می دهند.
نرخ بیکاری بعد از بحران اقتصادی افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. این بحران دست آخر موجب شده تا جمعیت بیکارهای جهان تا پایان سال ۲۰۱۴ به چیزی حدود ۲۱۱ میلیون نفر برسد. از این منظر کشورهای عربی رتبه نخست جهان را در بیکاری جوانان به خود اختصاص داده اند.
بر اساس این گزارش کشورهای عربی در ۲ دهه گذشته به دنبال آن بودند تا با اتخاذ تدابیری راهی برای رسیدن به ثبات اقتصادی پیدا کنند و به پیشرفت اقتصاد کلان کمک کند. از این رو در اواخر دهه ۱۹۹۰ اصلاحات ساختاری صورت گرفت که هدفش استفاده بهینه از منابع آزاد بود. در آن زمان برنامه این بود که این کار از طریق آزاد سازی کالا، خدمات و سرمایه صورت بگیرد.
این اقدامات در عموم کشورهای عربی موجب شد تا نرخ رشد در میانه سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ به نرخ رشد متوسط ۵ درصد برسد. از سوی دیگر کشورهای عربی یک سری سیاست ها را به امید افزایش اشتغال در مناطق مورد بحث صندوق عربی پول انجام دادند که روند آن مورد انتظار نبود. این گزارش نشان می دهد که این اصلاحات با جلوگیری از افزایش روند بیکاری نرخ آن را در طول یک دوره ۶ ساله یعنی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ به ۰.۸ درصد رساندند.
با این حال تحولات نامطلوب در محیط اقتصادی جهانی قطعا تاثیر بسزایی در شرایط داخلی کشورهای عربی گذاشته است. از این رو با توقف روند رشد اقتصادی تنها چیزی که نصیب کشورهای عربی شد نرخ ۲۸ درصدی بیکاری جوانان بود. این نرخ در این گزارش همواره در مقابل نرخ بیکاری جهانی که ۱۲ درصد است، بیان می شود.

جنس بیکاری جوانان عرب
بر اساس گزارش صندوق عربی پول، بیکاری در این کشورها در میان زنان، افراد تحصیلکرده و بازارهای نوظهور بیشتر مشاهده می شود. در کشورهای عرب ۴۰ درصد از افراد بیکار تحصیلات دانشگاهی دارند. میزان بیکاری در بین زنان در منطقه خاورمیانه بیش از ۴۳ درصد است این در حالی است که بیکاری در میان زنان در سطح زنان چیزی حدود ۱۲.۷ درصد برآورد شده است.
نرخ بیکاری در میان جوانان در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹  سال در طول ۳ ماهه دوم سال ۲۰۱۵  رسیده است ۲۶.۶ درصد از کل نرخ بیکاری جوانان را شامل می شود. همچنین در این گزارش عنوان شده که نرخ بیکاری در میان مردان در طول ۳ ماهه دوم سال جاری به ۹.۱ درصد رسیده این رقم در مقایسه با نرخ سال گذشته یعنی ۹.۸ درصد در سال ۲۰۱۴ کمی کاهش داشته است. سازمان عربی کار در جریان آخرین نشست خود درباره وضعیت بیکاری در میان جوانان اعلام کرد: «رویدادهای سیاسی که بعد از حوادث کشورهای عربی روی داد، بر وضعیت اقتصادی واجتماعی در این کشورها تاثیر بسیاری گذاشته است. در جریان انقلاب در کشورهای عربی، سرمایه گذاری ها کاهش یافت و تولید متوقف شد و مطرح شدن درخواست های برخی گروه ها و جریان ها موجب بود که در روند تولید اخلال ایجاد شود و افزون بر آن رکود در بخش گردشگری ضربه بزرگی به اقتصاد برخی کشورها وارد کرده است.» براساس گزارش صندوق بین المللی پول، رشد اقتصادی در کشورهای عربی در سال ۲۰۱۴ حدود ۲ درصد و میزان بیکاری نیز نزدیک ۲۰ درصد بود که چنین رکودی برای برآورده کردن خواسته های اجتماعی کشورهای عربی که با رشد چشمگیر جمعیت روبه رو هستند، کافی نیست. پیش از این نیز روزنامه «الخلیج» امارات پیش بینی کرده بود که آمار جوانان بیکار در کشورهای عربی منطقه در سال ۲۰۵۰ میلادی به حدود ۱۵۰ میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد. این روزنامه در گزارشی با اشاره به میانگین آمار جهانی بیکاری به میزان ۶.۱۲ درصد نوشت که مشکل بیکاری در جهان موجب افزایش اختلاف طبقاتی بین ثروتمندان و فقرا می شود و متاسفانه کشورهای عربی رتبه اول را در این زمینه دارند و پیش بینی می شود که تعداد بیکاران در این کشورها در سال ۲۰۵۰ میلادی که جمعیت آنها به ۵۹۸ میلیون نفر می رسد، بیش از پیش افزایش یابد.  افزایش نرخ بیکاری و کاهش رشد اقتصادی در کشورهای عربی باعث افزایش کسری بودجه، کاهش شدید ذخایر مالی و ارزی، افزایش نرخ تورم و هزینه های زندگی و تشدید فقر در این کشورها شده است. حتی برخی از کشورهای عربی که از مازاد درآمد بالایی برخوردار هستند، به دلیل هزینه های اجتماعی و مشکلات سیاسی و امنیتی با کسری بودجه روبه رو شده اند. بیکاری جوانان پیامدهای اجتماعی در کشورهای عربی دارد. وخامت اوضاع سیاسی و امنیتی در بعضی کشورهای عربی، کاهش میزان رشد اقتصادی و افزایش شمار نیروی کار از جمله دلایل افزایش میزان بیکاری در کشورهای عربی است.