کسری بودجه امسال از زمان جنگ هم بیشتر بود

اقتصاد ایرانی: کسری بودجه دلایل متعددی در اقتصاد دارد. گاهی دولت هایی که نقش فعالی در اقتصاد دارند برای رهایی از رکود، حجم سرمایه گذاری ها و مخارج خود را افزایش می دهند. گاهی حجم وسیع مخارج عمومی و جاری دولت در مقابل درآمدهای محدود علل کسری بودجه است. گاهی هم دو عامل فوق زمینه ساز کسری بودجه می شوند.

تأمین کسری بودجه از سه طریق امکان پذیر است. انتشار اوراق بهادار، استقراض از نهادهای بین المللی و استقراض از بانک مرکزی از راهکارهای تأمین کسری بودجه است. در کشور ما بدلیل مشکلات تحریمی، فقدان انتشار اوراق قرضه، البته پایین بودن نرخ سود این اوراق در مقابل نرخ تورم، دولت از روش سوم به همراه برداشت از منابع صندوق ذخیره ارزی استفاده می کند.

از آغاز دهه 1350، ساختار اقتصاد ایران همواره با رشد قیمت ها، تورم و تغییر ارقام بودجه عمومی دولت همراه بوده است و اگرچه کسری بودجه یکی از شاخص های همیشگی بودجه دولت بوده اما برای مقایسه ارقام کسری بودجه در 37 سال گذشته باید نسبت رقم کسری بودجه به بودجه عمومی، نسبت مالیات ها به منابع بودجه، میزان افزایش قیمت نفت و درآمدهای نفتی و نرخ تورم سالانه مورد توجه قرار گیرد تا بتوان برداشت نسبی بهتری از میزان کسری بودجه دولت و روند تغییرات آن ارائه داد. در دهه 50 کسری بودجه دولت به رقم 8/35 درصد رسیده است.

در دهه 60 شاهد توقف و معکوس شدن روند رو به رشد کسری بودجه در کشور بودیم که معادل 6/8- درصد در سال است البته در آن زمان کشور درگیر جنگ و خرابی های به بار آمده از جنگ بوده، در سالهای نخست و میانی دهه دولت هزینه های خود را افزایش داده که این امر منجر به افزایش شدید کسری بودجه شده است.

پس از دهه 60، تا اواسط دهه 70 روند نسبتا با ثباتی در کسری بودجه دولت وجود دارد. اما در سال 76، با پرش چشمگیری در کسری بودجه مواجه می شویم که این امر نیز به دلایل کاهش شدید قیمت های جهانی نفت در این سال بود که موجب شد کسری بودجه دولت به 9/10- درصد رشد داشته باشد. هرچند در دو سال پایانی این دهه مجدداً کسری بودجه کاهش می یابد. که مهمترین دلیل آن برقراری ارتباط مؤثر با شرکای اروپایی و سرمایه گذاریهای آنها بخصوص در حوزه نفتی و گازی کشور بوده است. در دهه 80 کسری بودجه دولت بطور تدریجی افزایش می یابد، تا آنکه در سال 85 کسری بودجه با یک جهش خیره کننده ای مواجه شده و فقط طی یک سال 142 درصد افزایش کرده که باز هم به این رقم کسری اکتفا نمی کند و در سال 87 به اوج خود می رسد که بالاترین رشد کسری بودجه در طی 5 دهه، کشور ما تجربه کرده است. لازم به ذکر است که این رشد شدید کسری بودجه دولت در سال 87 ناشی از آغاز بحران جهانی 2008 و کاهش قیمت های نفت بوده است.

اگر چه آمار دقیقی از کسری بودجه سال 90 و 91 انتشار نشده است، اما بر اساس پیش بینی های کارشناسان در سال 91 با افزایش چشمگیر کسری بودجه دولت مواجه خواهیم بود که از آن بعنوان رکوردار کسری بودجه در تاریخ بودجه ایران نام می برند.