افزایش قیمت خودرو تا 150 درصد طبیعی است

هفته نامه تجارت فردا به طور مفصل نظام قیمت گذاری صنعت خودرو ایران را در گفت و گو با سعید لیلاز مورد بحث و بررسی قرار داده است. بخش هایی از گفت و گو با سعید لیلاز، تحلیل گر مسائل اقتصادی در ادامه می آید:

*تعجب من این است که چرا منتقدان گرانی خودرو، افزایش 2.5 برابری قیمت ارز یا افزایش 40 درصدی نرخ تورم را نمی بینند که ریشه های این بحران هستند اما 100 درصد افزایش قیمت خودرو دیده می شود.

*شگفت انگیز است که یک عده کارشناس و دست اندرکار باشند و بگویند مثلاً بوی توطئه از این قضیه (گرانی خودرو) به مشام می رسد!

* اگر تولید یک خودرویی نصف شود و تقاضایش 40 درصد افزایش پیدا کند، آیا باید قیمتش ثابت بماند؟ آیا این فرض در علم اقتصاد پذیرفتنی و معقول است؟ بدیهی است که معقول نیست. اتفاقی که افتاده این است که عرضه در این مورد خاص نصف شده است تقاضا نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه تقاضای موثر هم حداقل40 درصد افزایش پیدا کرده است. این 40 درصد چیست؟ این 40 درصد شاخص تورم است.

*من فکر می کنم افزایش قیمت بین 120 تا 150 درصد در خودرو کاملاً طبیعی و بدیهی است. وقتی نرخ ارز ،1100 تومان است و یکباره این نرخ به 2500 تا سه هزار تومان افزایش پیدا کرده، از طرف دیگر سپرده گذاری برای گشایش اعتبار که مثلاً 10 درصد کالا یکباره شده 120 درصد کالا که به معنی 20 تا 25 درصد افزایش نیاز به منابع مالی است و این باعث افزایش شدید هزینه های مالی شرکت ها می شود در واقع سمت خرید خارجی اش را تشکیل می دهد و سمت خرید داخلی اش تابع نرخ تورم است، قیمت تمام شده اش هم بالا می رود.

* دولت نهم و دهم روی منابع اقتصادی توجه ویژه ای داشته است. اولین تغییرات مدیریتی که آقای احمدی نژاد انجام داد در مجموعه شستا بود و عمده ترین تغییرات روی بانک ها اتفاق افتاد. تا آذر سال 1384 هیچ بانکی نبود که مدیرعامل اش عوض نشده باشد. حتی بانک های خصوصی درجه یک مانند پارسیان که آن موقع از بانک تجارت هم جلو افتاده بودند مدیرعامل اش عوض شد.

* من خودم اطلاع دارم قطعه سازی شش ماه در نوبت دریافت طلبش بوده است. در همین حوزه فساد شکل گرفته بود حتی در سطح مدیریتی مالی اش هم پول می گرفتند چک های یکی را زودتر می دادند و چک های دیگری را دیرتر می دادند. بعد که دیدند نمی شود، نمی توانند در برابر توفان واردات از چین مقاومت کنند .

*شما رسماً اداعا می کنید که مثلاً میزان ساخت خودروتان 70 درصد است در حالی که عملاً ممکن است 40 درصد هم نباشد . قطعه ساز از خارج وارد می کند و بدون اینکه رکوردی ثبت شود یا جایی اعلام شود یا جایی گفته شود در حالی که شعارها همه روی این است که ساخت خودرو داخل جلو است. یکباره می بینید که با افزایش قیمت ارز بیشترین کاهش تولید خودرو در حوزه پراید اتفاق می افتد.

*از خیلی قبل هم پیش بینی این اتفاق(گرانی خودرو) را می کردیم. ببینید این اتفاق ممکن است برای بقیه صنایع هم بیفتد. هر جایی که دولت پا بگذارد بیخ گلوی تولید کننده و بگوید باید به این قیمت بدهید، این اتفاق ممکن است در مقطعی رخ دهد. مگر در صنایع غذایی این اتفاق نیفتاد. یا بخش های دیگر.

* خودرو یک کالای سیاسی است. اقتصاد ایران در نیم قرن اخیر سنتا سه کالای سیاسی داشته است. یکی خودرو بوده است. یکی طلا بوده و یکی دلار.

*همه فعالان اقتصادی ایران اعم از یک کشاورز ساده در یک بیزینس کوچک که با خارج کار می کند دائماً قیمت این سه را مونیتور می کنند. ما موفق شده بودیم از حدود سال های 79 و 80 از طریق افزایش شدید قیمت و افزایش شدید تولید خودرو این را موقتا از حالت سیاسی بودن خارج کنیم. دوباره برگشت سر جای سنتی خودش.

*تصورم این است که زیاندهی خودروسازها ادامه خواهد یافت. چون توانمندی و فلکسیبیلیتی برای کاهش هزینه هایشان را ندراند. به دلیل ساختار دولتی شان، به دلیل اینکه خودروسازها سهل الوصول ترین هدف همواره بوده اند برای اینکه دولت ها بتوانند اهداف مربوط به اشتغال و مربوط به تثبیت قیمت ها را همه را در آن حفظ کنند، نرخ بهره وری در خودروسازان در سال های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است.

*سه تا اتوبان شاهرگ حیاتی اقتصادی ایران از در زمین های ایران خودرو عبور می کند. می دانید که اینها مالکیت زمین های ایران خودرو بوده است. به لحاظ اجتماعی و سیاسی و امنیتی اینها نمی توانند نیمی از پرسنل شان را بیرون کنند.

*زیان خودروسازان سال 92 هم ادامه خواهد یافت. گرچه ممکن است به شدت امسال نباشد. ولی قطعا ادامه خواهد یافت. حتی سال 93. به این دلیل که اینها به نحوی ریخت کرد و پاششان را شروع کرده و ادامه داده اند که امکان اینکه بتوانند تولید خودرو را اصولا به نقطه سر به سرشان برسانند ندارند.

*وضعیت خودرو ساز و پیش بینی خودروسازان را باید در چارچوب اقتصاد کلان ایران انجام داد. اقتصاد کلان ایران پیش بینی کردن وضعیتش فوق العاده دشوار است. اگر غیر ممکن نباشد که به نظر من به غیر ممکن رسیده. ولی شما یکسری نشانه هایی دارید. مثلا اگر تحریم ها فرضا به همین شکل ادامه یابد، باید متوسط قیمت دلار در ایران به مثلا سه هزار تومان برسد. دولت باید دلار را سه هزار تومان بفروشد. به این معنی است که قیمت تمام شده خودروسازان باز هم بیشتر خواهد بود.

* اگر این جمله ای که آقای رئیس جمهور درباره کاهش قیمت خودرو گفت را پنج سال پیش گفته بود، مدیر عامل خودور سازی ها بلافاصله قیمت را کاهش می دادند. اما اکنون مقاومت می کنند. این مقاومت در وهله اول متکی به این است که دولت تضعیف شده است. آن نیرومندی سابق را ندارد. هر مدیرعاملی الان عقب نشینی کند و تن به کاهش قیمت ها دهد در حقیقت تن داده به ورشکستگی شرکتش داده است.

*واقعاً هیچ ملتی در دنیا نمی شناسم که این طور خواستار نابود کردن خودش باشد. و از این بابت به شدت متاسف و گله مند هستم. که ما یک صنعت خودروسازی را با مژه های چشممان و با خون جگر خودمان ظرف 60 سال شکل می دهیم و اینگونه یکباره چوب حراج به آن می زنیم که تو موظفی که خودرویی را که 20 میلیون تمام می شود 15 میلیون بفروشی. اصلا چطور شما روزنامه نگاران به دولت به مجلس به شورای رقابت و به همه اجازه می دهید چنین خیانتی کنند.

*آزاد سازی اقتصادی و خصوصی سازی یگانه راه نجات اقتصاد ایران است. ما به صورت پلکانی و همگن به سمت استراتژی آزاد سازی باید حرکت کنیم. آزاد سازی منظومه استراتژی و ژئوپولیتک همگنی است که در درون آن خصوصی سازی هم یکی از اجزایش است و آن وقت آزاد سازی واردات در درون این دوباره رخ می دهد. اگر این همگنی رخ ندهد و شما بخواهید با آزادسازی واردات شروع کنید و آزاد سازی اقتصادی را چوب حراج زده اید. به صنعت خودرو سازی تان. مثل اتفاقی که برای صنعت نساجی ما افتاد.

*در ایران واقعا برجسته ترین صنعت بعد از صنعت نفت، صنعت خودرو سازی است. به لحاظ سرمایه گذاری که در آن شده است. به لحاظ نیروی انسانی اش. به لحاظ نرم افزارها و سخت افزارهایی که داریم. به این لحاظ که اصلا من می گویم که فرض کنید صنعت خودرو سازی و کارخانه های اصلی را درشان را بستیم. واقعا با چه میزان ارزی شما می خواهید یک و نیم میلیون خودرو از خارج وارد کنید؟