سعادت در جوادیه تهران

«بنده سپورم و بوظائف آن خوب اشنا هستم، و در این امر تخصص دارم، و کلاس آن را در سپورخانۀ مبارکۀ تهران، طی 24سال خدمت آموخته ام. سخنران نیستم و نمی توانم سخنرانی کنم و صحبت های من بدرد قهوه خانه های جنوب شهر میخورد، ولی اینقدر در کار خود مهارت دارم، که میتوانم کارهای خود را بنحو احسن انجام دهم».

شاید اگر گفته نشود که این بخشی از سخنرانی شهردار یکی از بخش های تهران در اوایل دهۀ 40 است، همگان خیال کنند  این جملات، حرفهای رفتگری ساده و زحمتکش است. درست 51 سال پیش در اردیبهشت ماه سال1341 سمیناری تحت عنوان« بررسی مسائل اجتماعی شهر تهران»برگزار شد. این نخستین سمیناری بود که مسائل مختلف پایتخت را به صورت علمی مورد بررسی قرار می داد. تمامی افرادی که باید به ایراد سخنرانی و ارائه گزارش می پرداختند، از اساتید  و صاحبنظران به نام حوزه های مختلف شهری بودند. در این میان نام کسانی چون هوشنگ سیحون، مهدی بازرگان، علی اکبر سیاسی، غلامحسین صدیقی  به چشم می خورد. علاوه بر این از مسئولینی هم که در بخش های مختلف شهر سمت اجرایی داشتند نیز ، برای سخنرانی دعوت شده بود. یکی از  مسئولینی که از شهرداری شرکت داشت، آقای مینوچهر، شهردار جوادیه بود. جوادیه در آن سال ها به عنوان یکی از محلات پایین شهر که دارای مشکلات عدیده ای بود، شناخته می شد. او از اوایل سال 39 به سمت شهردار جوادیه منسوب شده بود و در این مدت خدمات ارزنده ای برای این بخش انجام داده بود و برای همین به عنوان یکی از سخنرانان این سمینار برگزیده شده بود. وقتی مینوچهر پشت میکروفون قرار گرفت، در مقابل تمامی اساتید حاضر با اعتماد به نفس و غرور خاصی خود را اینچنین معرفی کرد:« بنده سپورم.......». برخلاف این روزها که ما عادت داریم خود را بیشتر از آن چه هستیم معرفی کنیم، اما مینوچهر با افتخار خود را هم ردیف با زحمتکش ترین افراد شهرداری معرفی کرده و به جای عنوان شهرداری از نام سپورخانه استفاده می کند. این روحیه و سخنرانی ای که در مورد اقداماتش در جوادیه انجام داد، مورد تحسین اساتید حاضر قرار گرفت و دانشجویان حاضر در سمینار اقبال زیادی به او نشان دادند.

مینوچهر نه تنها در معرفی خود که در کار نیز همین روحیه و نگاه را دنبال می کرد. در آن زمان که تمامی شهرداری های مناطق تهران دارای ساختمان های مجلل بودند و هر یک از کارمندان و رؤسا اتاقی جداگانه برای خود داشتند و تشکیلاتی عریض و طویل  را یدک می کشیدند، ساختمان شهرداری جوادیه به شکل دیگری بود: «تشکیلات شهرداری جوادیه، فقط و فقط دارای یک اطاق و 9 کارمند و 9 میز است، که بشرح زیر چیده شده، از در که وارد میشوید میز دست راست که نصفه میز است و نصف دیگرش را صندوق آهن گرفته متعلق برئیس، بعد از آن اندیکاتور نویس، سپس ماشین نویس، بعد متصدی دفتر، پس از آن متصدی فنی، بعد حسابدار درآمد، سپس تحصیلدار، بعد صاحبجمع و متصدی پیشه وران، بعد متصدی بایگانی است، و پیشخدمت هم در این اطاق جز جاروب کردن اطاق، و پاک کردن میز و صندلی رل دیگری ندارد(بر خلاف سایر جاها که کار نامه رسانی بین اطاق ها را انجام می دهند)......بد نیست اطلاع داشته باشید، که در شهرداری جوادیه، برخلاف تمام ادارات و وزارتخانه های ایران، آبدارخانه وجود ندارد، و کارمندان چای و قهوه و قلیان صرف نمیکنند. و بیمناسبت نیست که گفته شود؛ چون همه دور هم نشسته اند، و همه ناظر یکدیگرند، رئیس کارمند را میبیند، و کارمند مراقب کارهای رئیس میباشد، از اینجهت راههای بند و بست بسته شده است، و میتوانم با جرأت بگویم که دیناری سوء استفاده، درآنجا معمول نمیباشد.»

مینوچهر در جوادیه دست به یک سلسله اقداماتی زد که در بین فعالیت های شهر تا آن زمان بی سابقه بود. او بیشتر این فعالیت ها را براساس نیاز اهالی و همچنین با سپردن کارها به دست مردم و کمک گرفتن از آنها انجام داد. مینوچهر برای پیشبرد کارهایش به تشکیل انجمن و شورای محل جوادیه اقدام  کرد. او به این منظور هر روز از ساکنین چندکوچه دعوت می کرد که شب هنگام در سالن شهرداری حضور بیابند و نمایندۀ واقعی خود را انتخاب کنند. به این ترتیب با مشارکت اهالی جوادیه، 97 نفر به عنوان نمایندگان آنها انتخاب  و انجمن محلی جوادیه شکل گرفت. این افراد در موقع نیاز دور هم جمع شده و به تبادل افکار می پرداختند. این انجمن چون برخاسته از خود مردم جوادیه بود کمک زیادی به شهرداری در اجرای طرح هایش کرد. آقای مینوچهر در آن سمینار در این باره گفت:« سرمشقی که از این تجربه میتوئان گرفت، وقتی مردم محل، خودشان رأسا در انتخاب نماینده مداخله کردند، بآن نماینده که برگزیدۀ خودشان است احترام میگذارند، و نماینده یک رابط خوبی میان مردم و شهرداری میشود، باینشکل که اگر کوچه ای کثیف، یا چراغی خاموش باشد، یا شکایت دیگری داشته باشند، بوسیلۀ همان نمایندۀ انتخابی، شهرداری را بجریان آگاه میسازند، و برای  رفع معایب اقدام میشود. از طرف دیگر اگر درآمد شهرداری کسر شد، و مردم در اثر فراموشی عوارض خودشان را نپرداختند، این نمایندگان مردم را بپرداخت عوارض تشویق میکنند، و از این راه کمک مؤثری بشهرداری میکنند.»

اهمیت اقدامات مینوچهر بویژه در جوادیه در آن زمان، بسیار زیاد است چرا که برخلاف آن که تصور می شود و می شد که محله گرایی و مشارکت فقط در محله هایی اتفاق می افتد که اهالی محله ازسوادو رفاه نسبی برخوردار باشند، جوادیه در آن ایام چنین وصفی نداشت ولی او توانست با سپردن کارهای مردم به دست مردم و ایجاد سازمان و ساختاری محلی شرایط را برای زندگی شهروندان بیش از پیش آماده سازد و خود به عنوان مجری به آنان بیاموزد که چگونه برای رفاه و سعادتشان با هم همکای کنند و سازمان های محلی را شکل دهند.

این مقاله از طریق هفته نامه آسمان در اختیار سایت اقتصادایرانی قرار گرفته است.