همکاری برای آینده بازار گاز

اقتصاد ایرانی: اجلاس سران کشورهای صادر کننده گاز در تهران می تواند علاوه بر بررسی مسائل گازی منطقه و جهان موقعیت مناسبی را ایجاد کند که سران کشورها در مورد مسائل مشترک دوجانبه و چندجانبه مذاکره و تبادل نظر نمایند و به حل مسائل منطقه بیانجامد.

به گزارش شانا، سران کشورهای صادر کننده گاز قبلاً هم جلساتی داشته اند که به نزدیک شدن دیدگاه های مختلف کمک کرده نموده است اولین جلسه در سال ٢٠١١ در دوحه بود ذخایر گاز این کشورها بیش از ٧٠ درصد ذخایر گاز جهان است و تولید و مصرف گاز این کشورها نیز درصد بسیار قابل توجهی از کل مصرف و تولید گاز در جهان می باشد در شرایط کنونی جهان گاز مهمترین حامل انرژی می باشد و در بیست سال آینده گاز به علت پاک کردن آن با مقایسه با ذغال سنگ و نفت اهمیت خود را از دست نخواهد داد.

بعضی از کارشناسان معتقد هستند که چون صادر کنندگان گاز رقیب یکدیگر در بازارها هستند همکاری آنها جدی نیست و دلایلی که منجر به ایجاد سازمان صادرکنندگان نفت در اوپک در سال ١٣٩٦٠ شد در مورد گاز وجود ندارد. قیمت گاز منطقه ای در تولید آن در کنترل یک یا چند شرکت بین المللی نمی باشد که صادر کنندگان را به همکاری تشویق کند در حالی که دلایل فوق را نمی توان انکار کرد ولی می توان به همان دلایل نیز همکاری صادرکنندگان گاز را یک اقدام منطقی دانست. اجماع صادرکنندگان نه تحت فشارهای بازار که در مورد اوپک در اواخر دهه ١٩٥٠ شکل گرفت خود نماینده بلوغ فکری و میل به همکاری است که بدون فشارهای اقتصادی شکل گرفته است.

ساختار صنعت گاز در جهان نیزعلیرغم آنکه گسترده است و در هر منطقه چالشها و فرصتهای خود را دارد و قیمتها هم در منطقه جداگانه شکل می گیرد و از اهمیت بخصوصی برخوردار است. اجماع کشورهای عمده صادرکننده گاز نیز قرار نیست تولید، مصرف و یا قیمت گاز را کنترل کند بلکه هدف تعامل تولیدکنندگان در توسعه و تجارت این عامل مهم انرژی است که احتمالاً تا سی سال دیگر نقش عمده ای در سبد انرژی جهان ایفاد می نماید.

بدون شک اجماع سران کشورهای صادرکننده گاز در ایران نشانه دیگری از اهمیت ایران در منطقه و جهان می باشد. ذخایر گاز ایران طبق برآوردهای شرکت بین المللی BP که بزرگترین در جهان است. با حل شدن مسئله هسته ای در ایران و ضمن تحریم ها نیز پتانسیل افزایش تولید گاز از ایران در ده سال آینده بسیار زیاد است.

صادرات گاز از ایران علیرغم مشکلات تحریم که تولید بیشتر گاز و تعاملات سرمایه گذاری و بانکی را با چالش روبرو ساخته بود بر مبنای اولویت های سند چشم انداز پیگیری شده است. طبق این سند که خام فروشی را منع نموده است اولویت ها به ترتیب به مصرف داخلی، تزریق به حوزه های نفتی و صنایع گازسوز و صادرات اختصاص داده شده بود. صادرات گاز از ایران در شرایط پس از تحریم که افزایش سریع تولید گاز را به همراه خواهد داشت احتمالاً در مرحله اول به کشورهای همسایه و منطقه خواهد بود. طرح گازرسانی به عراق و پاکستان از آن جمله می باشند. طرح هایی نیز برای صادرات گاز به عمان و امارات متحده عربی نیز در دست بررسی می باشد.

پس از تحریم احتمال گازرسانی به هند که از اول هم مورد نظر بود قوت خواهد گرفت از سوی دیگر صادرات تدریجی گاز به اروپا از طریق ترکیه هم مدنظر می باشد. صادرات عمده گاز به اروپا مستلزم ایجاد خط لوله انتقال مستقل / تعیین مسیر و توافق بر روی مسائل اقتصادی طرح می باشد.

صادرات گاز مایع LNG نیز از دهه ١٣٥٠ در مد نظر بوده است ولی هیچگاه محقق نگردیده است. تکنولوژی و مازاد LNG عمدتاَ در دست ده شرکت بین المللی نفت و گاز می باشد که به خاطر تحریمها دسترسی به آن میسر نبوده در حال حاضر عرضه گاز مایع به بازارها با صادرات جدید از کشورهای استرالیا موزامبیک و یکی از دو کشور دیگر افزایش چشمگیری داشته و در چند سال آینده نیز روند افزایش عرصه ادامه خواهد داشت. قیمت LNG برای ارزش حرارتی یک میلیونBIV خارج از قراردادهای دراز مدت و به صورت تک محموله به حدود هفت دلار رسیده است که نسبت به سال گذشته بیش از ٥٠ درصد کاهش داشته است. اگر قرار باشد در چنین شرایطی ایران وارد بازار شودمجبور می شود که برای فایناس طرح و قرارداهای طولانی امتیازات زیادی به نفع مصرف کنندگان بدهد. همه اینها مشکلاتی است که صادرکنندگان گاز می باید در اجلاسهای مختلف خود برای آن راهکارهایی بیابند که به توسعه صادرات گاز آنها کمک کند.

اجلاس سران به مسائل کلی مربوط به توسعه نقش گاز در اقتصاد کشورها، مشکلات مربوط به سرمایه گذاری در کار و صنایع گاز بر پتانسیلهای موجود و چالشهای در سر راه صادرات گاز در دهه آینده می پردازد.

آینده غرب آسیا که بزرگترین ذخایر گاز جهان در آن وجود دارد نیز بدون شک مورد تبادل نظر سران کشورهای صادرکننده گاز خواهد بود این اجلاس و نشستهای بعدی امکان برنامه ریزی درازمدت برای کشورهای صادرکنندگان را مهیا می سازد. تولید و تجارت پویای گاز در محیطی امن احتمالاً مهمترین چالش روز سران کشورهای صادرکننده گاز خواهد بود.