بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 25 دى 1395      12:24
اقتصاد ایرانی بررسی کرد؛

دیدگاه کارشناسان اقتصادی از تبدیل ریال به تومان چیست؟

حذف صفر از پول ملی یکی از انواع اصلاح پولی است که دولت‌ ها برای رفع اثرات منفی تورم بر ارزش پول ملی، که به صورت کاهش قدرت خرید نمود پیدا می‌کند، آن را به کار می ‌بندند.
گفتگو از :
سیده فاطمه شعار

اقتصاد ایرانی: در دولت قبل حذف چهار صفر از پول ملی به تصویب هیئت وزیران رسید، اما به دلایلی هیچ گاه این لایحه برای اعلام نظر مجلس از پاستور به بهارستان نرفت. این روزها و در دولت یازدهم بازهم این زمزمه بر زبان ها جاری شد. اما اینکه این پیشنهاد چه میزان بر افزایش قدرت پول ملی کمک می کند محل بحث و گمانه زنی قرار گرفته است.

"ریال" واحد پول رسمی ایران از سال ۱۳۰۸ است، که تا کنون دست خوش تحولات پولی عمده ای بوده، عامل اصلی این تحولات، تورم است. در چندین سال گذشته با توجه به وجود تورم شدید، ارزش ریال در مقابل پول سایر کشورها به شدت کاهش یافته و عملا قدرت خرید یک ریال، به صفر رسیده است. راه حل همه کشورهایی که با چنین مساله ای روبه رو می شوند حذف تعدادی از صفرها با توجه به میزان کاهش قدرت خرید پول است. حذف صفر از پول ملی یکی از انواع اصلاح پولی است که دولت ها برای رفع اثرات منفی تورم بر ارزش پول ملی، که به صورت کاهش قدرت خرید نمود پیدا می کند، آن را به کار می بندند. در دولت قبل حذف چهار صفر از پول ملی با توجه به کاهش شدید ارزش ریال در مقابل ارزهای دیگر پس از بررسی های کارشناسی صندوق بین المللی پول و مشورت با برخی از کشورها مانند ترکیه که تجربه حذف ۶ صفر را داشتند به تصویب هیات وزیران رسید، اما به دلایلی هیچ گاه این لایحه برای اعلام نظر مجلس از پاستور به بهارستان نرفت.

این روزها که زمزمه حذف ریال و جایگزینی تومان دوباره بر زبان ها افتاده، کارشناسان از مزایا و معایبی سخن می گویند که باید زمینه ساز این جریان باشد، ضمن آنکه اصلاح پولی برای اقتصاد ایران لازم است اما باید هزینه های گزاف تغییر اسکناس و حساب های مالی را نیز در نظر داشته باشیم، برای بررسی بیشتر این مهم نظر برخی از صاحب نظران این حوزه را جویا شدیم که در ادامه آن را می خوانید؛

کوروش پرویزیان مدیرعامل بانک پارسیان و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران می گوید؛

در حال حاضر بحث، فقط استفاده از واژه تومان به جای ریال است که در محاورات و کاربردهایی اقتصادی استفاده می شود. به عبارت دیگر، و به صورت معمول مردم از تومان استفاده می کردند، فقط در حوزه محاسبات و بانک ها و اعداد و ارقام تراز را به ریال می نوشتند که الان به تومان باید ثبت شود. اما موضوع مهم این است که باید اصلاح پولی در کشور انجام شود. ۴ حذف  صفر یا بالاتر، موضوع مهمی است که در حقیقت به مطالعات و بحث هایی که در بانک مرکزی، دولت و همچنین مجامع و مراکز تحقیقات کشور انجام شده است، برمی گردد. پر واضح است که ما نیاز به اصلاح پولی داریم و این نیاز را باید هم به جهت آثار روحی و روانی تضعیف بیش از حد ریال در برابر سایر ارزها و هم به لحاظ معاملات و فعالیت هایی که فعالان اقتصادی انجام می دهند، پاسخ دهیم. به هرحال با توجه به این مسایل تغییر واحد پولی موضوعیت دارد و برای مبادله و تجارت بین فعالان اقتصادی در داخل و خارج از کشور مساله مهمی است. البته استحکام و پایداری واحد پولی موضوع مهمی است که به متغیرهای اقتصادی کشور برمی گردد. قاعدتا ثبات پولی هم موضوعی است که در این چارچوب مطرح است. موضوع تغییر واحدی پول ملی هم چند سالی است بیان می شود اما همچنان مجامع اقتصادی کشور جمع بندی مشخصی درباره آن ندارند.

کامران ندری معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی کشور گفت؛

معمولا کشورهایی که برای حذف صفر از پول ملی خود اقدام می کنند تورم مزمن و طولانی مدتی دارند، و می خواهند با حذف سه یا شش صفر از پول ملی قدرت آن را افزایش دهند، ایران هم شرایط مشابهی را گذرانده است، ولی در نظر داشته باشید که چنین اقدامی زمان بر و پر هزینه است. برای حذف صفرها از پول ملی، اسکناس و مسکوت در گردش باید خارج و پول جدید جایگزین شود که هم زمان بر و هم هزینه بر است. بنابراین وقتی دولت چنین کاری می کند و هزینه های آن را می پذیرد طبیعتا تلاش می کنند تعداد صفرهایی بیشتری حذف شود تا محاسبات ساده تر شود و احیانا اگر تورم هایی اتفاق افتاد در رقم های پایین تا حدودی قابل تحمل باشد، بنابراین بهتر است تعداد بیشتری از صفرها حذف شود و در شرایط کنونی به نظر من حذف چهار صفر از پول ملی خیلی بهتر است.

ساسان شاه ویسی کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد؛

وقتی در یک اقتصاد ملی، مبادرت به معرفی پول ملی می شود، از آن به عنوان انقلاب اقتصادی یاد می شود، در بسیاری از کشورها که با جنگ های جهانی و تغییرات رژیم سیاسی و تحولات اساسی در مدل اقتصاد ملی شان مواجه بودند، سعی کردند با انتخاب نام جدید برای پول ملی دروازه جدید را به سیاست گذاری پولی که بخش پایه ای و اصلی در هر اقتصاد است، تعریف کنند. با این اقدام می توان ساز و کارهای کنترلی و نظارتی و مدیریتی و البته سیاست گزاری های جدید هدایتی را بهتر و روان تر اجرا کرد تا در مواجه با موانعی که پول ملی قبلی با آن مواجه بوده، روان تر و اثرگذار تر برخورد شود. برای تعریف پول ملی جدید باید نیازهای اولیه اقتصاد مرتفع شود، که به نظر می رسد در حال حاضر با چنین ضرورت اصلاحی در هیئت دولت مواجه نیستیم. گاهی می گویند به دلیل تغییرات تورمی که وجود دارد، می خواهیم مبادلات را ساده تر و حساب داری دفاتر را آسان تر کنیم. گاهی گفته می شود حجیم تر شدن پول، حجم پول داخل اقتصاد را به شدت متکثر می کند و با اصلاح پول ملی می توان از تغییرات در حجم پول جلوگیری کنیم. گاهی نیز گفته می شود تغییرات واحد پول به دلیل درشت شدن و بزرگ شدن ارقام پولی است که خیلی از کشورها از جمله آلمان بعد از جنگ جهانی دوم این اقدام را انجام داده اند.

هادی حق شناس کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه تصریح کرد؛

موضوع این بوده که در هنگام بررسی لایحه پولی نظام بانکی در دولت، پیشنهاد می شود که ریال تبدیل به تومان شود. البته با وجود اینکه موضوع در دولت تصویب شده است، طبیعی است راه طولانی دارد تا به مجلس برسد و در نهایت تبدیل به قانون شود. قانونی شدن این لایحه در سال جاری بعید به نظر می رسد زیرا برنامه ششم در حال حاضر در دستور کار مجلس قرار دارد و بعد از آن لایحه بودجه است. در واحد پولی ما تعریف شده که به ازای هر ۱۰ ریال یک تومان داریم؛ اگر این تغییر را بپذیریم، به صورت طبیعی و خودکار یک صفر نیز حذف می شود.

در جهان نزدیک به ۴۰ کشور تعداد صفرهای پول ملی خود را کم کرده اند، از مهمترین این کشورها ترکیه، آرژانتین، برزیل و آلمان است. البته قبل از هر چیز باید به این سوال پاسخ داد که وظیفه پول چیست؟ اگر به این نتیجه برسیم که واحد پول فعلی وظایف پولی خود را می تواند انجام دهد، ضرورتی برای تغییر وجود نخواهد داشت. در سال ۱۹۶۶ و در ترکیه، یک دلار معادل ۹ لیر بود ولی در سال ۲۰۰۱ یک دلار معادل ۳۱ میلیون و ۶۵۰ هزار لیر بود. در کشورمان نیز در سال ۵۷ دلار برابر با هفت تومان بود که امروز حدود چهار هزار تومان است. این مقایسه نشان می دهد در ترکیه دلار ۱۶۵ هزار برابر و در ایران ۴۰۰ برابر افزایش پیدا کرده است. پول در ابتدا ابزار سنجش و دوم ابزار مبادله است، سومین کارکرد پول این است که به عنوان ابزار ذخیره ارزش شناخته می شود. امروز با نگاهی به کارکردهای پول، متوجه می شویم تغییر و اصلاح واحد پول لزومی ندارد.

میر حسین موسوی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا بیان کرد؛

به عقیده من، شرایط امروزمان ایجاب نمی کند که بحثی به نام تغییر واحد پولی را مطرح کنیم، یکی از دلایلی که این تغییر واحد صورت گرفته، این بوده که مردم در کارکرد روزانه شان از تومان استفاده می کنند و ریال را به کار نمی برند. پول یک پدیده اجتماعی است. پول ابزاری است که ملت و دولت را به هم ارتباط می دهد. در حقیقت یک قرار داد نانوشته است که ملت را وابسته به دولت می کند و همچنین برعکس. اگر دولت و ملت هر دو به قراردادهای خودشان پایبند باشند، این قرار داد که همان حفظ ارزش پول ملی است، پا برجا می ماند. همچنان معیار ذخیره ارزش این است که ثروت مردم را بر اساس ارزش پول ملی نگه داری کنیم و سیاست هایی را انجام ندهیم که باعث شود یک شبه نصف ثروت مردم از بین برود و بعد به این فکر بیافتیم که چون تورم ایجاد کردیم، بخواهیم اصلاح پولی انجام دهیم. و اینکه امروز به دلیل کاهش ارزش پول ملی به فکر حذف صفر افتاده ایم، نشان از مشکل در عملکرد دولت ها است. البته این تغییر امروز ضرورت جامعه نیست. اینکه به این مرحله رسیده ایم ناشی از سیاست های پولی نامناسب ما بوده است. بعضی از کشورها مانند زیمباوه، آرژانتین و یا برزیل چندین بار صفر پول شان را کم کردند ولی به نتیجه مناسبی نرسیدند زیرا اصل موضوع یعنی کلیت اقتصاد مورد توجه قرار نگرفته است. اگر ما نیز به کار را انجام دهیم باز هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. به حتم این تغییر جز ایجاد هزینه بر دوش دولت هیچ عایده ای و اثری بر اقتصاد نخواهد گذاشت.

اصلاح پولی باید به دنبال کاهش تورم گسترده باشد. کشورهایی که موفق بودند مانند ترکیه، زمانی توانستند این کار را به درستی انجام دهند که تورم شان کنترل شده بود.

حیدر مستخدمین حسینی معاون سابق وزیر اقتصاد در اظهار نظر خود مطرح کرد؛

اکنون در سطوح بالای مدیریتی دیدگاه های مختلفی درباره نحوه مدیریت ارز وجود دارد که این دیدگاه ها یکسان نبوده و بعضاً نیز بنیان های سستی دارد. نرخ ارز زمانی می تواند در کانال درست قرار گیرد که رویکرد دولت شفاف و مشخص باشد ولی می بینیم که هنوز قانون بانکداری تعیین تکلیف نشده است، از سوی دیگر مصوبه ای از هیئت دولت بیرون می آید  مبنی بر اینکه می خواهند واحد پولی را از ریال به تومان تبدیل کنند. این در حالی است که مستندات آن هنوز ارائه نشده است و فقط در توضیح آن گفته اند بر مبنای احترام به عرف چنین تصمیمی گرفته اند این در حالی است که اقتصاد و مسائل مربوط به آن فراتر و پیچیده تر از آن است که بخواهیم آن را با عرف تطبیق دهیم. در خصوص فروپاشی یا ورشکستگی ریال که در هفته های قبل و به دنبال افزایش نرخ ارز مطرح شد، باید بگویم، چنین عبارتی منطقی نبوده و مبالغه است اما به هر حال ایران اقتصاد متعادلی ندارد و  اگر وضعیت بازارهای پولی و مالی را بررسی کنیم، می بینیم که در وضعیت عدم تعادل به سر می برند. بررسی بازار سرمایه نشان می دهد که این بازار حال و روز خوبی ندارد؛ بازار پول یکی از ضعیف ترین بازارهاست و وضع بازار کالا نیز مناسب نیست. همه این موارد باعث می شود اگر نرخ ارز افزایش یابد، در خدمت تولید قرار نگیرد و درباره تولید جای نگرانی وجود داشته باشد و به این ترتیب افزایش نرخ ارز می تواند اعلام بحران باشد.

شماری از کارشناسان معتقدند که؛ نوسانات اخیر دلار، نه به دلیل تضعیف ریال، بلکه به دلیل تقویت دلار در برابر ارزهای دیگر بوده است، کما اینکه اکنون ارزش پوند نیز که یکی از معتبرترین ارزهای خارجی است در برابر دلار نسبت به زمستان سال قبل ۲۰ درصد کاهش یافته است.

در جمع بندی نهایی می توان گفت: برخی مزایای کاهش صفر از پول ملی را، بهبود و راحتی سیستم ضبط، ثبت و خواندن اعداد مخصوصا اعداد بزرگ و اطلاعات شرکت ها، آسایش و راحتی و ساده تر شدن عملیات حسابداری، کاهش هزینه مدیریت اسکناس ها برای بانک مرکزی و بانکها و سرانه اسکناس، صرفه جویی در وقت برای شمارش حجم زیاد اسکناس، افزایش ارزش اسمی پول ملی در مقابل ارزهای خارجی ، حذف سوءاستفاده از ارزش پایین مسکوکات نسبت به ارزش فلزات آن و ... ذکر می کنند در حالی که معایب کاهش صفر از پول ملی؛ افزایش اندک تورم با توجه به گردشدن اعداد کوچک قیمتی فعلی به بالا، بازگشت بی اعتمادی به پول ملی در اثر تورم و نوسانات ارزی فعلی و بی اثر شدن طرح، هزینه بر بودن حذف صفرها از جمله تغییر و تعویض اسکناس ها، تغییر سیستم ها و اتلاف وقت، احتمال تمایل مردم به نگهداری ارزهای خارجی در زمان تغییر و تبادلات و نوسان بیشتر بازارهای ارز در سایه عدم اعتماد، خبرسازی و شایعات، اختلال در قیمت گذاری کالاها و سردرگمی مردم در کوتاه مدت و گسستگی داده ها به صورت تاریخی، امکان نیاز دوباره به اصلاح در آینده در صورت تداوم تورم و ... ذکر می شود، که برای تصمیم نهایی در این تغییر پولی باید به تمامی آنها توجه شود، درنهایت این قدرت پول ملی است که حائز اهمیت است، که دولت و مجلس باید با تمرکز بر این مهم اقدام به قانون گذاری کنند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir