ساختمان را فرو ختند، کشاورزان بیکار شدند

علیرغم پیش بینی رشد 6 درصدی در برنامه چهارم و همین حدود در برنامه پنجم ، رشد 4/1 در صد در برنامه چهارم و علیرغم پیش بینی بهره وری بیشتر درآب کشاورزی و کاهش بیلان منفی آب در سفره های زیر زمینی از 3/5 میلیارد متر مکعب در شروع برنامه چهارم به منفی 4 میلیارد متر مکعب درپایان برنامه با حدود منفی 11 میلیارد متر مکب تحویل میدهد و به جای واردات سالانه حدود 6 میلیارد دلار مواد غذایی که دولت را تحویل گرفته با واردات نزدیک به 15 میلیارد دلار مواد عذایی دولت را تحویل میدهد و در سال 1384 که با واردات کمتر از ده میلیون تن فرآورده ها و تولیدات گیاهی و دامی دولت را تحویل گرفته بودند با واردات بیش از بیست میلیون تنی تحویل میدهند و بقیه موارد به شرح زیر میباشد :

1. وضعیت تولیدات داخل و واردات مواد غذایی

متوسط وزنی واردات تولیدات گیاهی و دامی در چهارسال منتهی به 1390 نسبت به واردات برنامه توسعه سوم 56% افزایش پیدا کرده و به رقم سالانه 1/16 میلیون تن رسید و در سال 1391 به رقم 4/20 میلیون تن افزایش پیدا کرد.

در سال 1391 با توجه به انرژی وپروتئین نهفته در واردات مواد غذایی که شامل 7/6میلیون تن گندم ، 3/9 میلیون تن علوفه ( شامل ذرت ، جو، کنجاله ) 7/1 میلیون تن روغن نباتی ، 3/1 میلیون تن شکر و3/1 میلیون تن برنج و بیش از 140 هزار تن انواع گوشت و 50 هزار تن کره بوده است غذای حدود 42 میلیون نفر به صورت سرانه 2400 کیلو کالری در شبانه روز وارد کشور شده است و در حقیقت در سال 1391 برای 33میلیون نفر غذا تولید شده است و این در شرایطی بوده که با تولید داخل بیش از 5/10 میلیارد متر مکعب آب اضافی از سفره های زیر زمینی نیر استحصال شده است در حالی که در سال 1384 ( سال شروع کار آقای احمدی نژاد به عنوان رییس جمهور ) با بیلان منفی 2/5 میلیارد متر مکعب با توجه به آمار واردات مواد غذایی برای حدود 43 میلیون نفر غذا تولید شده بود و نیاز غذایی 25 میلیون نفر نیز وارد شده بود یعنی نسبت خود کفایی حدود 63% بوده است ، با توجه به اینکه حدود 5/5 میلیارد متر مکعب آب کمتری هم از سفره های زیر زمینی برداشت شده بود .

در مورد ارقام ارایه شده تولیدات کشاورزی توسط دولت آقای احمدی نژاد باید گفت که متاسفانه بخش اعظمی از آنها با واقعیات اعلام شده از سوی مراکز آماری از قبیل مرکز آمار ایران ، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ، مرکز بررسیهای اتاق صنعت ، معدن ، تجارت و کشاورزی ایران هم خوانی ندارد علی الخصوص در مورد تولید شیر و گوشت و گندم به عنوان مثال تولید شیر در سال 1384 از سوی وزارت جهاد کشاورزی حدود 7 میلیون تن اعلام شده بود که در سال 1390 به یکباره با بیش از 50 درصد افزایش 8/10 میلیون تن اعلام می شود و این در شرایطی بوده که نه علوفه خشبی به اندازه حتی 10% نیاز اضافی تولید شده ، نه سرمایه گذاری برای تولید اضافی صورت پذیرفته بود. بررسیهای سال 1390 نیز نشان می دهد که تولید شیر همان حدود 7 میلیون تن بوده در حالیکه آمار دولت عدد 8/10 میلیون تن را نشان می دهد و یا تولید گوشت قرمز در سال 1390 نزدیک به یک میلیون تن گزارش کرده اند در حالیکه تولید واقعی گوشت قرمز را مراکز آماری ذکر شده زیر 700 هزار تن اعلام می کنند که به واقعیت نزدیک است.

در مورد تولید گندم نیز در سال 1384 دولت اعلام کرده بود که حدود 14 میلیون تن تولید بوده که با توجه به عدم واردات گندم ( کمتر از 200 هزار تن ) و مصرف بالای نان بدلیل ارزان بودن نان ( در حد مجانی ) به واقعیت بسیار نزدیک است ولی دولت آقای احمدی نژاد در سال 1391 اعلام کرده که 3/14 میلیون تن گندم تولید شده و گمرکات نیز اعلام کرده که 7/6 میلیون تن در سال مذکورگندم وارد شده یعنی جمعاً 21 میلیون تن با توجه به رقم مصرف 8 میلیون تن گندم برای تولید نان ( بدلیل سیاست های هدفمندی یارانه قیمت نان بشدت افزایش یافت و به قیمت های تمام شده و واقعی رسید که دیگر نان فقط برای خوراک انسان مصرف می شود ) که آقای رییس جمهور اعلام نمودند جمع مصرف گندم و حتی قاچاق آن نباید بیش از 11 میلیون تن باشد یعنی بدون واردات باید 3/3 میلیون تن گندم اضافی می بود در حالیکه 7/6 میلیون تن کسری مصرف را وارد نمودند درحقیقت (10= 3/3 + 7/6 ) ده میلیون تن گندم در سال 1391 در کشور گم شده  و این در حالیست که در شروع سال 1392 ذخایر کشور هم کمتر از حد مجاز بوده است که بنظر کارشناسی آمار اعلام شده تولید نادرست بوده و تولید واقعی گندم در سال 1391 یقیناً کمتر از 8 میلیون تن بوده که 3/14 میلیون تن اعلام شده بود .

در طول 8 سال گذشته می توان به جرات اعلام کرد که هم توان تولید منابع در کشور کاهش پیدا کرده که مشخصاً آب ها بدلیل برداشت های بی رویه سال به سال شورتر می شود و به تبع آن اراضی زیر کشت هم با انباشتگی نمک و شوری روبرو گردیده و بهره وری به شدت پایین آمده که نمونه آنرا می توان تولیدات استان فارس در نظر گرفت که در بیست سال پیش عملکرد گندم آبی استان متوسط بالای 4 تن در هکتار بوده و در ده سال پیش حدود 5 تن و در دو سال گذشته به 3/3 تن در هکتار کاهش پیدا کرده است و این اطلاعات به طور مشخص نشان می دهد حتی آمار سرمایه گذاری ها که در بخش کشاورزی اعلام شده واقعی نیست و کلاً بخش کشاورزی در یک خلأ تاریخی در بهره مندی از سرمایه گذاری های ثابت و زیربنایی در رنج است به طوریکه در سی سال گذشته متوسط نسبت سرمایه به تولید در بخش خدمات بالای 2/2 ، در صنعت حدود 8/1 و در کشاورزی زیر 1 بوده است .

دولت محترم اعلام نموده در سال 1391 تولیدات کشاورزی بیش از 118 میلیون تن بوده است که در این تولیدات علاوه بر تولیدات علوفه ای زراعی، بیش از ده میلیون تن نیز علوفه مراتع به عنوان تولید گنجانده شده است، در حالی که تولیدات کشاورزی طبق تعاریف بین المللی به تولیداتی اطلاق می گردد که یا به مصرف مستقیم انسان برسد یا تحویل صنایع گردد، یعنی تولیدات علوفه ای از قبیل یونجه، شبدر، اسپرس، انواع ذرت، جو و علوفه مرتع باید از سرجمع تولیدات حذف شود. با واقعی کردن اعداد، جمع تولید حتی به 70 میلیون تن نیز نمی رسد و اگر کشور 118 میلیون تن تولید داشت حتما جزو بهترین کشور ها از نظر امنیت غذایی بود و سالانه میلیارد ها دلار صادرات غذا نیز داشت که متاسفانه این گونه نیست و به جای آن، واردات 5/14 میلیارد دلاری در سال 1391 داشته ایم. علی رغم چنین ادعاهای تولید، در سال گذشته فقط توانستند 9/1 میلیون تن کود شیمیایی توزیع نمایند، در حالی که در سال 1384 بیش از 9/3 میلیون تن کود شیمیایی توزیع شده بود و به جای 280 هزار تن بذر غلات، کمتر از 60 هزار تن در سال گذشته و کمتر از 50 هزار تن در سال جاری تدارک دیده شده است و حتی تدارک برخی اقلام مهم مانند بذر سیب زمینی نیز فراموش شده است.

دولت آقای احمدی نژاد آن قدر بخش کشاورزی را کم اهمیت نگریست که ساختمان وزارت خانه را حراج و پرسنل را بدون مکان در سطح شهر پراکنده نمود و یا شرکت خدمات هواپیمایی سم پاش را که جزو زیربناهای بخش کشاورزی بود به شهرداری قزوین فروخت و خلبان ها را بازخرید و بازنشسته کرد و یا تحویل موتوری شهرداری داد.

2- اهم چالش های بخش کشاورزی که دولت آقای دکتر روحانی با آن روبروست:

2-1- آمار های غیر واقعی تولیدات داخل و امکانات تولید.

2-2- کمبود شدید نهاده های تولید از قبیل کود که در سال 1384 جمعا 9/3 میلیون تن توزیع شده بود، ولی در سال 1391 کمتر از 9/1 میلیون تن و بذر و سم و خوراک دام و طیور و ماشین آلات و قطعات یدکی.

2-3- وضعیت اسفبار و بسیار خطرناک بیلان منفی آب های زیرزمینی در کشور و بهره وری نامناسب آب مصرفی در بخش و رکود توسعه سیستم های پر بازده آبیاری در کشاورزی.

2-4- تنزل شدید جایگاه تشکل های تولیدی و عدم حضور آن ها در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها.

2-5- کمبود شدید انباشت سرمایه در بخش و عدم جایگزینی استهلاک.

2-6- تداوم سیر قهقرایی منابع طبیعی اعم از جنگل، مرتع، شیلات و آبزیان.

2-7- ناکارآمدی اعتبارات بانکی بهبود و توسعه کشاورزی.

2-8- ضعف شدید ساختار آموزشی، ترویجی، تحقیقاتی و نظارتی از سوی دولت در تمام زمینه های کشاورزی.

2-9- سنتی بودن ساختار بازار تولیدات و فرآورده های کشاورزی.

3- راهکار ها:

3-1- محوریت دادن به ضوابط توسعه پایدار در کشاورزی.

3-2- تامین کسری سرمایه در بخش حداکثر در طی ده سال و بازسازی و نوسازی بخش.

3-3- محوریت آب در راستای توسعه پایدار در تولیدات کشاورزی و به تراز رساندن برداشت از سفره های زیرزمینی تا سال افق چشم انداز (1404).

3-4- انجام کلیه وظایف قانونی دولت در قبال کشاورزی و کشاورزان در موعد مقرر.

3-5- افزایش بهره وری آب در قبال تولید ماده خشک تا افق چشم انداز به ازاء هر متر مکعب معادل 2 کیلوگرم با استفاده از تکنولوژی های نوین در کلیه مراحل تولید.

3-6- بها دادن به جایگاه تشکل ها و گسترش آن ها و سهیم کردنشان در کلیه تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها.

3-7- توسعه تحقیقات کاربردی و آموزش کشاورزان و حمایت از تحقیقات غیر دولتی.

3-8- تجدید نظر در برخی قوانین موجود که مزاحم دسترسی به نوآوری های جهانی هستند.

3-9 ایجاد تناسب میان بهره برداری و منابع طبیعی ازقبیل جنگل ها، مراتع و آبزیان.