از زنگبار تا سیستان

اقتصاد ایرانی: پیرمرد به سختی حرکت می کند. یک گوش او در جریان سال های زندان از کار افتاده است و باید با صدای بلند در مقابل او ایستاد. نزدیکانش نقل می کنند طی هفته های گذشته حالش وخیم تر از گذشته شده است و چندان برای سخنرانی و گفت وگوهای رسانه ای احوال مساعدی ندارد. در خانه می ماند و تنها در مجالس محدودی شرکت می کند. نام او با کمیته امداد امام خمینی پیوند خورده است. حبیب الله عسگراولادی برادر بزرگتر تاجر معروف تهرانی اسدالله عسگراولادی روزهای بهاری را در حالی می گذراند که بیمارتر از گذشته شده است. یکی از هم نسلان او پیرمردی دیگر از نیکوکاران معروف در وصف حالش می گوید:« ایشان کمیته امداد را پایه گذاری کردند و طی سال های گذشته با وجود کارهای سیاسی و مشاغل دیگر بیشتر توانشان را صرف همین کار کرده اند. باید برای بهتر شدن حال ایشان دعا کرد.» نهادی که او پایه گذاری کرد یک هزار و 100 میلیارد تومان در سال درآمد پیدا کرده است و به عنوان بزرگترین نهاد خیریه خاورمیانه شناخته می شود. نهادی که او پایه گذاری کرده از زنگبار تا نقاط دورافتاده سیستان و بلوچستان را تحت پوشش قرار می دهد و البته در مواقع حساس سیاسی هم کمکی به همراهان خود می کند.

جنجال سوهانک

ساختمانی عظیم در سوهانک تهران با نما و معماری مدرن مرکز کمک های مردمی ایران شده است. ساختمان را پیران کمیته امداد امام خمینی برای اداره بزرگترین مجموعه خیریه ایران ساخته اند ولی عظمت ساختمان چنان در چشم عابران نشسته است که حتی سایت های جناح نزدیک به کمیته امداد امام خمینی و موتلفه اسلامی هم به آن معترض شده اند. سایت صراط نیوز در مذمت بنای عظیم کمیته امداد امام خمینی می نویسد:« درباره این ساختمانها موارد زیادی مطرح شده است به گونه ای که یکی از مسئولان کمیته امداد اظهار می کند: زمین این ساختمانها اهدایی است و این نهاد تنها هزینه ساخت آن را متقبل شده است. اینها در حالی است که عملیات ساختمان سازی در آن، کماکان در جریان است. با همه این اوصاف داشتن این ساختمانهای مجلل در شان نهادی که خود را حامی کوخ نشینان می داند، نبوده وشایسته است مسئولین دلسوز کمیته امداد امام خمینی(ره) نیز در اقدامی مشابه و انقلابی، این ساختمانها را که براستی خوی کاخ نشینی را به بار می آورد تخلیه و مبلغ حاصل از فروش آن را به محرومان جامعه کمک نمایند.» کمیته امداد ولی اقدام به فروش ساختمان نکرد. مدیران کمیته امداد روایت می کنند زمین ساختمان از سوی خیرین به این نهاد رسیده است و سازمانی به عظمت کمیته امداد امام خمینی برای اداره امور خود به چنین سازه ای نیاز دارد. سازمانی که یک هزار و 100 میلیارد تومان کمک مردمی جمع آوری می کند، به تشکیلاتی عظیم هم نیاز دارد. دولت نیز بودجه جاری کمیته امداد را برای سال 91 بیش از 18 درصد افزایش داده است. منابع مالی کمیته امداد امام خمینی از ده طریق تامین می شود. سایت رسمی کمیته امداد این ده روش تامین مالی را چنین آورده است:« کمکهای مقام رهبری ، اعتبارات وکمکهای دولت، درآمدهای که به عنوان هدایا وکمکهای مردمی از طریق مردم وسازمانها ونهادها اعم از نقدی وغیرنقدی صدقت وغیره عاید امداد امام (ره) میگردد، درآمدهائیکه به عنوان درآمد محلی ویادرآمد حاصل از بخشها و امور اقتصادی عاید امداد میشود، وجوه شرعیه ( فطریه - ذکات – ردمظالم – کفارات و نذورات )، وجوه دریافتی برای مصارف خاص طبق نظر پرداخت کننده،وجوه دریافتی از محل فروش اموال امداد، مانده وجوه مصرف نشده سال قبل، بازدریافت اقساط وامهای پرداختی وذخائر مربوط به سالهای قبل وسایر منابع ، عواید ، درآمدها و دریافتی ها» تمامی منابع براساس گفته های مدیران کمیته امداد امام خمینی باید در اختیار مددجویان ایرانی و خارجی قرار گیرد. بازهم همان سایت مصارف را نیز چنین اظهار کرده است:« طرح مددجوئی، حمایت خانواده زندانیان ، طرح شهید رجائی ، اموربیمه وخدمات بهداشتی و درمانی افشار نیازمند ، خدمات فرهنگی وآموزشی، خدمات عمرانی ، تأمین مسکن برای مددجویان، ساختمان سازی برای مددجویان، کمک  به حل مشکل مسکن نیازمندان غیر تحت پوشش، ایجاد فضای خودکفائی، احداث وتوسعه ساختمان اداری ، اردوگاه ، خوابگاه و…، پرداخت وامهای خودکفائی در اشکال مختلف، ارائه آموزشهای فنی وحرفه ای، کاریابی برای مددجویان، ایجاد فضای خودکفائی، کمک به زلزله زدگان بم، طرح جبران دیه وکمک به زندانیان بدهکار، پیگیری مسائل حقوقی – قضائی مددجویان ، طرح بازگشت مهاجرین ، طرح حمایت از ایتام.» کمیته امداد بخشی از درآمدهای خود را هم صرف کمک به کشورهای خارجی می کند. سوریه، لبنان، آذربایجان، تاجیکستان، افغانستان، فلسطین و عراق طی سال های گذشته کمک های مالی بسیاری از کمیته امداد دریافت کرده اند. سوریه و آذربایجان ولی طی ماه های گذشته به دلیل بروز برخی حوشی سیاسی قدری شرایط متفاوت پیدا کرده اند. برگزاری مراسم «یوروویژن» در آذربایجان و تجمعات اعتراض آمیز در مقابل سفارت ایران در این کشور روابط را قدری تیره کرده است و راه های ارسال کمک های مالی را بسته است. متفاوت ترین کمک های کمیته امداد امام خمینی به اهالی کشور کومور ارائه می شود.یکی از مدیران کمیته امداد امام خمینی در این مورد می گوید:« مش اصلی کمیته امداد در ارائه کمک های خارجی تامین مالی نیازمندان است.» محمدی فر معاون امور بین المللی کمیته امداد امام خمینی اعتقاد دارد:« با هماهنگی نهادهای فعال در حوزه سیاست خارجی کشورمان بویژه وزارت امور خارجه و متناسب با میزان فراهم بودن زمینه های همکاری و انتقال تجربیات نهاد متبوع به کشورهای هدف با اولویت کشورهای هم جوار، کشورهای اسلامی و کشورهای مستقل در کنار جوامع محروم مسلمانی در سایر نقاط جهان انجام می شود. » اصلی ترین بخش کمک های کمیته امداد امام خمینی به آنسوی مرزها صادر نمی شود. معاون امور بین الملل کمیته امداد امام خمینی هم در این مورد می گوید:« اساساً درآمدهای کمیته امداد امام خمینی(ره) صرف کمک های خارجی نمی شود. بلکه از محل ردیف اعتباری خاص که از طریق دولت و با تصویب مجلس شورای اسلامی بودجه اختصاص می یابد، اقدام می گردد. همچنین در شرایط خاص بحران هایی مانند سیل پاکستان، با اعلام روز همبستگی ملی با کشور که دچار محنت گشته، کمکهای مردمی ویژه ارسال به خارج از کشور جمع آوری و ارسال می گردد. برخی کشورها تا حدود 80% هزینه های حمایتی و توانمندسازی مورد نیاز خود را از طریق طرح های مشارکت مردمی از جمله طرح صدقات تأمین می کند.» میزان کمک های مالی کمیته امداد به کشورهای خارجی هم براساس شرایط خاص کشورها تعیین می شود:« میزبان کمک و انتقال تجربیات کمیته امداد امام(ره) بنا به اقتضائات هر یک از کشورها و نحوه همکاری دولت ها و نهادهای همکار امداد قابل تنظیم است. هدف اساسی کمیته امداد امام خمینی(ره) توسعه الگوی حمایتی و توانمندسازی ویژه ای که طی سه دهه گذشته در ایران اسلامی تجربه شده است؛ به کشورها و جوامع هدف می باشد؛ چرا که دستاوردهای عظیم این نهاد مقدس از لحاظ مبادی فکری، شیوه سازمان دهی، جامعیت خدمات و حضور و مشارکت جدی مردم و... می تواند الگوی مناسبی برای تحقق یکی از رسالت های بزرگ انقلاب اسلامی در صحنه بین الملل یعنی حمایت از محرومان باشد. لذا تمرکز اصلی کمیته امداد امام خمینی(ره) بر مسئله فوق بوده و از ورود به حوزه های تجاری، اقتصادی، فرهنگی و... خودداری می کند. با عنایت به اقبالی که از الگوی امداد امام(ره) و کار ویژه های آن در صحنه بین الملل وجود دارد، آشنا سازی مخاطبان با مبانی حرکت امداد، ارائه مستندات و تلاش جهت بومی سازی شیوه های حمایت اجتماعی، حمایتی و توانمندسازی آن در مناطق هدف در کنار تلاش برای شاخص سازی های نوین در حوزه حقوق محرومان از طریق خلق ادبیات، ترویج گفتمان تولید اسناد و نهایتاً تجدید نظر در ساختارهای حمایتگرانه جهانی به عنوان دور نمای حرکت این نهاد در صحنه بین الملل قابل ترسیم است.» گزارش های رسمی چندانی از مسافرت های خارجی اعضای کمیته امداد امام خمینی وجود ندارد. سفر معروف تیم مدیران کمیته امداد امام خمینی به کشور کومور تنها بخش رسمی خاطره گویی های مدیران این نهاد مالی قدرت مند را تشکیل می دهد. سایت رسمی کمیته امداد سه گزارش از سفر به تانزانیا، زنگبار و اتحادیه کومور روی خروجی خود قرار داده است. گزارش سفر به کومور در چهار بخش تنظیم شده است. در قسمتی از این گزارش آمده است:« تعداد واحدهای کمیته ی امداد امام خمینی (ره) کشور کومور 13 واحد شامل 3 شاخه اصلی و 10 کارگاه آموزشی می باشد . کمیته امداد در این کشور تعداد 320 روستا را تحت پوشش قرار داده است . در پایان سال 1388 تعداد 555 خانوار با جمعیت 2987 نفر شامل ایتام، معلولان و بیماران را بصورت دائمی مورد حمایت کمیته­ی امداد کشور کومور قرار داشته است . مجموعه کمکهای پرداختی به مددجویان و هزینه های اداری و عملیاتی کمیته امداد کشور کومور در سال 1388 مبلغ 5 میلیارد ریال معادل 499352 دلار بوده است.» مرتضی موصلی کارشناس ارشد مدیریت دولتی پس از سفر تیم کمیته امداد به کومور بررسی در مورد اثرات فعالیت گروه اعزامی ایران به این کشور انجام داد. براساس تحقیقات او هزینه های کمیته امداد در کومور در دیدگاه مردم این کشور مثبت بوده است. او در این مقاله می نویسد:« امروزه، در ادبیات مدیریت و سازمان، اثربخشی سازمانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و یکی از ملاک های ارزیابی عملکرد به شمار می رود. منظور از اثربخشی، بررسی میزان مؤثربودن اقدامات انجام شده برای دست یابی به اهداف از پیش تعیین شده است. براساس مادة دو اساس نامة کمیتة امداد امام خمینی (ره)، جامعة هدف این نهاد به درون کشور محدود نشده است و محرومان و نیازمندان برخی از کشورها نیز از برکات شکل گیری این نهاد مقدس بهره مند شده اند. یکی از کشور هایی که از خدمات و تجربیات امداد امام بهره مند شده، کشور آفریقایی کومور است.  این پژوهش با هدف سنجش میزان تحقق اهداف و راهبرد های استراتژیک و عملیاتی کمیتة امداد امام خمینی در اتحادیة کومور درطول دورة سه ساله (1385-1388ش) صورت پذیرفته است. از میان رویکرد های مختلف به اثربخشی، در این پژوهش از رویکرد مبتنی بر هدف به عنوان مدل نظری تحقیق استفاده شده است. جامعة آماری ، مدیران و کارکنان بخش دولتی، شخصیت های مذهبی، استادان و دانشجویان، و سایر مشاغل (آزاد ) بالای پانزده سال و باسواد شهر های اصلی جزایر کومور است. نمونه گیری به شیوة خوشه ای و طبقه ای متناسب با حجم و تصادفی ساده است و درمجموع 252 نفر برای نمونه انتخاب شده است. نتایج پژوهش مؤید این است که از دیدگاه جامعة کومور عملکرد امداد امام هم در مبحث اهداف استراتژیک و هم در اهداف عملیاتی از اثربخشی لازم برخوردار بوده است.» فعالیت های خیریه بین المللی کمیته امداد امام خمینی در همراهی با مردم سوریه هم نتایج مشابه ای داشته است. یک تاجری سوری که در نمایشگاه توانمندی های سوریه در تهران شرکت کرده بود در مورد کمیته امداد می گوید:« کمک های مالی کمیته امداد ایران به نیازمندان سوریه برای مردم این کشور بسیار مهم است. بخش مهمی از کمک ها تا جایی که من می دانم به خانواده های نیازمند شیعه تعلق دارد. البته دولت سوریه هم کمک هایی می کند ولی این کارهای خیریه ایران موجب شده تا مردم سوریه نگاه مثبتی به ایران پیدا کنند. در سوریه بخشی از مردم شرایط بسیار بدی در زندگی دارند. سوریه صنایع قوی ندارد. بنابراین خیلی از کسانی که تخصص بالایی ندارند. عملا از فعالیت بازمی مانند. این خانوده ها در شرایط سختی زندگی می کنند و این برای کشور بسیار بد است.»

رایزن فرهنگی ایران در سیرالئون هم طی گزارشی نتایج یک جلسه کمیته امداد امام خمینی با 300 مدد جوی این کشور را چنین ارزیابی می کند:« تعدادی از هنر جویان حاضر در ضیافت افطاری از کمیته امداد امام خمینی (ره) و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که کمک های بشر دوستانه فراوانی بویژه در زمینه های گسترش آگاهی و بصیرت دینی و آموزشی به ملت مستضعف سیرالئون ارائه می دهند تشکر به عمل آوردند . این هنر جویان برنامه های ارائه شده در ضیافت افطاری را خوب ارزیابی نمودند . خانم هنریتا از جمله هنر جویان کمیته امداد امام خمینی (ره) در ضیافت افطاری از رایزن فرهنگی خواست تا پیام هنرجویان را به مقامات کمیته امداد در تهران جهت افزایش مساعدت ها ، تعداد کامپیوترها و تخصیص ساختمان بزرگ تری برای کارگاه های آموزشی برساند . وی در بخشی از اظهارات خود گفت که ضیافت افطاری و تناول غذا با رایزنی فرهنگی ایران نشانه دیگری از وحدت و همبستگی مسلمانان است که مرزهای نژادی ، قومی و طبقاتی را از بین می برد.» گزارش هفت صفحه ای دیگر از فعالیت های کمیته امداد در اوگاندا نشان می دهد این نهاد قصد همکاری مشترک با اهالی اوگاندا را داشته است. معاون بین الملل کمیته امداد در گزارش اوگاندای خود چنین اعلام کرده بود:« گام بعدی بحث منابع مالی برای آماده سازی زمین و فعالیت کشاورزی روی این زمین ها می باشد، چه منابع وظرفیت های محلی ، مردمی و دولتی وجود دارد که ما را می تواند کمک کند در تأمین منابع مالی؟ یعنی ما می توانیم افراد نیکوکار ی را پیدا کنیم که به این طرح کمک کنند؟ ممکن است از منابع مالی و بانکی بتوانیم برای این کار کمک بگیریم و بتوانیم یک صندوق حمایت از اشتغال تعریف کنیم که افراد نیکوکار یا بانک ها و منابع بتواند ضمانت کند که در یک URDF ها در آن صندوق سرمایه گذاری کنند و حتی NGO دولتی، مردم و دوره زمانی منابع آنها را که اگر نیازی به آن داشته باشند برگرداند و همچنین کمیته امداد امام خمینی(ره) در این صندوق سهمی داشته باشد. خوب اگر از این طریق منابع مالی تأمین شود ما تقریباً حلقه های کاری مان تکمیل شده است(زمین، نیروی ماهر، منابع مالی)با این توصیف کار تولید شروع خواهد شد. به کمک این URDF گام بعدی کمک به بازار یابی و فروش محصولات و عرضه در بازار است . باید مدیریت نیروها بیاید که بتواند محصولاتشان را در بازار عرضه و بازار مناسبی برای این کار پیدا کند، این تصویر کلی از حرکت اجتماعی برای اشتغال بود و وارد جزئیات نمی شویم.» او در سخنرانی خود در اوگاندا در توصیف موفقیت های کمیته امداد امام خمینی در ایران اعلام کرده بود برخی چهره های تحت پوشش کمیته «چنان توفیق پیدا کرده اند که حتی به پارلمان هم راه یافته اند.» گزارش دیگری همکاری های کمیته امداد ایران با وزارت آموزش و پرورش زنگبار را توصیف می کند. وزیر آموزش و پرورش کشور یک میلیون و 200 هزار نفره زنگبار به سرپرست کمیته امداد امام خمینی می گوید:« مدارس از ابتدایی تا سطح دانشگاه به عهده وزارت مربوطه است که شامل مدارس عصر جدید و مدارس قرآنی است. تعداد زیادی یتیم در زنگبار است که به گوشه رانده شده اند و دولت نسبت به تعدادی توجه دارد ولی توانایی کمک به همه نیازمندان را ندارد. مدارس قرآنی و دینی که توسط مسلمانان اداره می شود با توجه به ضعف مالی آنها شرایط بدی دارند.» سرپرست کمیته امداد در این دیدار می گوید کمیته در ایران تنها به اندازه جمعیت زنگبار، زنان سرپرست خانوار را تحت پوشش دارد.

درآمدها چقدر است؟

آمارهای هزینه ها و درآمدهای کمیته امداد خمینی از سال 89 به بعد در سایت این سازمان قرار نگرفته است. یکی از مسولان سازمان در این مورد می گوید:« هیچ بحثی در مورد عدم شفافیت وجود ندارد و تنها دلیل قرار نگرفتن آمارهای رسمی روی سایت به بحث فنی مربوط است. این موضوع که سازمان نخواهد درآمدها و هزینه های خود را اعلام کند، اساسا مطرح نیست.» معاون کمک های مردمی کمیته امداد بار کم کاری سایت سازمان را برعهده گرفته است و در گفت وگویی تمام درآمدها و هزینه های این نهاد خیریه را چنین بیان داشته است:« میانگین درآمد هر صندوق از هر بار تخلیه ۱۸۰۰ تومان است و بر اساس برنامه ریزی ها این رقم باید به ۲۵۰۰ تومان افزایش یابد. پیش بینی ها مبنی بر جمع آوری یکهزار و ۱۰۰ میلیارد تومان کمکهای مردمی در سال جاری است.  این رقم از مجموع ۷/۵ میلیون صندوق کوچک، بزرگ، متوسط و فرودگاهی در سراسر کشور و دیگر کمک ها اعم از زکات، فطریه و غیره حاصل می شود، ضمن اینکه در سال گذشته مبلغ ۱۶۰ میلیارد تومان مشارکت مردمی از صندوقهای صدقات احصاء شده است. بر اساس برنامه پنج ساله پنجم توسعه تعداد صندوق صدقات کشور تا پایان این برنامه باید به ۱۰ میلیون صندوق افزایش یابد. ۷۵ درصد خانواده های یزدی مشترک صندوق صدقات کمیته امداد امام خمینی(ره) هستند. استان یزد بیشترین ضریب نفوذ را در سطح استان های کشور دارا است.» براساس گفته های ستاری بالاترین رقم درآمدی از تخلیه هر صندوق صدقات با ۲۵۰۰ تومان مربوط به استان سمنان است و بیشترین تعداد مشترکین صندوق صدقات در استان اصفهان قرار دارد. ستاری می گوید:« بر اساس برنامه پنجم توسعه تعداد مشترکین صندوق صدقات باید به ۱۰ میلیون و درآمدهای حاصل از مشارکت های مردمی باید به دو برابر ارتقاء یابد. در ماههایی که سفرهای زیادی اتفاق می افتد مانند فصل نوروز، ماه مبارک رمضان، محرم و صفر پردرآمدترین ماهها از نظر مشارکت های مردمی هستند.» سرپرست کمیته امداد امام خمینی اعلام کرده 4 میلیون و 350 هزار خانواده را تحت پوشش دارد. تنها در مراسم برگزرای جشن نیکوکاری سازمان 100 هزار مدرسه در اختیار این نهاد قارر می گیرد. درآمدهای کمیته امداد هرچند در بودجه دولتی رشد 18 درصدی را تجربه کرده است و میزان رسمی کمک های مردمی هم افزایش پیدا کرده است ولی سرپرست اکمیته اعلام کرده این نهاد سال گذشته 6 درصد کسری بودجه داشته است و به همین دلیل 200هزار خانوار از جمع مددجویان این نهاد حذف شده اند.

صندوق های بدون هویت

شماره ده رقمی روی خط تلفن ثابت. صدای خانمی از آنسوی خط می آید. راهنمایی خاصی ندارد. تنها همین تماس 200 تومان صدقه به حساب سازمان بهزیستی کشور واریز کرده است. صدقه تلفنی ابتکار سازمان بهزیستی بوده است. کمیته امداد امام خمینی هم صدقه اینترنتی را پایه گذاری کرده است. صدقه اینترنتی در سایت سازمان ناکام مانده است. به غیر از این دو نهاد، طی سال های گذشته موسسات خیریه بسیاری در کشور راه اندازی شده اند که هویت دقیق آنها مشخص نیست. موسسات خیریه صندوق های صدقات را به خانه های شهروندان تهرانی ارائه می دهند و پس از یک ماه اقدام به جمع آوری وجه صدقات می کنند. تعداد این موسسات طی سه سال به حدی افزایش پیدا کرد که از سوی دولت سامانه ای اینترنتی «شبکه اطلاع رسانی موسسات خیریه» راه اندازی شد. این سایت اینترنتی باید هویت موسسات خیریه را مشخص می کرد تا شهروندان برای پرداخت صدقات گمراه نشوند ولی سامانه هم اطلاعات دقیقی از موسسات خیریه ارائه نداده است. برآوردهای اولیه نشان می دهد حداقل 70 هزار موسسه خیریه در ایران فعالیت می کنند. بخش مهمی از این موسسات گزارش های مالی شفافی از شیوه فعالیت های خود ارائه نمی دهند. وزارت کشور و نیروی انتظامی طی سال های گذشته برنامه های ضربتی را برای ساماندهی این موسسات خیریه اجرا کرده اند ولی نتیجه ای حاصل نشده است. فعالیت های تجاری غیرشفاف در پوشش این موسسات خیریه چنان افزایش پیدا کرده است که حتی سایت های موسسات رسمی مانند سازمان تبلیغات هم به انتقاد از تجارت در پوشش موسسات خیریه پرداخته اند. مدیر یکی از موسسات خیریه به خبرگزاری مهر در مورد تجارت نهادهای خیریه گفته بود:« در مدت 10 سال فعالیت و مدیریت موسسات خیریه تا کنون هیچگونه نظارتی از طرف سازمانها یا نهادهای صدور مجوز مشاهده نکردم که علت اصلی آن اشراف نداشتن مراجع صدور مجوز بر عملکرد و فعالیت خیریه ها است که این مسئله فرصتی برای سوء استفاده برخی مدیران موسسات خیریه کشور تبدیل شده است.» براساس آمارهای وزارت کشور تنها در تهران سه هزار موسسه خیریه بدون مجوز فعالیت می کنند. این موسسات هیچ گزارش آماری از فعالیت های خود به نهادهای نظارتی ارائه نمی دهند. حتی براساس گفته یکی از مدیران وزارت کشور تعداد صندوق های صدقات توزیعی این موسسات هم مشخص نیست. موسسات خیریه صندوق های صدقات را به صورت مستقیم به منازل شهروندان تحویل می دهند و همین موضوع سبب می شود تا جمع آوری صندوق ها غیرممکن شود. شهروندانی که صندوق ها را تحویل می گیرند، از هویت توزیع کنندگان آنها پرسشی نمی کنند. مدیر یک موسسه خیریه در این مورد چنین توضیح می دهد:« صندوق های ما به منازل تحویل می شود و معمولا پس از یک ماه ماموران برای جمع آوری صدقات صندوق ها به خانه ها مراجعه می کنند. میزان صدقات براساس مناطق مسکونی متفاوت است ولی به طور متوسط از هر صندوق حدود یک هزار و 500 تا 2 هزار تومان جمع آوری می شود. موسسه ما 10 هزار صندوق در اختیار دارد که جمع صدقات می شود ماهیانه در کمترین حالت 15 میلیون تومان. بخشی از درآمد صندوق ها صرف امور جاری مانند حقوق کارمندان موسسه و مسولین جمع آوری صندوق ها می شود. بخش دیگری از درآمد هم براساس اساسنامه صرف کمک به نیازمندان می شود.»

 موسسه خیریه ای او هیچ آمار دقیقی از میزان کمک به نیازمندان در اختیار ندارد. مدیر این موسسه دراین مورد چنین توضیح می دهد:« براساس توافق هیات امنا قرار شد تا تنها لیستی از نیازمندان داشته باشیم. میزان کمک ها متفاوت است. تاکنون پیش نیامده تا کسانی که صندوق های ما را در اختیار دارند پرسشی در مورد چگونگی ارائه کمک ها مطرح کنند. البته بعضی مواقع ماموران جمع آوری صدقات صندوق های ما با پرسش های مواجه می شوند که از هویت موسسه سوال می کنند ولی با همان ارائه مشخصات کلی سوالات برطرف می شود.» یک مامور جمع آوری صدقات این صندوق های بی هویت هم می گوید:« در زمان توزیع صندوق ها شاید سوالی باشد ولی مردم خیلی پیگیری نمی کنند. به همین اندازه که بگویم زیرنظر یک مسجد یا هیات مذهبی فعالیت می کند کفایت می کند و معمولا قبول می کنند. اگرهم اعتقادی به صدقه نداشته باشند با هیچ توضیحی از طرف ما مجاب به کمک نمی شوند.»  براساس اعلام یک کارشناس امور اوقاف موسسات خیریه نمی توانند صدقات را صرف امور جاری کنند. اما تعداد زیادی از موسسات خیریه تهرانی هزینه های جاری و حتی هزینه دفتر موسسه را از محل صدقات تامین می کنند. سایت رسمی یک موسسه خیریه در تبریز اعلام کرده در یکسال 270 میلیون تومان درآمد جذب کرده است. یکسال قبل تر 221 میلیون تومان و دو سال قبل تر هم 188 میلیون تومان درآمد موسسه بوده است. این موسسه به طور متوسط سالیانه 60 میلیون تومان از درآمد خود را صرف تامین ارزاق عمومی خانواده های نیازمند می کند.  در میان 40 موسسه ثبت شده در سامانه موسسات خیریه ایران تنها یک موسسه آمارهای مالی خود را منتشر کرده است. طی سال های گذشته تلاش های بسیاری برای ساماندهی این موسسات صورت گرفته است ولی بررسی ها نشان می دهد، عملکرد این نهاد چندان موفق نبوده است. پیش از وزارت کشور نیروی انتظامی متولی ساماندهی موسسات خیریه بود. علی فولادی رئیس اسبق سازمانهای مردم نهاد وزارت کشور در گفت وگوی با خبرگزاری مهر در این مورد گفته بود:«فعالیت NGO ها یک مقوله فرهنگی است و در کشوری که در آن انقلاب فرهنگی رخ داده است نمی توان یک نهاد امنیتی و نظامی را متولی سازمانهای غیردولتی و فرهنگی کرد. بر اساس برنامه سوم و چهارم توسعه وزارت کشور موظف است سازمانها و نهادهای مردمی را حمایت کند، ضمن اینکه این قانون توسط دیوان عدالت اداری نیز مورد تائید قرار گرفته است. به گفته فولادی اکنون به جای چهار سازمان 6 سازمان اعم از وزارت علوم، وزارت کشور، سازمان بهزیستی، وزارت ارشاد، سازمان ملی جوانان و نیروی انتظامی متولی صدور مجوز سازمانهای مردم نهاد در کشور هستند که هر کدام بر اساس اهداف خود وظایف مشخصی را برای سمن های ایجاد شده خود تعریف می کنند که بیشتر آنها را موسسات خیریه تشکیل می دهند.» گزارش های تایید شده نشان می دهد برخی موسسات خیریه روزانه 5 میلیون تومان درآمد از محل جمع آوری صندوق های صدقات کسب می کنند. این موسسات در مورد شیوه هزینه درآمدهای کسب شده توضیحی به نهادهای رسمی ارائه نمی دهند. برخی موسسات در تهران بیش از 500 هزار صندوق صدقه در اختیار دارند. هزینه تولید هر صندوق صدقه تنها 5 هزار تومان برآورد شده است. با این حال یک موسسه خیریه برای 500 هزار صندوق صدقه بیش از دو میلیارد و 500 میلیون تومان هزینه کرده است. همین موسسات کمترین اطلاعات را نیز در اختیار مشترکان خود قرار نمی دهند. موسسات خیریه حتی سایت رسمی هم در اختیار ندارند. تعداد زیادی از این موسسات که نامشان در سامانه ساماندهی موسسات خیریه ثبت شده به جای استفاده از سایت های رسمی از وبلاگ استفاده می کنند. موسسه ای دیگر در اهواز سایت اختصاصی خود را به یک واحد تولیدی کفش اختصاص داده است. سایت رسمی موسسه تصاویرکفش های تولیدی را با قیمت به کاربران خود ارائه می دهد. دو موسسه در ارومیه آدرس سایت خود را به صورت اشتباه در سامانه اطلاع رسانی ثبت کرده اند. یک موسسه در بوشهر هم از همین شیوه استفاده کرده است. کمیته امداد امام خمینی یکی از منتقدان سرسخت این صندوق ها به شمار می آید. رایزنی های کمیته با نهادهای دولتی برای ساماندهی صندوق های بدون هویت ولی تاکنون بی نتیجه مانده است.